کشور ما به لحاظ عوامل تولید از جمله نیروی انسانی متخصص، منابع طبیعی و مواداولیه، سرمایه اولیه، دانش فنی و تکنولوژی و... از ظرفیت‌های بسیار مناسبی برخوردار است که شرط شکوفایی همه این ظرفیت‌ها، استفاده و بکارگیری آنهاست و در شرایطی که از تولید داخلی حمایت نشود، عملاً همه این ظرفیت‌ها بلااستفاده می‌مانند.
حمایت از تولید داخلی یکی از ارکان اقتصاد مقاومتی است. این موضوع بحدی اهمیت دارد که مقام معظم رهبری، حمایت از تولید داخلی را امری مقدس و یک وظیفه دانستند: «تولید داخلی باید به‌عنوان امری مقدس شناخته و حمایت از آن، یک «وظیفه» تلقی شود.»(بیانات در دیدار کارگران، 8/2/1395).
اما پرسش اصلی در اینجا این است که چرا حمایت از تولید داخلی امری مقدس است و اینکه چگونه می‌توان به تولید داخلی کمک کرد؟ نوشتار حاضر می‌کوشد تا به طور مختصر به این سؤال پاسخ دهد. پاسخ به این سؤال بویژه باتوجه به نام‌گذاری سال 96 به «اقتصاد مقاومتی: تولید و اشتغال» موضوعی حائز اهمیت است. در باب چرایی حمایت از تولید داخل می‌توان به مهمترین مواردی اشاره کرد که این موضوع را به یک مسأله مهم برای هر کشوری و از جمله ایران تبدیل می‌کند:
1- حمایت از تولید داخلی، لازمه حفظ استقلال و ارتقای جایگاه کشور در نردبان قدرت نظام بین‌الملل است: در دنیا کشورهایی هستند که به لحاظ منابع طبیعی در حداقل امکانات قرار دارند، اما با اهمیت دادن به تولید رتبه‌های بالایی در اقتصاد دارند. از طرفی، کشورهایی هم هستند که به لحاظ منابع طبیعی سرشارند ولی چون توان تولید ندارند، عملاً جزو اقتصادهای وابسته به حساب می‌آیند. پرواضح است که اهمیت این موضوع برای جمهوری اسلامی ایران مضاعف است؛ زیرا به نوعی مقابله با تهدیدات اقتصادی دشمن نیز محسوب می‌شود.
2- ارزش‌افزوده‌ای که در اثر فعالیت‌های اقتصادی ایجاد می‌شود، عامل اصلی رونق و شکوفایی اقتصادی در هر کشوری می‌باشد. حال این ارزش‌افزوده باید در رگ‌های اقتصاد آن کشور باقی بماند و در بخش‌های مختلف اقتصادی سرمایه‌گذاری شود که در این میان، یکی از مهمترین راه‌های نگهداشت سرمایه در داخل کشور و در نتیجه افزایش رونق اقتصادی و تضمین سرمایه‌گذاری، حمایت از تولید داخلی است. در همین راستا، ناگفته پیداست که حل مشکلات اشتغال، بیکاری، تورم، رفاه و حتی مصونیت از بسیاری از آسیب‌های اجتماعی که ریشه آنها بیکاری و عاطل و باطل بودن افراد است، منوط به حمایت از تولید داخل است. به عبارت دیگر، آنگاه که بازار یک کشور با کالاهای خارجی اشباع شود، نه تنها ارز فراوانی از آن کشور خارج می‌شود، بلکه همین امر زمینه‌های بیکاری و فقر را در داخل کشور افزایش می‌دهد و سبب رونق و شکوفایی اقتصادهای خارجی می‌شود.
3- کشور ما به لحاظ عوامل تولید از جمله نیروی انسانی متخصص، منابع طبیعی و مواداولیه، سرمایه اولیه، دانش فنی و تکنولوژی و... از ظرفیت‌های بسیار مناسبی برخوردار است که شرط شکوفایی همه این ظرفیت‌ها، استفاده و بکارگیری آنهاست و در شرایطی که از تولید داخلی حمایت نشود، عملاً همه این ظرفیت‌ها بلااستفاده می‌مانند.
4- یکی دیگر از دلایل حمایت از تولید داخل، مقابله با کسری تجاری کشور در مناسبات تجاری با سایر کشورها است؛ زیرا دولت‌ها همواره می‌کوشند با کاهش کسری تجاری و حتی دستیابی به مازاد تجاری در مبادلات تجاری خود با سایر کشورها، قدرت خود را تثبیت کنند. مفهوم این امر در چارچوب سیاست‌های تجاری این است که دولت با ایجاد محدودیت‌هایی بر سر راه واردات کالاها و خدمات سایر کشورها مردم را از خرید کالاهای وارداتی باز می‌دارد تا با کاهش خروج ارز به خارج، منابع مالی لازم برای سایر فعالیت‌ها فراهم شود.
اما چگونه می‌توان از تولید داخلی حمایت کرد؟ هرچند که در این زمینه می‌توان به موارد فراوانی اشاره کرد، اما در اینجا به طور مختصر به مهمترین عوامل و راه‌کارها اشاره می‌شود:
1- ارتقای کیفیت تولیدات داخلی، به گونه‌ای که با اجناسی که مشابه خارجی دارند، قابل رقابت باشند. این امر شاید مهمترین موضوع برای حمایت از تولید داخلی باشد؛ زیرا در بسیاری از موارد کالاهای داخلی به دلیل بی‌کیفیتی مورداستفاده قرار نمی‌گیرند.
2- ممنوعیت مطلق وارد کردن اجناسی که مشابه داخلی دارند. در این زمینه، بویژه نقش دستگاه‌های دولتی در مقید شدن به خرید تولیدات داخلی می‌تواند تعیین‌کننده و اثربخش باشد.
3- جلوگیری از قاچاق کالاها و اجناس به داخل
4- تولید باید بر پایه سرمایه‌های انسانی و اجتماعی شکل بگیرد و برای این امر لازم است که دانش داخلی سوار بر تکنولوژی وارداتی شود و این امر حمایت دولت را می‌طلبد. به نظر می‌رسد که حمایت از سرمایه‌گذاری در امر تحقیق و توسعه، بزرگترین رسالت امروز دولت ایران برای حمایت از تولید داخلی می‌باشد.
5- بهره‌گیری از ابزارهای سیاستی؛ به معنای ایجاد مانع برای رقبای خارجی در جهت ورود به بازار داخلی کشور به صورت یک رویکرد همیشگی در سیاست‌های تجاری کشور. مسلم است که این موضوع نیز حمایت دستگاه‌های دولتی را می‌طلبد.
6- انجام اقدامات فرهنگی و روشنگری‌های لازم در دو محور عمده: الف) برای زدودن این ذهنیت نزد مردم که جنس ایرانی کیفیت ندارد و اگر خواهان خرید محصولات باکیفیت هستیم حتماً باید اجناس خارجی بخریم. واقعیت این است که برخی اجناس داخلی از کیفیت مناسبی برخوردارند. ب) مقابله با این وضعیت متأسفانه جاافتاده که مصرف کالاهای خارجی به نوعی معیاری برای کسب اعتبار اجتماعی است که در این زمینه، این موضوع باید به‌عنوان یک ضدّارزش تبلیغ و شناخته شود.
مسلم است که تقویت تولید داخل، به عنوان یکی از مهمترین محورهای سیاست‌های اقتصاد مقاومتی، منوط به حمایت از تولید داخل است که در این زمینه، هر کس در هر جایگاه و مسئولیتی در این زمینه وظیفه‌ای دارد. با این وجود، به نظر می‌رسد که رسالت اصلی متوجه دولت و دستگاه‌های سیاستگذار است.
