نقش قدرت های بزرگ در انتخاب دبیر کل سازمان ملل متحد موضوعی نیست که بتوان آن را کتمان کرد. شورای امنیت در انتخاب دبیر کل نقش اساسی دارد و اگر لابی های اولیه و قدرتمند حاکم بر شورای امنیت نسبت به فردی در تصدی گری این سمت اطمینان نداشته باشند یا نسبت به مواضع وی منتقد باشند، اساسا اجازه تصدی گری این پست به وی داده نمی شود
سرانجام دوران ماموریت بان کی مون به عنوان دبیر کل سازمان بین الملل متحد به پایان رسید و آنتونیو گوترش 67 ساله به عنوان دبیر کل جدید این مجموعه برگزیده شد. سوال اصلی اینجاست که آیا تغییر دبیر کل سازمان ملل متحد می تواند منجر به تغییر در رویکرد این سازمان در نظام بین الملل و حساسیت بیشتر این سازمان نسبت به بحران های جهانی شود؟ آیا ساختار حاکم بر سازمان ملل متحد اجازه مانور آزادانه دبیر کل را در قبال بحران های بین المللی خواهد داد ؟
ناکارآمدی سازمان های بین المللی و در رأس آن ها سازمان ملل متحد در مواجهه با بحران های جهانی و خصوصا آنچه در منطقه و جهان اسلام می گذرد بر هیچ کس پوشیده نیست. جاری بودن روح سلطه در کالبد سازمان های بین المللی منجر به ایجاد و تشدید این ناکارآمدی مزمن گردیده است. در چنین وضعیتی جا به جایی دبیر سازمان ملل متحد، صرفا جنبه ظاهری و تشریفاتی دارد.
ساختار شورای امنیت سازمان ملل متحد به گونه ای است که شخص دبیر کل، قدرت مانور زیادی در قبال بحران های جهانی ندارد. فراتر از آنچه ذکر شد، وابستگی برخی دبیران کل سازمان ملل متحد مانند بان کی مون به جریان سلطه سبب می شود تا شخص دبیر کل، عملا به مجری سیاست های جریان سلطه در رأس سازمان ملل تبدیل شود. کارنامه سیاه بان کی مون این مسئله را به خوبی اثبات می کند.
به لحاظ ظاهری، دبیر کل سازمان ملل متحد نقش حقوقی مهمی در ساختار سازمان ملل دارد. او ظیفه دارد اخبار و اطلاعات و داده های مهم را در قبال حوادث و بحران های جهانی تجمیع نموده و به شورای امنیت و مجمع عمومی سازمان ملل متحد گزارش دهد. همچنین دبیر کل، دبیر و مدیر مجمع عمومی سازمان ملل متحد محسوب می شود. با این حال این جایگاه ظاهری، در لابه لای مناسبات قدرت در سازمان ملل متحد کمترین ارزشی ندارد!
دبیر کل سازمان ملل متحد معمولا متغیری وابسته به مناسبات قدرت در این مجموعه محسوب می شود، نه یک شخصیت حقوقی مستقل! اگرچه برخی از دبیران کل سازمان ملل متحد مانند پرز دکوئیار و کوفی عنان در دوران حضور خود در مسند دبیر کلی سازمان ملل متحد، برخی اقدامات را بر خلاف نظر جریان سلطه صورت دادند، اما این اقدامات اولا بسیار محدود بود و ثانیا، در نهایت این قدرت های بزرگ با حق وتوی خود بودند که در قبال بحران های بین المللی(که اتفاقا ساخته و پرداخته دست خود آنها بوده و هست) تصمیم گیری می کردند.
در اینجا به دور باطلی می رسیم که تنها راه مواجهه با آن اصلاح ساختار سازمان ملل متحد است. در دوران دبیر کلی بان کی مون، دغدغه اصلاح ساختار سازمان ملل متحد بارها از سوی فعالان مستقل بین المللی مورد توجه و استناد قرار گرفت. بان کی مون نه تنها از قدرت حداقلی خود در مسند دبیر کلی سازمان ملل متحد برای مواجهه با بحران های جهانی استفاده نکرد، بلکه همواره در زمین جریان سلطه بازی کرد تا مبادا به جایگاه وی در رأس معادلات اجرایی سازمان ملل لطمه ای وارد شود!
سکوت وقیحانه بان کی مون در مقابل جنایات رژیم صهیونیستی در غزه و لبنان و همچنین سکوت وی در قبال کشتار سیاه پوستان در ایالات متحده آمریکا و از همه مهم تر، همراهی وی با نسل کشی مسلمانان در سوریه و عراق و گرفتن پول از عربستان جهت حذف رژیم جنایتکار آل سعود از فهرست سیاه ناقضان حقوق کودک، لکه های ننگ پاک نشدنی و بزرگی در کارنامه سیاسی وی محسوب می شود. بدون شک افکار عمومی دنیا از بان کی مون به عنوان دبیر کلی واقعی در رأس سازمان ملل متحد یاد نخواهند کرد.
همان گونه که اشاره شد، نقش قدرت های بزرگ در انتخاب دبیر کل سازمان ملل متحد موضوعی نیست که بتوان آن را کتمان کرد. شورای امنیت در انتخاب دبیر کل نقش اساسی دارد و اگر لابی های اولیه و قدرتمند حاکم بر شورای امنیت نسبت به فردی در تصدی گری این سمت اطمینان نداشته باشند یا نسبت به مواضع وی منتقد باشند، اساسا اجازه تصدی گری این پست به وی داده نمی شود و فرد مورد نظر در همان مرحله اولیه از تصدی گری پست دبیر کلی کنار گذاشته می شود. بنابراین نقش قدرت های بزرگ در این پروسه غیر قابل انکار است.
با توجه به این موارد، نمی توان نسبت به حضور گوترش در سمت دبیر کلی سازمان ملل متحد نگاه خوشبینانه ای داشت. تا زمانی که ساختار سازمان ملل متحد و شورای امنیت اصلاح نشود، تغییر دبیر کل، کمترین تغییری در این مجموعه ایجاد نخواهد کرد؛ حقیقت تلخی که افکار عمومی دنیا آن را پذیرفته اند./
