حركت لاك‌پشتي در اصلاح ساختار مديريت بحران كشور

(روزنامه جوان – 1395/07/19 – شماره 4931 – صفحه 10)

در كشور ما حوادث كوچك چنان خسارت‌هاي جاني و مالي سنگيني به بار مي‌آورد كه ديگر مجالي براي پرداختن به حوادث بز‌رگ نمي‌ماند و از آنجايي كه در 90 درصد كشور ايران خطر وقوع زلزله وجود دارد و همواره ساير تهديدات حوادث غيرطبيعي و مترقبه خسارات و تلفات بسياري بر جا مي‌گذارد، وجود چشم‌انداز در بحث مديريت بحران، امري ضروري و لازم است و ‌بايد كشوري كه از ابعاد مختلف خسارت جاني و مالي زيادي متحمل مي‌شود، مطلوب‌ترين و محكم‌ترين قانون جامع مديريت بحران را در اختيار داشته باشد تا در زمان بروز بحران به بهترين شكل ممكن بتواند در زمينه پيشگيري، حين حوادث و پس از آن وارد عمل شود. اما در عمل با وجود قانون فعلي باز هم به دليل بي‌توجهي‌‌هاي صورت گرفته در زمان بحران، اين مديريت بحراني است كه دچار بحران‌زدگي مي‌شود.

تجربه زلزله و خسارت ناشي از سيل در استان‌‌هاي مختلف كشور گوياي اين مطلب است. به واقع نبود ساختار مشخص و كار‌آمد و بانك اطلاعاتي جامع در بخش‌‌‌هاي مختلف و همچنين بي‌توجهي به امر آموزش، همواره سبب شده است كشور ما از نيروهاي مردمي كه اولين سرمايه اصلي براي جلوگيري در پيشگيري و كاهش خسارت جاني و مالي به شمار مي‌روند، غفلت كند و فقط در بخش‌‌هاي مختلف به انجام نمادين مانورها اكتفا شود. در حقيت به‌دليل نبود نگاه صحيحي به مديريت حوادث و كاهش مخاطرات در كشور و حركت لاك‌پشتي در اصلاح ساختار مديريت بحران، مي‌توان گفت كه در مديريت بحران در جا زده‌ايم

خلا نگاه پيشگيرانه در رابطه با بحران‌هاي احتمالي

حركت لاك‌پشتي در اصلاح ساختار مديريت بحران كشور و تغييرات پي‌در‌پي در بخش مديريت ساختاري همواره به اين موضوع قوت مي‌بخشد كه مديريت بحران قادر نباشد به صورت سيستمي و ساختاري صحيح وارد عمل شود. به واقع مي‌توان گفت كه سيستم مديريت بحران در كشور ما از بالا به پايين تقويت شده است و در موقعيت فعلي كشور به لحاظ تهديدات و خطرات حوادث غيرمترقبه مي‌طلبد كه به ظرفيت‌ها و پتانسيل بخش پايين‌تر توجه ويژه‌اي صورت گيرد. در بخش تجهيزات و امكانات مناسب براي پيشگيري و امدادرساني باز هم امكانات موجود جوابگو و ناكافي است و نبايد فراموش كرد كه از مديريت بحران فقط در زمان بحران نام برده مي‌شود. نبود برنامه‌ريزي صحيح و بي‌توجهي به نگاه علمي به مباحث بحران و عدم استفاده از ظرفيت‌‌هاي سرمايه‌گذاري بخش خصوصي سبب شده است تا همواره كشور در زمان بحران به بخش دولتي در اين زمينه تكيه كند. رئيس كميسيون نظارت و حقوقي شوراي اسلامي شهر تهران با اشاره به اينكه زيرساخت‌هاي موجود تهران تناسبي با توسعه و رشد شهر ندارد، مي‌گويد: تهران آبستن حوادث بسيار بالايي است و متأسفانه نگاه صحيحي به مديريت حوادث و كاهش مخاطرات در كشور مشاهده نمي‌شود.

پرويز سروري در حاشيه بازديد از سازمان مديريت بحران شهر تهران، غفلت از تأمين هزينه مناسب در زمينه پيشگيري و كاهش خطرپذيري را غير قابل قبول مي‌خواند و مي‌افزايد: نتيجه آن مي‌شود كه اگر حادثه بزرگي رخ دهد حجم امكانات امدادي ما با نيازهاي پاسخگويي و مقابله با حادثه تطبيق ندارد. سروري تأكيد مي‌كند: مردم در بافت‌هاي فرسوده به شدت در معرض تهديد قرار دارند. در موضوع توسعه خدماتي شهري مثل لوله‌كشي گاز و شريان‌هاي حياتي با مشكلات جدي مواجه هستيم و برنامه‌هاي ايجاد ظرفيت‌هاي مناسب براي روزهاي بحران بسيار كند پيش مي‌رود.

وي مي‌گويد: آيين‌نامه‌هايي كه در زمان بحران بايد بر اساس آنها به شهروندان خدمات ارائه شود، نامتناسب است. يعني اگر مجلس هم بودجه‌اي براي اين موضوع تصويب كرده باشد، آيين‌نامه‌ها راه استفاده صحيح و اصولي از بودجه را بسته است.

رئيس كميسيون نظارت و حقوقي شوراي اسلامي شهر تهران می‌افزاید: فرايند تنظيم شده در اين آيين نامه‌ها آن چنان مراحل دست و پا‌گيري طي مي‌كند و طولاني است كه به نتيجه نمي‌رسد. اين نشان مي‌دهد كه ما هنوز بحران را درك و هضم نكرديم و توجه نمي‌كنيم كه يك ابر شهر 12 ميليوني مثل تهران همواره در معرض بحران و حادثه قرار دارد و مهم اين است كه ما چه پيشگيري‌ها و پيش‌بيني‌هايي براي حوادث كرده‌ايم. به همين دليل اميدواريم مديران در سطوح ملي و شهري به مقوله مديريت بحران توجه نمايند.

وي تأكيد مي‌كند: دولت بايد نگاه پيشگيرانه را در رابطه با بحران‌هاي احتمالي اتخاذ كند تا سازمان مديريت بحران تهران با همراهي سازمان مديريت بحران كشور بتوانند مدلي را طراحي كنند كه در كل كشور كارايي لازم را داشته باشد.

نبود سازمان متولي، مهم‌ترين چالش مديريت بحران

همچنين نمايندگان مجلس با انتقاد از نبود يك سازمان متولي در مديريت بحران تأكيد كردند: نبود بودجه مناسب و مستقل در مديريت بحران مشكل اصلي دستگاه‌هاي متولي مديريت بحران است. مديريت بحران و مقابله با حوادث غيرمترقبه در كشور به ويژه كلانشهر تهران از دغدغه‌هاي جدي است كه بارها نسبت به آن هشدار داده شده است؛ بر اين اساس نمايندگان مجلس تأكيد مي‌كنند كه مديريت بحران از جمله مسائل مهم و ضروري امروز جامعه است كه دولت بايد براي تعيين تكليف آن به مجلس لايحه ارائه كند در غير اينصورت نمايندگان با آماده‌سازي طرحي اين موضوع را پيگيري مي‌كنند؛ آنها معتقدند در لايحه حوادث غيرمترقبه تا حدودي به اين موضوع اشاره شده اما بايد جدي‌تر به اين بحث ورود كرد.

انتقاد از پراكندگي مديريت در مقابله با بحران

امير خجسته، عضو كميسيون شوراها و امور داخلي، در خصوص ايجاد سند آسيب‌شناسي مديريت بحران در كلانشهرها با هدف شناسايي مشكلات و چالش‌هاي پيش‌روي كلانشهرها در برابر حوادث و بحران‌هاي طبيعي مي‌گويد: پيش از هر چيز بايد مديريت واحد بحران در كشور ايجاد شود اما درحال حاضر تشتت مديريت در بحران باعث عدم موفقيت مسئولان در مقابله و مديريت بحران‌ها شده است. نماينده مردم همدان، فامنين و قهاوند در مجلس شوراي اسلامي با اشاره به اينكه تشتت مديريت در مقابله با بحران غيراصولي و كارشناسي است، افزود: بايد به سمت ايجاد يك مديريت واحد بحران حركت كرد زيرا به اندازه كافي در كشور قانون و سند براي مقابله با بحران وجود دارد. مهم‌ترين مشكل در اين حوزه بحث عدم ورود به موقع مسئولان به مديريت بحران است.

وي با تأكيد بر پيش‌بيني و پيشگيري به‌موقع با هدف كاهش خسارت‌هاي احتمالي ناشي از وقوع بحران، تأكيد مي‌كند: هم اكنون هيچ‌گونه پيش‌بيني و پيشگيري لازم در حوزه بحران انجام نمي‌شود در چنين شرايطي پس از وقوع بحران خسارت‌هاي بسياري به حوزه اقتصاد كشور وارد مي‌شود، ضمن اينكه در حال حاضر بودجه حوادث غيرمترقبه در مواقع بسيار در حوزه‌هاي ديگر صرف و هزينه مي‌شود. وي با تأكيد بر اينكه درحال حاضر هيچ‌گونه پيش‌بيني لازم از ميزان امكانات و تجهيزات مورد نياز براي مقابله با بحران زلزله در پايتخت صورت نگرفته است، تصريح مي‌كند: پايتخت دير يا زود دچار اين حادثه غيرمترقبه شده و مسئولان بايد درخصوص افزايش خسارت‌هاي مالي و جاني به مردم پاسخ دهند، بنابراين ايجاد يك مديريت يكپارچه و واحد در مقابله با بحران ضروري است.

خجسته با بيان اينكه هيچ اتحادي ميان دستگاه‌ها در بحث مديريت بحران وجود ندارد، مي‌گويد: همچنين امكانات و تجهيزات فعلي نيز مناسب براي رفع اين مشكل نيست، بنابراين در صورت وقوع زلزله در پايتخت در همان دقايق ابتدايي قريب به 600 تا 700 هزار نفر دچار مشكلات غيرقابل جبران مي‌شوند.

عضو كميسيون شوراها و امور داخلي كشور در مجلس شوراي اسلامي با انتقاد از اينكه بودجه حوادث غيرمترقبه در اختيار نهاد رياست جمهوري است، می‌افزاید: اين بودجه بايد دراختيار سازمان مديريت بحران قرار گيرد و مديريت واحدي كه بحران در كل كشور را مديريت كند؛ متأسفانه در حال حاضر آمادگي‌ها براي مقابله با بحران ضعيف است.

مديريت بحران در كشور، نه متولي دارد؛ نه قانون جامع و نه بودجه

اصغر سليمي، عضو هيئت رئيسه كميسيون شوراها و امور داخلي كشور در مجلس دهم درخصوص اظهارات رئيس جمعيت هلال احمر مبني براينكه امكانات هلال احمر و دستگاه‌هاي ديگر براي مديريت بحران زلزله با قدرت 7ريشتر در تهران كافي نيست، مي‌گويد: شهر تهران روي چندين گسل زلزله‌خيز قرار دارد و با توجه به جمعيت زياد تهران و ورود افراد از استان‌هاي ديگر براي كار و فعاليت به طورحتم وقوع زلزله مي‌تواند منجر به صدمات جبران‌ناپذيري شود.

نماينده مردم سميرم در مجلس شوراي اسلامي با اشاره به اينكه توجه به مديريت بحران در تهران بايد در اولويت مسئولان مربوطه قرارگيرد، می‌افزاید: كميسيون شوراها و امور داخلي كشور دراين خصوص كليات لايحه جامع مديريت بحران و حوادث غيرمترقبه را تصويب كرده و جزئيات آن درحال بررسي است، البته براي حل مشكلات موجود درحوزه مديريت بحران بايد يك مديريت واحد تشكيل شود. همچنين براي مديريت بحران بايد بودجه مستقل و مناسبي را درنظرگرفت. وي با بيان اينكه مديريت واحد بايد داراي امكانات و تجهيزات كافي براي مديريت حوادث باشد، تأكيد مي‌كند: البته بايد از تجربيات و تكنولوژي‌هاي روز دنيا در كاهش خسارت‌هاي ناشي از وقوع بحران دركشور به ويژه پايتخت استفاده شود، زيرا در بسياري از كشور‌ها مانند ژاپن و روسيه امكانات قابل قبولي درحوزه مديريت بحران زلزله وجود دارد؛ بنابراين ايجاد يك مديريت واحد مستقل براي مقابله با بحران دركشور ضروري است.

عضو هيئت رئيسه كميسيون شوراها و امور داخلي كشور با تأكيد براينكه قانون جامع براي مديريت بحران در كشور وجود ندارد، تصريح كرد: درحال حاضر دستگاه‌ها از آمادگي لازم براي مقابله با بحران برخوردارنيستند، زيرا در اين حوزه متولي مشخص و مديريت واحد وجود ندارد.

تأكيد بر بسيج امكانات براي مديريت بحران درپايتخت

عبدالرضا هاشم‌زايي، عضو كميسيون شوراها و امور داخلي كشور در مجلس دهم نيز درخصوص اظهارات رئيس جمعيت هلال احمر مبني براينكه امكانات هلال احمر و دستگاه‌هاي ديگر براي مديريت بحران زلزله با قدرت هفت ريشتر در تهران كافي نيست، مي‌گويد: امكانات لازم براي مديريت بحران در پايتخت را بايد به گونه‌اي فراهم كرد تا پس از وقوع بحران به ويژه زلزله بتوان اقدامات لازم را صورت داد، البته براي پيش بيني و پيشگيري در زلزله نمي‌توان اقدام خاصي را انجام داد.

نماينده مردم تهران، ري، شميرانات، اسلامشهر و پرديس درمجلس شوراي اسلامي با اشاره به اينكه چندين گسل زلزله‌خيز پايتخت را تهديد مي‌كند، مي‌افزايد: در حال حاضر براي مديريت بحران بحث‌هاي بسياري مطرح است مبني بر ايجاد يك سازمان مستقل كه بايد اين موضوع هرچه سريع‌تر تعيين تكليف شود، البته قدرت كميته بحران در كشور در كل كشور بايد افزايش پيدا كند اما متأسفانه مديريت بحران درحال حاضر قدرتمند نيست.

هاشم‌زايي با بيان اينكه استانداران در هر استاني بايد از اختيار كامل براي بسيج امكانات برخوردار باشند، مي‌افزايد: درحال حاضر امكانات مقابله با بحران در اختيار نهادها و دستگاه‌هاي بسياري است كه بايد براي مديريت بحران اين امكانات متمركز شود، البته بخشي از امكانات بايد به وجود آيد و بخش ديگري از امكانات نيز بايد متمركز شود؛ به طوري كه پس از وقوع زلزله يك نهاد و سازمان در اين خصوص وارد عمل شود. وي با اشاره به اينكه استاندار در هراستاني حرف آخر در خصوص مديريت بحران را مي‌زند، تصريح مي‌كند: در حال حاضر در جلسات انتقاداتي مطرح مي‌شود مبني بر اينكه بودجه مديريت بحران در اختيار رياست جمهوري است كه ضرورت دارد اين بودجه به يك مجموعه مستقل در بخش مديريت بحران اختصاص داده شود.

http://javanonline.ir/fa/news/816284

ش.د9502203