تنش با كره براي مهار چين

(روزنامه جوان – 1396/02/09 – شماره 5076 – صفحه 6)

ادعاي دونالد ترامپ بـــراي تهديدات جلوه دادن خطر كره‌شمالي براي صلح جهاني، اين فرصت را به امريكا داد تا با موج‌سواري روي برنامه اتمي پيونگ يانگ، حضور خود را در مناطق نزديك چين تقويت و پروژه مهار چين را محقق كند.

در شرايطي كه تصور مي‌شد با روي كار آمدن دونالد ترامپ در امريكا، هزاران نيروي نظامي اين كشور از شبه‌جزيره كره خارج مي‌شوند اما به محض ورود ترامپ به كاخ سفيد همه چيز تغييركرد و ترامپ برخلاف شعارهاي خود دستور داد نيروهاي بيشتري به شبه‌جزيره كره اعزام شوند. هشدار مقامات امريكايي درباره جنگ احتمالي با كره شمالي در هفته‌هاي اخير، خطر جنگ هسته‌اي در شبه جزيره كره را افزايش داده بود اما با عقب‌نشيني دونالد ترامپ از مواضع تهديد‌آميز خود عليه رهبر كره شمالي، التهاب جنگ در اين منطقه كمتر شد و الان مقامات واشنگتن با تغيير لحن خود از مذاكره با كره شمالي سخن مي‌گويند. هشدارهاي توخالي ترامپ عليه پيونگ يانگ و ادعاي او مبني بر شكست شوراي امنيت سازمان ملل در مقابله با بحران كره شمالي، حربه جديدي براي همراه كردن افكار عمومي جهان و افزايش فشار عليه پيونگ يانگ بود تا از اين طريق بتواند به حضور قدرتمند امريكا در شبه‌جزيره كره مشروعيت بين‌المللي بدهد.

اعزام نيروهاي نظامي امريكا به شرق دور در سال‌هاي اخير واكنش تند چين را به همراه داشته و واشنگتن براي جلوگيري از حساسيت رقيب خود نياز به بهانه داشت تا لشكركشي نظامي خود را توجيه كند و برنامه اتمي كره شمالي بهترين فرصت براي اجراي سناريوي واشنگتن در منطقه بود. ترامپ تلاش مي‌كند با چماق جنگ و اقدام نظامي، امتياز سياسي بگيرد و از اين طريق برنامه‌هاي پنهان خود را محقق كند. ترامپ كه بارها در تبليغات انتخاباتي خود از احياي قدرت امريكا در جهان سخن گفته بود در راستاي افزايش قدرت و هژموني واشنگتن تلاش مي‌كند تا در مناطق جغرافيايي مختلف حضور همه‌جانبه‌اي داشته باشد و از اين‌رو نياز به بحران‌آفريني در مناطق حساس و استراتژيك دارد. همچنان كه اين بحران‌آفريني در شرق اروپا و خاورميانه به وضوح خود را نشان داده است و امريكا با ايجاد ناامني در اين مناطق علاوه بر اينكه به بهانه مهار بحران‌ها حضور خود را در اين مناطق توجيه مي‌كند، از طرفي مي‌تواند تحركات رقباي خود را از نزديك رصد كند.

امريكا در هزاره سوم شرق آسيا را به عنوان كليدي‌ترين و تأثيرگذارترين منطقه در آينده اقتصادي جهان توصيف كرده و براي تحقق اين استراتژي و اينكه نبض اقتصادي اين منطقه را در دست بگيرد به بحران‌هاي منطقه‌اي نياز دارد و كره شمالي بهترين بهانه براي حضور نظامي واشنگتن در منطقه استراتژيك شرق دور است. راهبرد امريكا در شرق دور در قالب اجراي استراتژي هژموني جهاني اين كشور انجام مي‌شود. امريكا كه رهبر هژمونيك در غرب به شمار مي‌رود، تلاش مي‌كند اين هژموني و نفوذ را در شرق نيز محقق كند تا به عنوان تنها قدرت هژمون در جهان لقب گيرد. بحران كره به عنوان يكي از قديمي‌ترين بحران‌هاي جهاني همچنان لاينحل باقي مانده است. اين بحران در دوره جنگ سرد به محل مناقشه دو ابرقدرت شوروي و امريكا تبديل شده بود و به رغم فروپاشي نظام دو قطبي اما اين بحران همچنان به عنوان يكي از مهم‌ترين مسائل جهاني مطرح است و اين بار اين بحران به محل زورآزمايي واشنگتن- پكن تبديل شده است.

مهار چين

آنگونه كه از شواهد و قرائن پيداست، هشدارهاي امريكا عليه كره شمالي تنها جنبه تبليغاتي داشته و اهداف ديگري در وراي اين اقدام نهفته است. امريكايي‌ها به خوبي اين مسئله را مي‌دانند كه برنامه موشكي كره شمالي تهديدي مستقيم براي امنيت امريكا نيست اما با اين بهانه خيز نرمي را براي نزديك شدن به حياط خلوت چين كه بزرگ‌ترين چالش براي هژموني امريكا در جهان است، برداشته‌اند. اينكه گفته مي‌شود امريكايي‌ها به دنبال ترور رهبر كره شمالي هستند تا با از ميان برداشتن وي و سرنگوني نظام كمونيستي اين كشور يك دولت دموكراتيك در كره شمالي روي كار آورند، ادعايي بيش نيست، چراكه با ايجاد يك نظام ليبرال دموكرات در كره شمالي ديگر توجيهي براي حضور نظامي امريكا در شرق آسيا نمي‌ماند و اين كشور نمي‌تواند حضور نظامي خود را توجيه كند، لذا وجود تهديدي به نام پيونگ يانگ براي پيشبرد برنامه‌هاي مخفي واشنگتن در منطقه ضروري است.

امريكا به دنبال تقويت جايگاه هژمونيك خود در شرق آسياست تا حلقه كنترل هژمونيك خود را بر جهان تكميل كند. تسلط چين بر برخي آبراهه‌هاي بين‌المللي و راهبردي مانند درياي چين جنوبي و تنگه مالاكا كه عمده روابط تجاري امريكا با كشورهاي آسيا از طريق اين آبراهه‌ها انجام مي‌شود، امريكا را نسبت به رويارويي تجاري با چين نگران كرده است. سياست توسعه ارضي چين در درياي چين جنوبي و ساخت جزاير مصنوعي روي اين دريا، خشم مقامات واشنگتن را در پي داشته است و آنها افزايش نفوذ چين بر اين پهنه دريايي را بر‌نمي‌تابند، لذا در تلاش هستند با نزديك شدن به مرزهاي چين، اين كشور را به عقب‌نشيني از سياست‌هاي ارضي خود وادار كنند. درياي چين جنوبي يكي از مناطق استراتژيك براي اقتصاد جهان به شمار مي‌رود و حجم مبادلات تجاري سالانه كه در اين منطقه انجام مي‌شود، بيش از 5 تريليون دلار است و همين مسئله براي لشكركشي واشنگتن به شرق آسيا كافي است تا از تسلط پكن بر اين بازار استراتژيك جلوگيري كند. واشنگتن براي مهار چين در شرق دور برنامه‌هاي بلند مدتي را پي‌ريزي كرده تا علاوه بر تضعيف كره ‌شمالي، سياست مهار اقتصادي پكن را هم مهيا كند.

ترامپ بارها اعلام كرده كه قصد دارد اقداماتي جدي عليه چين براي كاهش تجارت اين كشور با امريكا انجام دهد و به نظر مي‌رسد ترامپ درصدد است مذاكرات تجاري با پكن را گروگان خود در حل مسئله كره شمالي قرار دهد. حجم مبادلات تجاري امريكا و چين 600ميليارد دلار در سال است كه كاهش آن مي‌تواند هزينه‌هاي امريكا را بالا ببرد. به همين منظور، بسياري از امريكايي‌ها از اينكه منافع اقتصادي خود را فداي منافع امنيتي كنند، آن هم امنيتي كه به طور جدي از سوي كره شمالي و چين تهديد نمي‌شود نگران هستند و از بازي ترامپ با برگ تجاري در مقابل پكن انتقاد مي‌كنند. ترامپ كه در كارزار انتخاباتي بارها دولت اوباما را به خاطر حضور نيروهاي امريكا در عراق، افغانستان و سوريه به باد انتقاد گرفته بود الان خود نيز مجري همان خط فكر است و حتي در برخي مناطق از جمله كره شمالي سياست‌هاي ترامپ خشن‌تر از دوره اوباما شده است و اين مسئله غلبه ساختاري حاكم بر امريكا را نشان مي‌دهد. هرچند ترامپ مدعي كاستن از نقش و نفوذ امريكا در مناطق مختلف جهان بود اما اقدامات و راهبردهاي متناقض ترامپ در عرصه سياست خارجي نشان داد كه هر كارگزاري كه در كاخ سفيد قدرت را به دست مي‌گيرد، بايد ساختارهاي حاكم بر امريكا را كه همان افزايش و تثبيت هژموني واشنگتن در جهان است را به پيش ببرد.

استقرار سامانه «تاد» در كره

تشديد تنش‌ها در شبه‌جزيره كره روند استقرار سامانه موشكي «تاد» در خاك كره جنوبي را تسريع كرد و از چهارشنبه گذشته تجهيزات اوليه آن در كره جنوبي مستقر شدند. امريكايي‌ها با استقرار سامانه تاد در پي اين هستند با نزديك شدن به مرزهاي چين، تحركات نظامي اين كشور را زير نظر بگيرند. امريكا ادعا مي‌كند كه استقرار اين سامانه براي مقابله با تهديدات موشكي كره شمالي است اما از آنجاكه اين سامانه عمق خاك چين را مي‌تواند هدف قرار دهد و موازنه قوا را به نفع واشنگتن تغيير دهد، پكن به شدت با استقرار آن مخالف است.

چين استقرار تاد را تهديدي براي مصالح امنيتي خود تلقي مي‌كند، چراكه استقرار اين سامانه توان بالقوه موشكي چين را نيز هدف گرفته و استراتژي اين كشور براي حملات نظامي عليه نيروهاي رزمي امريكا در اقيانوس آرام را تضعيف مي‌كند. چين كه تقويت نظامي امريكا در حياط خلوت خود را تهديدي براي منافع ملي‌اش مي‌داند در سال‌هاي اخير تلاش مضاعفي كرده كه تحركات و ماجراجويي‌هاي نظامي واشنگتن را پاسخ دهد. براي اين منظور در بحبوحه بالا گرفتن تنش‌ها در شبه جزيره كره، چين چهارشنبه گذشته اولين ناو «هواپيمابر بومي» خود را به آب انداخت تا گامي براي نمايش قدرت نظامي اين كشور مقابل واشنگتن باشد.

جمع‌بندي

نرم شدن لحن ترامپ مقابل كره شمالي و دعوت به انجام گفت‌وگو، نشان داد كه اين تهديدات واهي تنها بهانه‌اي براي لشكركشي گسترده به شرق آسيا و نزديك شدن به حياط خلوت چين بود. امريكا درصدد است با به چالش كشيدن قدرت چين در منطقه، هزينه‌هاي پكن را بالا برده و از نزديك تحركات اين غول اقتصادي نوظهور را كه تهديد جدي براي هژموني واشنگتن در جهان است، زيرنظر داشته باشد، زيرا پكن در ماه‌هاي اخير نشان داده است كه از توانايي‌هاي لازم براي بازي با سياست‌هاي جاه‌طلبانه دونالد ترامپ برخوردار است و مي‌تواند وي را در عرصه تجارت و سياست به عقب براند.

http://www.javanonline.ir/fa/news/848710

ش.د9600714