اگر برجام نبود همچنان دکل‌ها گم می‌شد

(روزنامه آرمان ـ 1396/01/26ـ شماره 3294 ـ صفحه 6)

** دولت یازدهم در شرایطی کشور را تحویل گرفت که کشور از بعد اقتصادی در بدترین شرایط پس از انقلاب قرار داشت. در واقع هیچ رئیس جمهوی را در ایران نمی‌توان سراغ گرفت که دولت را با نرخ 45 درصد تورم تحویل بگیرد. بالاترین نرخ تورم تا قبل از آغاز کار هر یک از دولت‌های گذشته در ایران 23 درصد بوده است. در واقع سخت‌ترین شرایط اقتصادی تا قبل از دولت یازدهم را تنها دولت هفتم داشت که در آن مقطع نرخ تورم قبل از آغاز کار دولت هفتم 23 درصد بوده و این نرخ تورم نیز به دلیل مشکلات اقتصادی ناشی از جنگ تحمیلی بود. اما این در حالی است که برای نخستین بار دولت یازدهم با نرخ تورم 45 درصد دولت را تحویل گرفت. البته مشکل تنها تورم نبود، بلکه رکود نیز شرایط بسیار ناگواری پیش پای مردم و دولت یازدهم گذاشته بود.

در سال 90 نرخ رکود منهای 6/8 و در سال 91 منهای 2/2 بود. چنین شرایطی برای آغاز کار یک دولت بسیار دشوار و ناگوار است. اگر هدف ایثار و فداکاری نبود، نباید روحانی به استقبال چنین وضعیتی می‌رفت. اما با وجود آن همه دشواری‌ها امروز دولت روحانی موفق شد که نرخ تورم 45 درصدی را تک‌رقمی کند و رکود طاقت فرسا خوشبختانه شرایط مثبتی پیدا کرده است. یکی دیگر از معضلاتی که دولت یازدهم در آغاز کار خود با آن روبه‌رو بود، وضعیت سیاست خارجه، پرونده هسته‌ای ایران در سازمان ملل و مساله ایران هراسی بود. در شرایطی روحانی کشور را تحویل گرفت که بیش از شش قطعنامه علیه جمهوری اسلامی ایران تصویب شده بود و این دولت توانست با تلاش فراوان در 29 تیرماه 1394 قطعنامه 2231 را در سازمان ملل به تصویب برساند که با این قطعنامه پرونده ایران پس از 9 سال از شورای امنیت خارج شد. بنابراین توافق هسته‌ای یک اتفاق بسیار بزرگ در ایران محسوب می‌شود. حل بسیاری از مشکلات، آن هم به دور از خشونت و بدون بازنده، بسیار دشوار است و انتخاب گزینه دشوار شجاعت خاصی می‌طلبد. برجام شجاعت گفت‌وگو و پذیرش مسئولیت در برابر صلح است و حفاظت از برجام نیز خود پاسداشتی از شجاعت است. در شرایطی که قطعنامه‌ها را کاغذ پاره می‌خواندند عقلانیت و تدبیر به صحنه آمد و توافق هسته‌ای را رقم زد.

* با توجه به اینکه نادیده انگاری‌ها و تخریب برجام در آستانه انتخابات از سوی مخالفان بیش از گذشته شدت می‌گیرد، بنابراین بدون برجام ایران در چه وضعیتی قرار داشت؟

** اگر برجام نبود امروز کاملا به تنگنا و بن‌بست رسیده بودیم. زیرا تحریم‌های نفتی می‌توانست کشور را به بن‌بست برساند. تحریم نفتی ایران تا آنجا ادامه می‌یافت که درآمد حاصل از صادرات نفت حتی هیچ یا کمتر از نیمی از یارنه‌های نقدی را تامین نمی‌کرد. در حالی که با وجود مازاد عرصه نفت به بازار در فاصله سال‌های 2013 تا 2016 هیچ مانعی برای مسیر محدودسازی صادرات ایران وجود نداشت. بنابراین اگر برجام نبود صادرات نفتی ایران تا مقدار بسیار ناچیزی تنزل می‌یافت. در سوی دیگر، اگر برجام نبود همچنان دلارهای نفتی ایران را می‌فروختند، البته اگر امکان برای فروش نفت باقی می‌ماند. به دلیل وجود تحریم‌ها و عدم خرید نفت 2/8 میلیارد دلار پول نفت ایران که بیش از ده‌ها هزار میلیارد تومان می‌شود در اختیار یک نفر قرار گرفت که امروز نیز در بازداشتگاه به‌سر می‌برد. اگر برجام نبود همچنان دکل‌ها گم می‌شد و ناچار بودیم تجهیزات و ماشین آلات را به دلیل تحریم‌ها گران‌تر خریداری کنیم.

* در پسابرجام دولت روحانی چه دستاوردهایی برای مردم و کشور به ارمغان آورد؟

** در پسا برجام می‌توانیم به هر مقدار از سهم خود و به هر کشوری که اراده کنیم، نفت بفروشیم. در پسا برجام کشور می‌تواند هر مقداری از سهم خود را با کشورهای مورد نظر معامله کند و دیگر کشورهای عضو اوپک نمی‌توانند فشارهای غیر قابل قبولی را بر ما وارد کنند. قبل از برجام هند پول نفت ایران را در دو بخش واریز می‌کرد، بخشی از آن را به یورو و بخشی را نیز به روپیه به حساب ایران واریز می‌کرد. در چنین وضعیتی کشور ناگزیر بود که کالاهای هندی را به هر قیمتی که هندی‌ها تایید می‌کردند، خریداری کند. قبل از برجام 22 میلیارد دلار از منابع ایران در چین به عنوان وثیقه محدود شده بود، در واقع در سال‌های گذشته 22 میلیارد پول نفت در اختیار چینی‌ها بود. این کشور پول ایران را در یک حسابی بلوکه کرده بود و قرار بر این بود که طرف چینی به بهانه تحریم‌ها معادل این پول به ایران وام بدهد که در ابتدا 4 میلیارد دلار به عنوان سود از پول جمهوری اسلامی کسر کرده و برای 18 میلیارد دلار 8 درصد از کشور پول بیمه گرفتند.

بنابراین برجام خدمات ارزنده‌ای برای کشور به ارمغان آورد. این دستاوردها مسائلی بود که ما را از سایر کشورهای تولید کننده نفت متمایز کرد؛ تنها ایران نبود که اقتصادش مبتنی بر نفت بود. امارات متحده عربی در اثر کاهش قیمت نفت 50 درصد، کاهش رشد اقتصادی داشت. عربستان سعودی که یک کشور ثروتمند است 66درصد کاهش نرخ اقتصادی داشت. ونزوئلا کشوری که رفیق ایران و دوست احمدی‌نژاد بود، امروز تورم 720 درصدی دارد و رشد اقتصادی این کشور منهای 8درصد است. اگر این تلاش‌های دولت و برجام نبود امروز شاهد بهبود وضعیت در کشور نبودیم. ایران در مقایسه با کشورهای مذکور مانند امارات، عربستان، ونزوئلا و حتی روسیه تنها کشوری است که به‌رغم افت شدید نفت موفق به تک رقمی کردن نرخ تورم شد و علاوه بر آن دولت توانست رشد اقتصادی را به بالای 6 درصد برساند. بنابراین اگر باز برجام نبود صادرات نفت در سال 95 به صفر نزدیک بود. در واقع نفتی فروخته نمی‌شد تا ارز آن وارد کشور شود. دولت در نبود ارز کافی، توان کنترل بازار را از دست می‌داد. نوسان بازار می‌توانست شدیدترین سقوط ریال را به دنبال داشته باشد، قدم‌هایی که این دولت برداشته در جای خود نیز کم‌نظیر و حتی در مواردی نیز بی‌نظیر است.

* بر چه اساس معتقدید که گام‌های دولت یازدهم در رفع بحران‌ها بی‌نظیر و حتی کم‌نظیر بوده است؟

** زیرا طی63 سال گذشته همواره واردات کشور از صادارت پیشی گرفته بود اما در سال 95 و 96 تراز اقتصادی ایران مثبت اعلام شد. بدین مفهوم که صادارت ایران از واردات پیشی گرفته است. زمانی که سخن از صادرات به میان می‌آوریم، مقصود صادارت غیر نفتی است. همان‌طور که اشاره شد تا قبل از دولت یازدهم و پس از جنگ تحمیلی هیچ دولتی در آغاز کار خود با تورم حتی 23 درصدی نیز روبه‌رو نبود، در حالی که این دولت با تورم 45 درصدی کشور را تحویل گرفت که خوشبختانه در رابطه با تورم توانست گوی سبقت را از کشورهای مشابه خود برباید. روحانی فشارهای فوق‌العاده‌ای در این چهار سال تحمل کرد و با هدایت مقام معظم رهبری و تلاش دولت ما شاهد رویدادهای مطلوبی در این چهار سال بودیم و نیز باید از این جهت قدردان ذات اقدس الهی باشیم.

* طی یک سال گذشته مخالفان همواره دولت را به فساد مالی متهم کرده و حتی از آن به عنوان ابزاری برای تخریب دولت و تبلیغ علیه روحانی بهره بردند. تبلیغات مخالفان در رابطه با حقوق‌های نجومی و فساد مالی در آستانه انتخابات بیشتر فرافکنی نیست؟

** در بعد فساد مالی که عده‌ای بی‌دلیل دولت را متهم می‌کنند، باید اذعان داشت که کشورها در بعد اقتصادی بر مبنای صد محاسبه می‌شوند. به این معنا که بهترین کشور، کشوری است که ضریب رتبه و شاخص آن صد باشد. در این صورت به این کشور پاک گفته می‌شود. در حال حاضر دانمارک تنها کشوری است که امتیاز آن در جهان90 است و به عنوان پاک‌ترین کشور در سال 2016 شناخته شد. در سال 84 امتیاز دولت وقت 29 بود، در سال 88 دولت دهم به رقم 18 تنزل یافت. در سال 92 کشور به رقم 25 رسید و در سال 95 به رقم 29 ارتقا یافت. بنابراین این آمار و ارقام نشان می‌دهد که امروز اقتصاد ایران رشد کرده و وضعیت کشور به دوران قبل از سال 84 برگشته است. در حالی که تا قبل از سال 95 و در دوران گذشته تنها از چند کشور بسیار عقب افتاده جلوتر بودیم اما امروز به حول و قوه الهی کشور از شرایط بسیار مناسبی برخوردار است که باید این مهم را مدیون گام‌های مطلوب دولت یازدهم بود.

در بعد کمک‌های مالی به کشورهای دیگر در دولت دهم دولتمردان سابق بدون مجوز مجلس به کشورهای دیگر حاتم بخشی می‌کردند و دولت سابق وام‌های بدون بهره به کشورهای دیگر پرداخت می‌کرد. به طور مثال دولت احمدی‌نژاد در سال1386 تقریبا 1/5 میلیارد دلار به‌ سریلانکا حاتم بخشی کرد. به نیکاراگوئه 350 میلیون دلار و به پاکستان330 میلیون دلار در سال 88 پول پرداخت کرد. علاوه بر آن دولت احمدی‌نژاد 40 میلیون دلار وام بلاعوض به تاجیکستان برای ساخت تونل پرداخت کرد. دو میلیون دلار وام بلاعوض صرفا برای ملاقات با روسای جمهور کشورهای دیگر وام بلاعوض پرادخت می‌شد اما امروز با تمام توان دولت روحانی جلوی این حاتم بخشی‌ها را گرفت. بنابراین اگرچه هنوز نیز با مشکلات فراوانی در کشور روبه‌رو هستیم که باید دولت با تلاش فراوان خود گام‌های موثرتری را برای حل آن بردارد با نگاهی به مسائل مذکور به خوبی می‌توان دریافت که چه بودیم و چه شدیم.

* بنابراین معتقدید که دولت روحانی گام‌های موثر و مطلوبی برداشته و امروز وضعیت کشور نسبت به گذشته بهبود پیدا کرده است؟

** امیرالمومنین می‌فرماید: «خدا رحمت کند کسی را که بداند در کجا بود و اکنون کجاست و در آینده به کجا خواهد رفت». بنابراین همان‌طور که اشاره کردم، معتقدم که روحانی طی چهار سال گذشته گام موثری برای بهبود وضعیت کشور برداشته است. در حقیقت برای اینکه بدانیم دولت چه کرده باید بدانیم که در کجا قرار داشتیم و روحانی دولت را چگونه تحویل گرفت و اکنون کجا هستیم و امید می‌رود که در آینده با رعایت اقتصاد مقاومتی «به عنوان باور و اعتقاد راسخ دولت یازدهم»، شاهد توسعه بیشتر و تحقق برخی از مطالبات بر زمین مانده باشیم. شرایطی را که دولت یازدهم به وجود آورد در برخی از موارد کاملا مستثنی است. به طور مثال در دولت یازدهم 11 میلیون نفر در کشور به صورت رایگان بیمه شدند. امروز به جرات می‌توان گفت که هیچ فردی در کشور وجود ندارد که بیمه نباشد مگر اینکه خود نخواسته باشد یا در این رابطه اقدام نکرده باشد. این مساله امری بی‌سابقه است. تراز مالی مثبت در طول تاریخ بشریت امری بی‌سابقه بود.

در رابطه با گندم ما 45 سال بر سر سفره بیگانگان می‌نشستیم اما اکنون دولت موفق شد که 8 میلیون واردات گندم را بردارد و حتی سه میلیون تن گندم مازاد در کشور داریم که امروز امکان صادرات آن نیز وجود دارد. این گام‌ها در نوع خود بعضا بی‌نظیر و بخشی نیز کم‌نظیر بوده است. بنابراین به اعتقاد من دولت در سیاست خارجی موفق شد یک دولت متهم را تبدیل به یک دولت مطالبه‌گر کند. قبل از توافق هسته‌ای به ما می‌گفتند که چرا شما فعالیت هسته‌ای می‌کنید؟ اما امروز فعالیت هسته‌ای ایران را به رسمیت شناخته‌اند و کشورهای مقابل ناگزیر به خرید آب سنگین از ایران هستند. امروز ایران دیگر دولت متهم نیست بلکه یک دولت مطالبه‌گر است. تغییر وضعیت از متهم به مطالبه‌گر یکی از اقدامات بسیار مهم دولت روحانی بود. اگرچه آمریکا بدعهدی کرد اما باز هم به حول و قوه الهی در سیاست خارجه، سیاست داخلی و امنیت ملی یکی از کشورهای باثبات جهان هستیم و به ویژه در رفع گرفتاری‌های داخلی نیز دولت گام‌های مطلوبی برداشت.

* نقدهای بسیار زیادی در حوزه اقتصادی نسبت به عملکرد دولت روحانی وجود دارد و همچنان اقشاری در جامعه نسبت به روند موجود در بعد اقتصادی ناراضی‌اند. آیا می‌توان شاهد تحقق وعده‌های اقتصادی روحانی در دولت دوازدهم بود؟

** «سالی که نکوست از بهارش پیداست»؛ در این چهار سال نه تنها دولت خرابی‌های احمدی‌نژاد را آواربرداری کرد بلکه علاوه بر آواربرداری تلاش کرد تا بتواند شرایط بهتری را برای کشور فراهم کند. در واقع اقدامات مثبتی در دولت یازدهم صورت گرفت. بنابراین با این عزم و اراده قوی که دولت در پیش گرفته است، می‌خواهد سیاست‌های اقتصاد مقاومتی را اجرایی کند. به اعتقاد بنده امید فراوانی به رفع مشکلات اقتصادی در دولت دوازدهم در صورت روی کار آمدن روحانی وجود دارد. زیرا دولت عقب ماندگی‌ها را جبران کرده، جلوی انحرافات را گرفته و موانع را برطرف کرده است. اکنون روحانی کشور را به جایی رسانده که می‌تواند در دولت دوازدهم مشکلات اقتصادی را برطرف کند. در حقیقت تا به امروز نیز روحانی امید بسیار زیادی در جامعه ایجاد کرده است که به هیچ رو نباید هیچ عقل سلیم و نگاه منصفی از این مسائل غافل بماند.

http://www.armandaily.ir/fa/news/main/182669

ش.د9600167