مراسم نکوداشت مرحوم حسن شایانفر مشاور فرهنگی موسسه کیهان عصر دیروز (چهارشنبه، 1 دی) به همت معاونت سیاسی سپاه و با سخنرانی قاسم تبریزی مورخ و پژوهشگر تاریخ، عباس سلیمی‌نمین پژوهشگر تاریخ و محمدحسین صفارهرندی عضو مجمع تشخیص مصحلت نظام برگزار شد. در این مراسم که در «مرکز فرهنگی رسانه‌ای صبا» برگزار شد، خانواده مرحوم شایانفر و سایر همکاران و دوستداران وی حضور داشتند.
در ابتدای این مراسم، قاسم تبریزی پژوهشگر تاریخ معاصر با بیان این که دوران زندگی مرحوم شایانفر بخش های زیادی دارد که اصلی ترین آن ها بعد از پیروزی انقلاب است، اظهار داشت: او در دوره ای وارد سپاه شد و در مرکز اسناد سپاه فعالیت داشت و آنجا با استناد نیمه پنهان رجال سیاسی آشنا شد سپس به دفتر سیاسی سپاه رفت و آنجا فرصت بیشتری پیدا کرد برای مطالعه گزارش های محرمانه از پس تحرکات گروه های سیاسی و ورودش به کیهان با این عقبه مطالعاتی باعث شد که کارهای مهمی همچون تدوین مجموعه کتاب های نیمه پنهان را انجام دهد.
وی ادامه داد: نوشتن مجموعه کتابهای نیمه پنهان دقیقا در دروره ای که بحث تهاجم فرهنگی تازه مطرح شده بود انجام گرفت که این نشان از دقت و به روز بودن کارهای مرحوم شایانفر دارد.
تبریزی یکی از فرازهای مهم زندگی مرحوم شایانفر را در دوره تصدی مدیریت فرهنگی زندان غزل حصار دانست و توضیح داد: در دورانی به واسطه تحرکات نظامی و اقدامات براندازانه گروهک ها تعداد زیادی از افراد ان ها دستگیر و روانه زندان شدند که برای اصلاح این افراد تعدادی از نیروهای فرهگی و ارزشی انقلاب انتخاب شدند که یک یاز ان ها این مرحوم بود.
وی افزود: او در این دوران تلاش زیادی برای نجات بسیاری از افراد از اندیشه های انحرافی داشت. در مدت سه تا چهار سال هر روز از هفت صبح تا یازده شب در این راستا فعالیت می کرد. حتی زندگی اش را برد کنار زندان تا همیشه آنجا حاضر باشد. با برگزاری کلاس های مختلف فرهنگی، اعتقادی و هنری این اقدامات را انجام می داد و از طرفی برای ادامه تحصل آن ها هم تلاش کرد و با هماهنگی آموزش و پرورش کرج این اقدامات را به انجام رساند.
تبریزی با بیان این که این اقدامات مرحوم شایان فر در زندان نوسیندگان و داستان نویسان خوبی را تربیت کرد، افزود: از طرفی با توجه به این که توابین برای بعد از دوران زندان و کار کردن مشکل داشتند او پیگیر این موضوع بود که آن ها دوباره با سازمان برنگردند و در این حوزه هم علی رغم این که وظیفه اش نبود تلاش کرد. خیلی از این ها که توانمند بودند را برد در کیهان و در حوزه هنری و... که تعداد زیادی از آن ها امروز داستان نویسان درجه یکی هستند.
وی تاکید کرد: تلاش های او در دفتر پژوهش های کیهان خیلی مهم است و باید توجه کنیم که این تلاش ها نباید به روی زمین بماند، بخشی از نوشته او هنوز منتشر نشده و باید آماده شود که این یک بخش است و بخش دیگر ادامه دادن تلاشهای او است که این میراثی که او برایمان جا گذاشته هدر نرود و راهش ادامه پیدا کند.
تبریزی در پایان در رابطه با تذوین یادنامه این مرحوم هم گفت: افراد زیادی در طول این سال ها با او ارتباط داشتند که باید توجه شود در تدوین یادنامه برای او حتما همه آن ها شرکت کنند و از داشته هایی که در ارتباط با او داشتند بنویسند و بگویند تا او برای نسل آینده یک الگو باشد.
عباس سلیمی نمین مدیر دفتر مطالعات و تدوین تاریخ ایران نیز در ادامه با بیان این که آشنایی او با مرحوم شایان فر از دفتر سیاسی سپاه و قبل از آن در کیهان بوده، اظهارداشت: مرحوم شایان فر به هیچ وجه دنبال مسائل مادی نبود و سخنی از مشکلات مالی و درخواست های مالی نمی کرد، با این وجود خیلی سخت کوش و در سخت ترین کارها هم موفق بود.
وی ادامه داد: در زندان غزل حصار مسئول کاهای فرهنگی و اعتقادی بود و کارش جنبه اغنایی داشت. اما باید توجه کرد که وقتی کسی در جریان یا گروهکی هویت پیدا می کند سخت ترین کار این است که او را از این هویت بیرون کشید اما او از عهده این کار برآمد، ولی جنبه دوم مهمتر بود و آن این که باید این ها جذب جامعه شوند و گرنه باز به همان سازمان باز می گردند او این نیروها را تربیت کردد و بعد به جاهای مختلف از جمله کیهان و حوزه هنری و ... معرفی کرد و آن ها امروز آدم های موفقی در حوزه خود هستند و هیچ یک به سازمان باز نگشتند.
سلیمی نمین حضور همزمان مرحوم شایان فر در کیهان و دفتر سیاسی سپاه را عاملی برای مطالعه وسیع او روی جریان های داخلی و خارجی دانست و افزود: هدف او اشراف بر کار بود و خوب هم این اشراف را پیدا کرد. در دفتر سیاسی و کیهان هر دو این هدف را اجرا کرد. واقعا هم اشراف کاملی در این حوزه داشت.
وی افزود: در شناخت افراد خیلی خوب بود، حتی متوجه بود اگر کسی می آید سراغ فلان اطلاعات هدفش چیست و مثلا در یکی دو مورد به من گفت فلانی برای نفوذ و معامله گری فلان اطلاعات را می خواهد و به او نمی دهم و چند سال بعد من به عینه این پیش بینی او را در آن فرد دیدم. خیلی خوب می توانست افراد را از عقبه آن ها بشناسد.
مدیر دفتر مطالعات و تدوین تاریخ ایران ادامه داد: از اطلاعاتی که داشت هرگز برای منافع شخصی استفاده نکرد و همیشه مترصد این بود که باید عقبه فراد را درست شناخت تا این که از محل غفلت نسبت به آن ها ضربه نخورد.
وی افزود: شاید مطالعه برای ما سخت ترین کار است اما او خیلی دنبال مطالعه بود و ساعت ها مطالعه داشت و با ذهن خلاقی که داشت تمام مطالب در ذهنش می ماند و مثلا می گفت فلان مطلب در فلان شماره و فلان صفحه آن نشریه است، یعنی همه چیز را با جزئیات در ذهن داشت.
مدیر دفتر مطالعات و تدوین تاریخ ایران با انتقاد از ساده‌انگاری کار فرهنگی توسط برخی جریانات انقلابی گفت: متاسفانه مسئولان ما آنچنان درگیر مسائل اجرایی هستند که نمی توانند در مسائل فرهنگی اشراف داشته باشند.
وی با بیان اینکه یکی از نقیصه‌های نیروهای امروز انقلاب، پایین بودن سطح مطالعه آنهاست گفت: چه کسانی که در کشور وظیفه‌ای دارند و چه کسانی که حتی وظیفه خاصی ندارند باید برای اشراف به مسائل و تصمیم گیری صحیح مطالعه داشته باشند.
وی افزود: متاسفانه مسئولان ما آنچنان درگیر مسائل اجرایی هستند که نمی توانند در مسائل فرهنگی اشراف داشته باشند و حتی اهل مشورت با دیگران نیز نیستند اما حرکت مرحوم شایانفر برای تبدیل شدن به مرکزی جهت تغذیه فکری جامعه بود که بنا به دلایلی محقق نشد.
این کارشناس و پژوهشگر تاریخ با بیان اینکه این ضعف همچنان باقی است که مدیران بر نیروهای مختلف و همه سلایق مشرف نیستند و نمی‌توانند آنها را مدیریت کنند خاطرنشان کرد: مرحوم شایانفر می‌خواست چنین ظرفیتی را ایجاد کند و به این سمت هم حرکت کرد.
وی افزود: برخی جریانات معاند سرمایه‌گذاری وسیعی می‌کنند و به همین دلیل می‌توانند باطل را حق جلوه دهند و در این مسیر موفق باشند.
محمدحسین صفارهرندی عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام به عنوان آخرین سخنران این مراسم با بیان این که بصیرت داشتن یعنی طوری نگاه به مسائل کردن که دیگران آن طور نمی بینند، اظهار داشت: مرحوم شایان فر از این جنس بود طوری که دیگران نمی دیدند مسائل را عمیق می دید. نوع نگاه او به مسائل به‌گونه‌ای بود که دیگران این نگاه را نداشتند، یعنی چیزهایی که وی می‌دید دیگران از کنار آن رد می‌شدند. برای درست دیدن به ما انگیزه می داد. با بسیاری موارد مواجه شده بودم که آنها را نمی‌دیدم اما مرحوم شایانفر موجب شد به این موضوعات بهتر نگاه کنم و آنها را دوباره ببینم که این اتفاق مقدمه‌ای بود تا ذهنم دوباره درگیر آن مطلب شود که در مواردی از آن سرمقاله می‌نوشتم و از قضا بهترین سرمقاله ها از آب در می آمد.
وی افزود: شایانفر راه نفوذ نیروهای ضدانقلابی به کشور را پیوند خوردن جریان سیاسی انقلاب با بیرون از انقلاب می‌دانست و عتقد بود که از خود دشمن مهتر جایای آن ها در داخل است که می توانند آنچه که نمی توانند بگویند را از دهان این جاپاها که مشروعیت دارند بیان کنند.
صفار هرندی با اشاره به ورود ممرحوم شایانفر به دفتر سیاسی سپاه و فعالیت او د رحوزه تحلیل فضای فرهنگی و هنری اظهار داشت: در دفتر سیاسی مباحث فرهنگ و هنر فصل جدیدی بود که او راه انداخت و در این مسئله که در بولتن های شسته و رفته دفتر سیاسی از مباحث فرهنگ و هنر گفته شود ابتدا توسط خیلی از آقایان بد و نامناسب تلقی می شد، اما چند سال بعد یکی از همان افرادی که این را تقبیح کرده بود آمد و به من گفت تازه دارم متوجه می شوم که شما چه کار مهمی را انجام دادید، تازه دارد این پیش بینی ها خود را نشان می دهد. هنر شایان فر رصد به موقع این مسائل بود.
وی با بیان این موضوع که این مرحوم در دوره ای که در کیهان همکار بودیم خیلی از نشریات ضد انقلاب کپی می گرفت و بایگانی می کرد، افزود: وقتی با هم در دفترش جلسه داشتیم این کپی ها را می آورد و بر اساس آن تحلیل هایش را می گفت همین تحلیل ها که مستند هم بود ذهن من را فعال می کرد و بر اساس آن سرمقاله می نوشتم.
مشاور فرهنگی فرمانده کل سپاه در ادامه به پیش بینی های مرحوم شایان فر در رابطه با تشکیل جریان اصلاحات د رکشور اشاره کرد و افزود: رصد نشریات ضد انقلاب توسط او باعث شده بود که دررک درستی نسبت به نفکر آن ها داشته باشد با همین تحلیل او قبل از ظاهر شدن جریان اصلاحات این امر را پیش بینی کرد که مثلا فردی مثل سروش آغازگر اجرای این تفکر است، از سویی حتی بعدها سندهایی آور مبنی بر این که ضد انقلا بخارجی دو دسته اند، مخالف و موافق خاتمی که دسته موافق بیشتر دنبال همان سوء استفاده ای هستند که در دروان مشروطه از روحانیت شد. همه این ها را مستند ارائه می داد.
صفار هرندی در ادامه به تعصب مرحوم شایان فر روی پرچم ایران اشاره کرد و افزود: اصرار داشت که حتما همه جا از پرچم ایران به صورت کامل با آرم و نوار الله اکبر استفاده شود و همیشه تذکر می داد، اگرچه قبلا به این مسئله توجه نمی شد اما به نظر من به خاطر همین تذکرها و ظریف بینی او امروز همه جا این مسئله رعایت می شود.
وی افزود: می خواست آدم های ناباب و ناسالم افشا شوند و روی انها حساسیت داشت که نیایند و مسئولیت بگیرند برای زدن ریشه انقلاب.
وزیر اسبق فرهنگ و ارشاد اسلامی با بیان این که در دوره ای که وزیر بودم او را در هیاتی که برای صدور مجوزا موسسات فرهنگی تصمیم می گرفت عضو کردم، توضیح داد: همه اعضا این هیات با اطلاعات و استعلامات وسیع از دستگاه های امنیتی در خصوص افرادی که مجوز می خواستند به جلسه می آمدند اما این مرحوم اطلاعات دقیق تر را از این افراد در ذهن داشت و کامل تر از استعلام ها سوابق را بیان می کرد که این بارها اتفاق افتاد.
صفار هرندی تصریح کرد: در مقابل شایانفر کسی نمی‌توانست ریاکار باشد زیرا خیلی زود دستش برای وی رو می‌شد، زیرا وی تمام اطلاعات آن شخص را در می آورد و شیره‌اش را می‌کشید بعد اگر صلاح می دید همکاری می کرد.
عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام در خصوص غیرت انقلابی این مرحوم هم گفت: غیرتی که مرحوم شایانفر در مورد انقلاب داشت، باعث شده بود که خودش نزدیک‌ترین افرادی را که اوایل انقلاب در گرده ضد انقلاب وارد شده بودند و اقداماتی کرد بودند را معرفی کند که بعدها هم می‌گفت من از کاری که انجام دادم پشیمان نیستم./
