- صفحه نخست
- |
- استان ها
- |
- بین الملل
- |
- سیاسی
- |
- چند رسانه ای
- |
- اقتصادی
- |
- فرهنگی
- |
- حماسه و جهاد
- |
- صبح صادق
- |
- صدای انقلاب
- |
- محرومیت زدایی
(روزنامه اطلاعات – 1396/02/30 – شماره 26723 – صفحه 12)
ترامپ، جنجال و ديگر هيچ؟
ترامپ در ایام انتخابات در خصوص پرونده‌های مهم منطقه‌ای اظهاراتی جنجالی داشت که سیاست خارجی واشنگتن طی ۱۰۰روز گذشته با آن تفاوت‌هایی را شاهد بوده است.دونالد ترامپ صدمین روز تصدی پست ریاست جمهور در آمریکا را پشت سر گذاشت. همین موضوع بهانه‌ای شد تا صد روز نخست دوران ریاست جمهوری وی در حوزه سیاست خارجی در غرب آسیا را مورد بررسی قرار دهیم. مهمترین محور اظهارات منطقه‌ای ترامپ را می‌توان در برنامه هسته‌ای ایران و برجام، بحران سوریه و روابط واشنگتن- ریاض خلاصه کرد.
سوریه: ترامپ در ایام رقابت‌های انتخاباتی بر خلاف رقیب خود هیلاری کلینتون، منتقد سیاست مداخله جویانه آمریکا در سوریه بود. وی همچنین از مداخله نظامی ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه بر ضد گروه تکفیری داعش در سوریه استقبال و تاکید کرد که از این بابت صددرصد از پوتین حمایت می‌کند که این اظهارات، واکنش تند جمهوریخواهان را در پی داشت. ترامپ حتی پا را از این فراتر گذاشت و با انتقاد از سیاست‌های خاورمیانه‌ای اوباما تاکید کرد که آمریکا دیگر نمی‌تواند خود را ژاندارم جهان بداند.ترامپ در مصاحبه با رویترز گفته بود که بشار اسد الان بسیار قوی‌تر از سه سال پیش است و تاکید کرده بود که مجبور کردن اسد برای ترک قدرت الان اهمیت کمتری نسبت به شکست داعش دارد. او گفته بود: از نظر من، رفتن اسد نسبت به داعش در جایگاه دوم است. من از اسد به هیچ وجه خوشم نمی‌آید، اما باید اذعان داشت که بشار اسد، روسیه و ایران در حال از بین بردن تروریست‌های داعش هستند.
عربستان: ترامپ همچنین روابط گسترده واشنگتن با آل‌سعود را به باد انتقاد گرفته بود. وی در کمپین‌های انتخاباتی خود یادآور شده بود که عربستان سعودی باید بابت حمایت‌های بی‌شائبه واشنگتن از آل سعود، به آمریکا پول بدهد. ترامپ گفته بود: سعودی‌ها روزی یک میلیارد دلار به جیب می‌زنند. اگر ما نبودیم، عربستان سعودی هم این جایی که هست، نبود. آنها اصلا وجود نداشتند. وی همچنین با اشاره بر ضرورت و اهمیت انتشار گزارش کمیته تحقیق واقعه 11 سپتامبر 2001 گفته بود که اطمینان دارد در این گزارش اسناد رسوا کننده‌ای در مورد نقش عربستان سعودی در این واقعه تروریستی وجود خواهد داشت. ترامپ یادآور شده بود که می‌داند در این گزارش چه اسنادی وجود دارد و اسناد بدست آمده به طور جدی و قاطع به نقش رژیم سعودی در این واقعه تروریستی اشاره دارد.
رسانه‌ها در آن زمان به نقل از ترامپ نقل کردند که آل‌سعود برای ما همچون گاوی شیرده است که هر وقت دیگر نتواند به ما دلار و طلا بدهد آنگاه دستور ذبح آن را صادر می‌کنیم و یا از دیگران می‌خواهیم این کار را بکنند یا به آنها در این کار کمک می‌کنیم و این یک واقعیتی است که همه دوستان و دشمنان آمریکا به ویژه خود آل سعود از آن آگاهند. عربستان، باید سه چهارم ثروت خود را به آمریکا بابت حمایت‌های داخلی و خارجی نیروهای نظامی ما از این نظام بپردازد.
اعراب حوزه خلیج فارس: وی در این باره گفته بود کشورهای حوزه خلیج فارس چیزی ندارند اما پول دارند. من آنها را مجبور خواهم کرد که پول بدهند. این کشورها بدون ما هیچ نیستند.
برجام: ترامپ در ایام کاندیداتوری ضمن تاکید بر مخالفت صریح خود با توافق هسته‌ای با ایران مدعی می‌شد در زمان ریاست جمهوری او ایران هیچگاه اجازه نخواهد یافت به سلاح اتمی دست یابد و برای تغییر مفاد برجام به نفع آمریکا سعی می‌کند که با دوبرابر و سه برابرکردن تحریم‌های فعلی آمریکا، ایران را مجبور کند تا دوباره پای میز مذاکره بنشیند. رئیس‌جمهوری جدید آمریکا در مناظره اول خود با نامزد دموکرات‌ها با اشاره به اینکه برجام امنیت اسرائیل را به خطر انداخته مدعی شد که برجام یکی از شاهکارهای سیاست خارجی هیلاری کلینتون است چرا که ایران در زمان تواق هسته‌ای در نتیجه تحریم‌های آمریکا در بدترین شرایط خود قرار داشت، اما با برجام، ایران اکنون به یک قدرت بزرگ تبدیل شده است.
رژیم صهیونیستی: ترامپ و مشاورانش معتقد بودند که دولت باراک اوباما با برجام اسرائیل را تحقیر کرد. همچنین در شورای امنیت سازمان ملل متحد نیز کمک اوباما به تصویب محکومیت پروژه شهرک‌سازی‌ها خیانتی به اسرائیل بوده است.ترامپ چند بار اعلام کرده بود که شهرک سازی مانعی در برابر صلح نیست. همچنین خود و مشاورانشان بارها گفته بودند، جابجایی سفارت آمریکا از تل‌آویو به قدس از اصلی‌ترین اولویت‌های دولت دونالد ترامپ خواهد بود.وی همچنین وعده کرد که دوست‌ترین رئیس جمهورِی آمریکا با اسراییل باشد و تلاش خواهد کرد فرایند سازشی میان صهیونیست‌ها و فلسطینی‌ها مطرح کند که بر اساس شروط صهیونیست‌ها استوار باشد.ترامپ همچنین در بسیاری از سخنرانی‌های خود به امنیت رژیم صهیونیستی توجهی خاص نشان داده و هرگونه حمله به این رژیم را به مثابۀ حمله به ایالات متحدۀ آمریکا تلقی کرده بود .
بعد از ریاست جمهوری
برجام: پس از شروع به کار رسمی دونالد ترامپ در کاخ سفید دولتمردان کشورهای غربی که گویی هیاهوهای دونالد ترامپ مبنی بر لغو برجام را جدی گرفته بودند، فدریکا موگرینی را روانه واشنگتن کردند تا از حفظ برجام در دولت جدید آمریکا مطمئن شوند.«نیویورک تایمز» با اشاره به دیدار موگرینی با مقامات ارشد دولت ترامپ می‌نویسد: با وجود اظهارات آشکار ضد برجامی دونالد ترامپ که آن را بد، وحشتناک و احمقانه توصیف می‌کند، مقامات کنونی آمریکا در نشست اخیر با «فدریکا موگرینی» پایبندی خود را به توافق هسته‌ای با ایران اعلام کردند و اعضای کابینه حتی بیانیه آتشین «مایکل فلین» علیه ایران را در گفت‌وگوهای رسانه‌ای تصحیح کردند. چندی بعد رکس تیلرسون وزیر خارجه آمریکا در گزارشی که درباره برجام به کنگره ارائه داد از پایبندی ایران به برجام خبر داد. وزیر خارجه، پل رایان رئیس مجلس نمایندگان را از این ارزیابی آگاه کرد که ایران تا روز 18 آوریل (30 فروردین ماه) به تعهدات خود براساس برجام عمل کرده است.
علیرغم این اعترافات صریح از سوی مقامات ارشد آمریکایی درباره پایبندی ایران به برجام، ترامپ اخیراً ادعا کرد که ایران به روح برجام پایبند نیست. موضوعی که در مصاحبه با خبرگزاری «آسوشیتدپرس» بیشتر درباره آن سخن گفته و اعلام داشت که منظورش از عدم پایبندی به روح برجام، فعالیت‌های منطقه‌ای ایران است. درباره برجام مشاهده می‌شود که ترامپ علیرغم شعارهای آتشین برای از بین بردن برجام در دوران ریاست جمهوری به فشار برای گرفتن امتیازات بیشتر از آن تغییر موضع داده که البته فشارها به اصل برجام نبوده و حواشی موضوع یعنی اقدامات منطقه‌ای جمهوری اسلامی ایران را در بر می‌گیرد.
سوریه: اگرچه وی پیش از ریاست جمهوری احتمال همکاری با روسیه و دولت سوریه برای مبارزه با داعش را مطرح کرده بود اما چندی پیش دستور حمله موشکی در پایگاه شعیرات حمص را صادر کرد که این موضوع با مواضع وی در گذشته کاملاً متفاوت بود.وی بعد از این حمله مدعی شد که "تردیدی نمی‌تواند وجود داشته باشد که سوریه از سلاح‌های شیمیایی ممنوع استفاده کرده و تعهداتش تحت کنوانسیون سلاح‌های شیمیایی را زیر پا گذاشته و خواست موکد شورای امنیت سازمان ملل را نادیده گرفته است. سال‌ها تلاش‌های قبلی برای تغییر رفتار "اسد"، همگی به شکل خیلی دراماتیکی شکست خورده است.این حمله باعث شد تا کشورهای ترکیه، عربستان و دیگر کشورهایی که در تلاش برای برکناری اسد هستند به دولت ترامپ امیدوار شوند و معارضان نیز که تا پیش از این در موضع ضعف قرار گرفته بودند به جنگ خود به امید کمک آمریکا و متحدانش ادامه دهند.ترامپ همچنین به وعده خود در همکاری با اسد برای بحران سوریه نیز عمل نکرد بطوریکه این موضوع باعث دلسرد شدن مقامات روس شده و انتقاد علنی آنها علیه حمله آمریکا به شعیرات را در پی داشت.
عربستان: بلافاصله بعد از پیروزی ترامپ عادل جبیر وزیر خارجه عربستان به آمریکا سفر کرد. این سفر سیاسی- اقتصادی برای انعقاد قرارداد با 12 شرکت بزرگ آمریکا در زمینه ارتباطات و به کار گیری شماری از شخصیت‌های تاثیرگذار مانند وزیران و دیپلمات‌های سابق برای دفاع از منافع عربستان در رسانه‌ها و موسسات سیاسی و اقتصادی آمریکایی انجام گرفت. پس از جبیر در فروردین ماه سال جاری نیز محمد بن سلمان ولیعهد و وزیر دفاع عربستان به آمریکا سفر کرد. در جریان سفر فرزند پادشاه عربستان که همزمان مقام‌های جانشین ولیعهد، وزارت دفاع و ریاست شرکت نفتی آرامکو سعودی را بر عهده دارد، وی و هیات همراهش به گرمی از سوی دونالد ترامپ مورد استقبال قرار گرفتند. در پایان این دیدار، کاخ سفید با صدور بیانیه‌ای بر افزایش همکاری با ریاض به منظور مقابله با جمهوری اسلامی تاکید کرد.
بن سلمان همچنین با جیمز ماتیس وزیر دفاع، جوزف دانفورد، رئیس ستاد ارتش آمریکا، جرد کوشنر، داماد ترامپ، مک ماستر، مشاور امنیت ملی کاخ سفید و همچنین دینا پاول، مشاور رئیس جمهور آمریکا در امور اقتصادی دیدار کردند.ناظران سیاسی در آمریکا بر این باورند که دیدار جانشین ولیعهد عربستان از آمریکا یخ روابط به جا مانده از دوران اوباما را شکسته و گرمایی دوباره به مناسبات ریاض و واشنگتن می‌دهد اما با این حال از منظر منطقه‌ای و بین‌المللی، تحلیلگران دستاوردهای راهبردی این سفر را محدود ارزیابی کرده و می‌گویند، توصیف آن به عنوان یک «تحول تاریخی» در روابط دو کشور، بزرگنمایی است. از جمله تارنمای سی ان ان آمریکا در تحلیلی در جمع بندی سفر شاهزاده سعودی نوشت که هرچند سعودی‌ها از لحن ضد ایرانی ترامپ خوشحال هستند، ولی باید دید دو طرف تا چه اندازه آماده هستند انتظارات طرف مقال را برآورده کنند و بعد درباره دوران تازه مناسبات دو کشور قضاوت کرد. شبکه خبری سی ان ان با اشاره به انتظار ترامپ از آل سعود برای مبارزه فعال با تروریسم و پرداخت هزینه‌های مالی آن، می‌نویسد که سخنان پر سر و صدای شاهزاده سعودی درباره ترامپ کافی نبوده و ممکن است در نهایت انتظارات ایجاد شده در سفر محمد بن سلمان چیزی جز ناامیدی نصیب دو طرف نکند.
مدتی بعد از سفر بن سلمان، جیمز ماتیس وزیر دفاع آمریکا به عربستان رفته و با مقامات ارشد این کشور دیدار و گفت‌وگو کرد.ماتیس در مذاکره با محمد بن سلمان، با اشاره به سرویس مخفی و سرویس امنیت نظامی عربستان، گفت: به نفع ماست که شاهد یک عربستان قوی باشیم. کاری که ما می‌توانیم امروز انجام دهیم این است که راه را برای سفر دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا به ریاض هموار سازیم. همچنین باید اضافه کرد که در اواخر دوره اوباما کنگره، قانون موسوم به جاستا را به تصویب رساند. جاستا یا «اجرای عدالت در برابر حامیان تروریسم» به خانواده‌‌های قربانیان عملیات تروریستی 11 سپتامبر 2001 میلادی این حق قانونی را می‌دهد که از دولت سعودی غرامت دریافت کنند.این قانون در سپتامبر سال 2016 جنبه عملیاتی گرفته و پرونده‌هایی علیه عربستان در دادگاه‌های آمریکا گشوده شده، اما هنوز دولت ترامپ به این موضوع واکنشی رسمی نشان نداده، در حالیکه پیش از انتخابات علیه عربستان مواضعی تندی را از ترامپ شاهد بودیم.
رژیم صهیونیستی: پیش از رسیدن ترامپ به ریاست جمهوری، اظهارات زیادی را از وی در حمایت از رژیم صهیونیستی شاهد بودیم. در دوران ریاست جمهوری نیز این اظهارات به چشم می‌خورد به طوریکه چندی پیش ترامپ در مراسم روز یادبود در کنگره آمریکا تاکید کرد به عنوان رئیس جمهوری در کنار اسرائیل خواهم ایستاد و با یهود ستیزی مقابله می‌کنم. بنیامین نتانیاهو نخست وزیر رژیم صهیونیستی که اواخر بهمن ماه سال گذشته به آمریکا سفر کرده و با ترامپ دیدار کرده بود، در خصوص دیدارش گفت: اسرائیل و آمریکا دیدگاه راهبردی و همکاری مشترکی در سطح عالی دارند. همچنین در اسفند ماه نیز جیسون گرین بلات، فرستاده ویژه دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا با روون ریولین، رئیس رژیم صهیونیستی درباره تلاش برای از سرگیری مذاکرات صلح خاورمیانه دیدار و گفت‌وگو کرد. بلات پیش از این نیز با محمود عباس، رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین و بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی دیدار و گفت‌وگو کرده بود.اما اواخر اسفند ماه مارک تونر سخنگوی وزارت امور خارجه در خصوص شهرک سازی رژیم صهیونیستی که شدت یافته اظهار داشت: رئیس جمهوری چند هفته پیش در این باره صحبت و اعلام کرد که دوست دارد شاهد باشد اسرائیل فعالیت شهرک سازی را متوقف کند. بحث‌وگفت‌وگویی هم با اسرائیل برگزار شد تا دقیقاً این موضوع چگونه خواهد بود.همچنین موضوع انتقال سفارت از تل آویو به قدس اشغالی نیز تا به حال مسکوت مانده و مقامات آمریکایی عنوان کرده‌اند که مشغول بررسی بیشتر این موضوع هستند.
نتیجه‌گیری
ترامپ طی 100 روز گذشته از ریاست جمهوری خود درباره پرونده‌های مهم منطقه‌ای که اظهار نظرهای پر سر و صدایی داشته به مرور تغییر روش داده و همان سیاست‌های دولت گذشته را دنبال کرده یا با تغییراتی کوچک در شرایط مسیر را دنبال کرده است. سیاست آمریکا در قبال مذاکرات صلح و شهرک سازی رژیم صهیونیستی همان سیاست اوباماست اما با کمی نرمش. درباره برجام که قرار بود در ابتدا کنار گذاشته شود دولت ترامپ در گام دوم به بازبینی و در حال حاضر گزارش پایبند بودن ایران به برجام به کنگره در همین دولت ترامپ ارسال شده و اقدام عملی خاصی علیه برجام صورت نگرفته هر چند سنگ اندازی‌هایی در این راستا داشته است.
درباره سوریه اعلام شده بود که براندازی اسد اولویت آمریکا نیست و مبارزه با داعش اولیت اصلی است که تا کنون بجز حمله به شعیرات که با استفاده از تعدادی موشک انجام گرفت اقدام جدی دیگری بر خلاف روش دولت قبل شاهد نبوده‌ایم. درباره عربستان اما شرایط کمی متفاوت است. در حالیکه ترامپ از مقامات سعودی به عنوان گاوهای شیرده یاد می‌کرد و خواستار پرداخت هزینه‌های امنیتشان در منطقه شده بود سفرهای متوالی مقامات سعودی به آمریکا و سفر وزیر دفاع آمریکا به عربستان در عرصه رسانه با آنچه در گذشته بود تفاوت‌هایی دارد. هر چند به گفته کارشناسان، ترامپ اقدامات خود طبق وعده‌اش مبنی بر گرفتن پول از سعودی‌ها برای تامین امنیتشان را با سیاستی ملایم‌تر دنبال می‌کند.سیاستی که در قبال کشورهای جنوبی خلیج فارس نیز دنبال می‌کند.
ش.د9600274
