چشم‌انداز روابط روسیه و آمریکا در دوره ترامپ

روابط روسیه و آمریکا که از سال 1393 در بسیاری از عرصه‌ها به تقابل سیاسی، اقتصادی و حتی رویارویی غیرفعال نظامی رسیده، اکنون در حال ورود به دوره امید و انتظار پسااوباما است.

به گزارش «ایرنا»، روسیه سیاست‌های دوره دوم ریاست جمهوری باراک اوباما را عامل اصلی سقوط روابط با آمریکابه سطح تقریبا بی‌سابقه از سال 1352 (زمان شوروی) تاکنون می‌داند.

از سوی دیگر، واشنگتن که بحران آفرینی در سوریه، اجرای مجموعه گسترده‌ای از تحریم‌های ضدروسی را با طرح اتهام دخالت مسکو در اوکراین، گسیل هزاران نظامی خود و همچنین ناتو تا نزدیک و حتی هم مرز روسیه در شرق اروپا و حوزه بالتیک را در کارنامه خود دارد، رویکردهای مسکو را تهدیدآمیز می‌داند.

نگاه مقام‌های روسی:

دیمیتری مدودیف نخست‌وزیر روسیه 16 آبان ماه (دو روز پیش از انتخابات آمریکا) ضمن اشاره به سردی روزافزون روابط واشنگتن و مسکو، گفت: مناسبات دو کشور به پایین‌ترین سطح سقوط کرده و آمریکا مسئول بروز وضعیت کنونی است که متاسفانه به دلیل رویدادهای اوکراین و با اقدام‌های دولت باراک اوباما، شاهد چنین وضعیتی هستیم.

ویتالی چورکین نماینده دائمی روسیه نیز 25 مهرماه در سازمان ملل اعلام کرد: روابط مسکو و واشنگتن به پایین‌ترین سطح و دوره جنگ سرد رسیده و وضع کلی بسیار بد و بدترین از سال1352 است.

از همین رو، مقام‌های روسیه حتی ولادیمیر پوتین رئیس جمهوری و رسانه‌های این کشور از زمان جدی شدن رقابت‌های انتخاباتی در آمریکا، تمایل خود را برای پیروزی دونالد ترامپ نامزد جمهوریخواه اعلام کردند، زیرا مواضع ضدروسی نمی‌گرفت و حتی افزون بر تمجید از ولادیمیر پوتین بر لزوم کاهش اختلاف‌ها با مسکو تاکید می‌کرد، در حالیکه هیلاری کلینتون نامزد شکست خورده دموکرات‌ها و هم حزبی اوباما تندترین مواضع را علیه روسیه داشت.

پوتین همزمان با جریان رقابت‌های انتخاباتی آمریکا از پیروزی احتمالی ترامپ مدافع همکاری با روسیه استقبال کرد.

رئیس جمهوری روسیه 22 مهرماه در این باره گفت: با هر نامزدی که رئیس جمهوری آمریکا شود، همکاری خواهیم کرد، اما بدیهی است که از ترامپ اگر واقعا صادقانه خواستار همکاری‌های بیشتر باشد، استقبال می‌کنیم.

وی در مصاحبه با شبکه تلویزیونی تی.اف.یک فرانسه، افزود: روسیه با رئیس جمهوری منتخب آمریکا همکاری خواهد کرد، اما مسلم است کاربرد این رویکرد با فردی که خواهان چنین امری باشد، آسان‌تر است.

رئیس جمهوری روسیه افزود: اگر دونالد ترامپ (نامزد جمهوریخواه) می‌گوید می‌خواهد با روسیه همکاری کند، ما استقبال می‌کنیم، اما فقط این همکاری‌ها باید صادقانه و متقابل باشد.

چشم‌انداز روابط مسکو - واشنگتن از نگاه رسانه‌های روسی:

واشنگتن معمار اصلی و طراح تحریم‌های تقریبا سختگیرانه ضدروسی است که همراه اتحادیه اروپا از سال 1393 تاکنون اجرا می‌کنند و هر شش ماه یک بار نیز فهرست افراد و سازمان‌های تحریم شده را افزایش می‌دهند.

روزنامه «کامرسانت» 29 آبان ماه در نگاهی تحلیلی به آینده روابط مسکو و پکن بر اصرار اوباما برای تداوم سیاست‌های ضدروسی اشاره کرده و نوشته است: رئیس جمهوری آمریکا در دو ماه مانده به واگذاری مسئولیت خود به ترامپ، از اروپایی‌ها می‌خواهد، رویکرد کنونی مشترک را ادامه دهند.

این روزنامه همچنین هشدار داده است که اوباما در حال تفهیم این موضوع است که سیاست‌های ضدروسی کنونی کاخ سفید در دولت ترامپ نیز ادامه خواهد یافت.

روزنامه ایزوستیا نیز به نگرانی اصلی روسیه در باره گسترش نفوذ نظامی غرب نزدیک مرزهای این کشور پرداخته است.

این روزنامه پس از پیروز شدن ترامپ نوشت که کاخ کرملین معتقد است، رئیس جمهوری آینده آمریکا می‌تواند ناتو را متقاعد به دور کردن نیروهای خود از نزدیک خاک روسیه کند.

مسکو که اکنون شاهد استقرار سامانه پدافند موشکی آمریکا در لهستان و رومانی در شرق اروپا و همچنین حضور موقت یا دائمی نظامیان غربی در کشورهای بالتیکی استونی و لتونی هم مرز روسیه، لیتوانی، مولداوی و گرجستان پنج جمهوری سابق شوروی است، امید دارد روند در دوره پس از اوباما متوقف شود یا حداقل شتاب آن کاهش یابد.

از سوی دیگر، سه روز پس از اعلام نتیجه انتخابات ریاست جمهوری آمریکا، رسانه‌های روسیه به نقل از مقام‌های این کشور از جمله سرگئی ریابکوف معاون وزیر خارجه گزارش دادند، کارشناسان روسی با ستاد انتخاباتی ترامپ ارتباط و تماس داشتند که چنین وضعیتی نیز با گروه انتخاباتی هیلاری کلینتون وجود داشت.

روزنامه ایزوستیا در مطلبی دیگر با توجه به تیرگی روابط آمریکا و روسیه به ویژه در رابطه با تحریم‌ها و همچنین تقابل در برخی عرصه‌ها، نوشت: مسکو به احیای روابط با واشنگتن در دوره ریاست جمهوری دونالد ترامپ امیدوار است که از 30 دی ماه آینده آغاز می‌شود.

شبکه دوم تلویزیون دولتی و همچنین شبکه 24 روسیه که بخش زیادی از برنامه‌های خود را از دو روز پیش از برگزاری انتخابات در آمریکا تا اعلام نتیجه به این رویداد اختصاص داده بودند، اکنون بیشتر به احتمال بروز تغییر مثبت در روابط دو کشور توجه می‌کنند.

رسانه‌های روسیه همزمان با اظهارنظر مقام‌های این کشور امیدوارند، رئیس جمهوری آینده آمریکا در نخستین گام‌ها، گره تحریم‌های ضدروسی را از روابط تقریبا متوقف دو کشور باز و همچنین از نظامی کردن بیشتر مرزها خودداری کند، هر چند پوتین تاکید کرده این کار آسان نیست.

رئیس جمهوری روسیه 19 آبان ساعتی پس از اعلام نتایج انتخابات ریاست جمهوری آمریکا با اشاره به روابط سرد مسکو و واشنگتن در دوران مسئولیت اوباما، اعلام کرد: بازسازی مناسبات دو کشور آسان نیست، هرچند سخنانی در این باره گفته شده است.

پوتین با توجه به سخنان ترامپ نامزد پیروز انتخابات ریاست جمهوری آمریکا مبنی بر علاقه به همکاری با هدف کاهش اختلاف‌ها با روسیه، افزود: زمان رقابت‌های انتخاباتی سخنان زیادی (از ترامپ) شامل تلاش برای احیای روابط واشنگتن و مسکو شنیدیم که با توجه به شرایط نامناسب روابط، درک می‌کنیم و می‌پذیریم بازسازی همکاری‌ها مسیر آسانی ندارد.

سرگئی لاوروف وزیر امور خارجه روسیه نیز منتقد اوباما و امیدوار به بهبود روابط با آمریکا در دوران ریاست جمهوری ترامپ است.

به گزارش ایرنا، لاوروف 29 آبان ماه در مصاحبه با شبکه تلویزیونی روسیه 24 ضمن تاکید بر اینکه درخواست اوباما از ترامپ برای استمرار سیاست‌های ضدروسی ناگوار است، گفت: آنچه که پس از 30 دی‌ماه آینده به اصول روابط مسکو و واشنگتن مربوط می‌شود، این است که رئیس جمهوری آینده آمریکا نقش تعیین‌کننده را دارد.

احیای روابط گزینه قوی:

باتوجه به اینکه در رقابت‌های انتخاباتی ریاست جمهوری آمریکا، اردوگاه هیلاری کلینتون با پشتیبانی کامل اوباما و اروپا به عنوان نماد تداوم رویکردهای ضدروسی در مقابل ترامپ با اعلام وعده‌های دوستی و همکاری با مسکو صف آرایی کرده بود، انتظار می‌رود پس از آغاز کار دولت جدید آمریکا، روند احیای روابط با روسیه هر چند کند شروع شود.

این نگاه و امید حتی در مذاکره تلفنی ترامپ و پوتین که 25 آبان ماه یعنی یک هفته پس از برگزاری انتخابات ریاست جمهوری آمریکا صورت گرفت به روشنی دیده می‌شود که انتظار دارند، تحول برای بازگشت روابط دو کشور از نقطه بسیار سرد کنونی هر چه زودتر آغاز شود، هر چند که تا ترک کاخ سفید از سوی اوباما باید منتظر بمانند.

در مذاکرات تلفنی پوتین و ترامپ افزون بر مسائل مورد علاقه و اوضاع سوریه، دو طرف خواستار تلاش متقابل برای بهبودی مناسبات دو کشور شدند.

بنا به اعلام دفتر مطبوعاتی کاخ کرملین، در این گفت وگو که با توافق متقابل انجام شد، رئیس جمهوری روسیه آمادگی این کشور را برای برقراری مشارکت راهبردی با دولت جدید آمریکا بر اساس اصول برابری و احترام متقابل و مداخله نکردن در امور داخلی یکدیگر اعلام کرد.

بنا به این گزارش، در جریان گفت وگوی تلفنی، پوتین و ترامپ ضمن تاکید بر اینکه وضع کنونی روابط روسیه و آمریکا کاملا غیر رضایت بخش است، تلاش‌های مشترک برای بهبودی مناسبات و قرار دادن آن در مسیر همکاری‌های سازنده در گستره وسیعی از مسائل را خواستار شدند.

در گفت وگوی دو طرف همچنین خاطرنشان شد که روابط سیاسی روسیه و آمریکا، سال آینده 210 ساله می‌شود که این مناسبت باید زمینه و انگیزه‌ای برای بازگشت همکاری‌ها به مسیر سازنده و واقعگرایانه با هدف تامین منافع متقابل و افزایش ثبات و امنیت جهان باشد.

پوتین و ترامپ همچنین بر ضرورت تشریک مساعی در مبارزه با تروریسم بین‌المللی و افراط گرایی به عنوان دشمن مشترک تاکید کردند.

دو طرف در پایان توافق کردند به تماس‌های تلفنی ادامه دهند، امکان دیدار در آینده را بررسی کنند و نمایندگان آنان نیز مقدمات برگزاری این نشست را فراهم خواهند کرد.

پوتین همچنین گفت: در جریان مذاکره تلفنی دونالد، ترامپ بر عزم خود برای بهبودی روابط واشنگتن و مسکو تاکید کرد.

پوتین در حاشیه نشست سران جامعه اقتصادی آسیا و اقیانوس آرام در لیما پایتخت پرو در گفت وگو با خبرنگاران افزود: در مذاکره تلفنی با ترامپ به نوبه خود برای تلاش با هدف عادی سازی روابط روسیه و آمریکا اعلام آمادگی کردم و همواره بر این موضع تاکید داشته ایم.

پوتین افزود: در مذاکره با ترامپ توافق شد در شرایط کنونی کارشناسان دو کشور با یکدیگر دیدار و مذاکره کنند. شاهدیم رئیس جمهوری منتخب آمریکا مقام‌های دولت آینده را انتخاب می‌کند و در این شرایط نشست کارشناسی هم دشوار است، زیرا هنوز کارشناسان رسمی در اختیار ندارد، ولی فرصت هست و صبر می‌کنیم.

وعده‌های ترامپ، نگاه آمریکایی و تنگناها:

اما از دیگر سو ترامپ و گروه کاری وی برای تدوین برنامه‌های راهبردی کاخ سفید در دوران ریاست جمهوری جدید با موضوع روابط با روسیه و احتمال تغییر، موضع روشنی نگرفته‌اند و هر چه وجود دارد بیشتر مربوط به سخنان انتخاباتی است.

تمجید از پوتین به عنوان یک رئیس جمهوری موفق، احتمال به رسمیت شناختن الحاق کریمه به روسیه، لغو یا حداقل کاهش تحریم‌های ضدروسی که اروپا مخالف جدی این دو گزینه است، همکاری در حل مشکلات مهم بین‌المللی و بحران‌های منطقه‌ای از جمله سوریه با اولویت مبارزه با داعش و هشدار ضمنی به ناتو که واشنگتن دیگر نمی‌تواند به تنهایی بخش اعظم هزینه‌های این پیمان را بدهد، از جمله وعده‌های انتخاباتی ترامپ بود که در مسکو مورد توجه قرار گرفت.

با اینحال ترامپ که به عنوان یک عملگرای موفق اقتصادی توانسته در برابر کلینتون و اوباما کهنه کاران سیاسی به کامیابی برسد، به نظر می‌رسد هنوز برگه‌های خود را در باره روسیه رو نکرده است، زیرا در حزب جمهوریخواه که اکنون به صورت واحد حاکم بر کاخ سفید، مجالس نمایندگان و سنا است، روحیه ضدروسی زیادی وجود دارد.

از سوی دیگر، آمریکا همیشه به ویژه پس از جنگ دوم جهانی به شوروی و روسیه به عنوان رقیب نظامی و سیاسی خود نگریسته و برای تضعیف آن تلاش کرده است که فروپاشی سال 1370 یکی از نتایج آن بود. اکنون هم سیاست‌های ضدروسی کاخ سفید همچنان ادامه دارد، زیرا این یک هدف راهبردی برای تمامی کاخ سفید نشینان به شمار می‌رود که کنار گذاشتن یا کاهش شدت آن سخت خواهد بود، ولی شاید به صورت گذرا ممکن باشد.

همسو با این نگرش سنتی و غالب، پنتاگون و نیروهای مسلح آمریکا که اصلی‌ترین نیروی بالقوه علیه مسکو از زمان تشکیل شوروی در سال 1296 و روسیه نو هستند، تقریبا همه ماموریت خود را مقابله نظامی با این کشور تعریف می‌کنندو بر آن پای می‌فشارند.

با توجه به این واقعیت‌های آشکار، انتظار می‌رود افق تغییرهای اساسی در روابط واشنگتن و مسکو اندک اندک پدیدار شود تا اردوگاه ترامپ بتواند بر مقاومت‌های ضدروسی جمهوریخواهان حاکم غلبه کند، ولی پیش از آن پایبند ماندن رئیس جمهوری آینده آمریکا به وعده‌های انتخاباتی خود در باره روسیه پیش شرط لازم بروز هر تغییر مثبت در روابط دو کشور است.

http://jomhourieslami.net/?newsid=115685

ش.د9502973