امارات، عروسك‌گردان كودتاهاي خاورميانه

(روزنامه اعتماد – 1396/04/19 – شماره 3850 – صفحه 5)

مصر، جايزه بزرگ امارات

سوم جولاي گذشته همزمان با چهارمين سالگرد كودتاي ارتش مصر عليه محمد مرسي بعد از هفته‌ها اعتراضات مردمي، نيل كيتچلي، تحليلگر بريتانيايي در گزارشي در روزنامه واشنگتن‌پست بخش‌هايي از پشت پرده كودتاي مصر را فاش كرد و نشان داد كه چگونه ژنرال‌هاي مصري از تحركات مردمي سوءاستفاده كردند. در اين گزارش آمده جنبش تمرد كه تاثير بسزايي در عزل مرسي داشت نيز چندان در اين ماجرا بي‌تقصير نيست به گفته كيتچلي رهبران تمرد از طريق يك حساب بانكي كه ژنرال‌هاي ارتش مصر آن را مديريت مي‌كردند حمايت مالي مي‌شدند، مسووليت تامين بودجه اين حساب بانكي هم برعهده امارات بوده است.

اين مساله تنها اشاره كوچكي به تلاش امارات براي دخالت در امور داخلي مصر و بركناري نخستين رييس‌جمهور منتخب اين كشور بوده است. رسانه‌هاي اماراتي در طول يك سال رياست‌جمهوري مصر تمام رسانه‌هاي خود را براي انتقاد و انتشار مطالبي ضد اخوان المسلمين كه دشمن اول خود مي‌پنداشتند به كار گرفته و حتي از احمد شفيق، كانديداي رقيب مرسي كه در انتخابات شكست خورده بود هم دعوت به عمل آورده بود. علاوه بر مهندسي جريان تمرد، امارات در كنار عربستان جزو نخستين كشورهايي بودند كه حكومت جديد روي كار آمده در مصر را به رسميت شناخت و تلاش كرد با استفاده از لابي‌هاي سياسي خود در واشنگتن براي السيسي تبليغ كند و ميلياردها دلار اماراتي براي تثبيت حكومت جديد نظاميان در مصر هزينه شد.

خليفه حفتر، مهره بن زايد در ليبي

اوايل ماه ژوئن گذشته، سازمان ملل در گزارشي دولت امارات را به نقض ممنوعيت فروش سلاح به ليبي متهم كرد. به گفته سازمان ملل اين اقدام غيرقانوني از طريق ارايه بالگردهاي جنگي به ژنرال حفتر صورت گرفته است. به گفته كارشناسان ابوظبي بالگردهاي نظامي را از بلاروس خريداري كرده و به پايگاه‌هاي نظامي تحت اختيار حفتر در شرق ليبي فرستاده است. بر اساس اين گزارش خودروهاي زرهي شركت‌هايي كه مقر آنها در امارات است در آوريل 2016 نيز به حفتر تحويل داده شده است، ابوظبي در كنار عبدالفتاح السيسي بزرگ‌ترين حاميان ژنرال بازنشسته ارتش ليبي هستند كه بر روند دموكراتيك قدرت در اين كشور كودتا كرده و ليبي را وارد بحران جنگ داخلي كرد. حمايت‌هاي امارات از حفتر به تجهيز نظامي و حمايت سياسي محدود نمي‌شود، امارات پايگاه نظامي كوچكي در شهر المرج در جبل‌الاخضر تاسيس كرده و جنگنده‌هاي اين كشور در عمليات‌هاي هوايي عليه رقباي حفتر مشاركت مي‌كنند.

تلاش ناكام امارات در تونس

در دسامبر 2015 پايگاه بريتانيايي ميدل ايستاي گزارشي درباره ديالوگ رييس ستاد ارتش امارات و همتاي الجزايري او منتشر كرد، بر اساس اين گزارش وقتي رييس ستاد ارتش الجزاير براي بررسي همكاري‌هاي مشترك نظامي راهي امارات شده بود، همتاي اماراتي‌اش به او گفته بود كه ابوظبي مي‌خواهد ثبات را در تونس بر هم بزند زيرا الباجي قايد السبسي، رييس‌جمهور اين كشور راضي نشده بنا بر درخواست ابوظبي با جريان اسلامگراي النهضه مقابله و نسخه مصر را هم در تونس پياده كند.

بر اساس اين گزارش، مسوولان الجزايري تاكيد كرده‌اند كه تونس براي آنها خط قرمز است و هر تلاشي براي ضربه زدن به امنيت اين كشور يعني ضربه زدن به امنيت الجزاير. بعد از اين ماجرا مسوولان الجزايري جزييات اين ديدار را به تونسي‌ها گزارش داده‌اند. در واقع تلاش‌هاي امارات براي پياده كردن نسخه‌اي كه براي مصر پيچيده بود در تونس بارها تكرار شد و در طول چهار سال دست از تلاش برنداشت كه همه اين تلاش‌ها با شكست مواجه شد. رابطه ابوظبي هيچگاه پس از روي كار آمدن ائتلاف چهارجانبه تونس معروف به (ترويكا) با اين كشور خوب نبود و زماني كه منصف المرزوقي، رييس‌جمهور پيشين تونس كودتا در مصر را محكوم كرده بود، امارات سفير خود را از تونس فرا خوانده بود.

امارات در اين مدت تلاش كرد تا روي اسب جديدي در تونس شرط‌بندي كند تا نقشه‌هاي خود را در اين كشور هم پياده كند. اين‌بار ابوظبي تلاش كرد با اغواي الباجي قايد السبسي، رهبر حزب نداء در تونس طرح خود را عملي كند با كمك‌هاي تسليحاتي سعي كرد توجه الباجي را به خود جلب كند كه الباجي باهوش‌تر از آن بود كه فريب امارات را بخورد. ضمن اينكه روابط خود را با امارات خيلي نزديك نكرد، به گروه‌هاي اسلام‌گرا فرصت توافق داد و برخلاف مصر و آن‌گونه كه حاكمان امارات علاقه داشتند آنها را حذف نكرد. همين مساله باعث شد تا امارات تصميم بگيرد تونس را تنبيه كند، سرمايه‌گذاري‌هاي خود به تونس را متوقف و براي ورود و خروج تونسي‌ها به امارات قوانين جديدي وضع كرد. سفيان بن فرحات، خبرنگار نزديك به دولت تونس گفته بود كه در آن شرايط امارات به تونس ابلاغ كرده بود كه هر همكاري اقتصادي با اين كشور مشروط به تكرار وضعيت مصر در اين كشور و حذف كامل اسلام‌گرايان از قدرت خواهد بود. تلاش امارات به اينجا ختم نشد اين كشور به دنبال محسن المرزوقي، يكي از رهبران جدا شده از حزب نداي تونس رفت اما ناتواني او براي مطرح كردن خود و رسيدن به كرسي حكم، ابوظبي را وادار كرده كه به سراغ مهدي جمعه نخست وزير پيشين تونس برود و اميدوار باشد كاري كه ديگران نتوانستند انجام دهند، او انجام دهد.

روابط مشكوك امارات با حزب اصالت و تجدد مراكش

از همان نخستين روزهاي تاسيس حزب اصالت و تجدد «الاصاله و المعاصره» در سال 2008 به وسيله فواد عالي الهمه، مشاور پادشاه مراكش، اين حزب مسووليت مقابله با جريان‌هاي اسلامگراي سياسي از جمله حزب عدالت و توسعه را برعهده داشت. حزب عدالت و توسعه بعدها به يكي از مهم‌ترين احزاب سياسي اين كشور تبديل شد و دو دوره متوالي مسووليت تشكيل دولت را برعهده داشت. هرجا سخن از قدرت گرفتن جريان‌هاي اسلام سياسي باشد سر و كله امارات هم پيدا مي‌شود، به همين دليل ابوظبي به سرعت روابط خود را با حزب اصالت و تجدد و دبيركل آن الياس العماري تقويت كرد و العماري با حمايت و پول امارات به سوي كاهش قدرت و نفوذ عدالت و توسعه گام برداشت. به عنوان مثال با پول امارات 6 رسانه براي تاثيرگذاري خبري تاسيس كرد و مسووليت مديريت اين رسانه‌ها را به طارق الفطاطري، روزنامه‌نگار پيشين مصري كه پيش‌تر مسووليتي در روزنامه الاتحاد امارات هم داشته محول كرد.

شب كودتاي واتس‌اپي در تركيه

در برابر رهبران حزب عدالت و توسعه و در واكنش به بحران فعلي كشورهاي عربي حاشيه خليج فارس، رجب طيب اردوغان، رييس‌جمهور تركيه گفت: به خوبي مي‌دانيم چه كساني از كشورهاي عربي حاشيه خليج‌فارس از كودتاي ناكام در تركيه خوشحال شدند، اگر آنها سازمان اطلاعاتي دارند ما هم سازمان اطلاعاتي داريم و به خوبي مي‌دانيم چه كساني آن شب را چگونه صبح كردند. اردوغان آشكارا به نقش امارات به كودتاي نيمه جولاي 2016 اشاره كرد كه بسياري از گزارش‌هاي رسانه‌اي حاكي از نقش واضح امارات در اين اقدام بوده است. آخرين گزارش‌ها در اين زمينه از ايميل‌هاي هك شده يوسف العتيبه، سفير امارات در واشنگتن نشات گرفته كه در گفت‌وگوي ايميلي با يكي از مشاوران ديك چيني از تلاش براي كودتا در تركيه ابراز خرسندي كرده بود. گزارش‌هاي رسانه‌اي حكايت دارد كه محمد دحلان، سياستمدار فلسطيني و از مشاوران امنيتي وليعهد ابوظبي به عنوان حلقه وصل ميان عاملان كودتا و فتح‌الله گولن نقش بازي كرده و دحلان چند هفته پيش از اجراي كودتا مبالغ مالي امارات را به حساب عاملان كودتا واريز كرده بود.

نقشه شوم عليه سلطان قابوس

اوايل سال 2011 تلويزيون رسمي عمان گزارشي در خصوص كشف يك باند جاسوسي وابسته به سازمان امنيتي اماراتي منتشر كرد كه اين باند تلاش كرده بود امنيت عمان را به خطر بيندازد. گزارش‌هاي رسانه‌ايي و خبري بعدي كه منتشر شد، مشخص شد محمد بن‌زايد، وليعهد ابوظبي شخصا در اين تلاش دست داشته و امارات تلاش مي‌كرده پيش از كودتا عليه سلطان قابوس وفاداري بخش‌هايي از حكومت عمان را تضمين كند تا هر حكومتي كه بعد از سلطان قابوس در عمان روي كار مي‌آيد به امارات وفادار باشد اماراتي كه طمع كرده بود تا اراضي عمان را به كشور خود اضافه كرده يا يك اتحاد ايالتي با اين كشور تشكيل‌دهد. از لحاظ تاريخي اراضي امارات بخشي از ساحل عمان به شمار مي‌رود اما به نظر مي‌رسد وضعيت جغرافيايي به ياري فرع (قطر) آمده تا جاه‌طلبي‌هاي توسعه‌طلبانه محمد بن زايد، اصل (عمان) را هدف قرار دهد.

حمله نظامي به قطر

در يك شبانه‌روز ژنرال طه عثمان، نزديك‌ترين فرد به عمر البشير، رييس‌جمهور سودان و مدير دفتر او كه از تمام اسرار البشير اطلاع داشته به فردي بدون قدرت اجرايي در اين كشور تبديل شد و به صورت ناگهاني از همه مقام‌هاي دولتي خود بركنار شد. گرچه هنوز به صورت قطع از دلايل اين مساله گزارشي منتشر نشده اما گمانه‌ها حاكي است كه ژنرال عثمان بدون اطلاع رييس‌جمهور در حال فعاليت در زمينه اجراي كودتاي همزمان در سودان و قطر بوده است. بر اساس افشاگري‌ها، ژنرال عثمان به عربستان و امارات پيشنهاد داده كودتا در قطر را رهبري كند به اين ترتيب كه نيروهاي واكنش سريع سودان كه در يمن مستقر شده‌اند را به پايگاه‌هاي نظامي در بحرين و منطقه الشرقيه در عربستان منتقل كند و در ساعت صفر اجراي عمليات به صورت همزمان وارد قطر شوند تا عليه آل‌ثاني (خاندان حاكم قطر) كودتا كند و در عين حال با حمايت امارات و عربستان ژنرال عثمان مي‌خواسته عليه عمر البشير نيز كودتا كرده و قدرت را در خارطوم به دست بگيرد.

كودتا در كاخ يمامه

صبح روز چهارشنبه 11 ژوئن جهان با بسته‌اي از فرمان‌هاي پادشاهي سلمان بن عبدالعزيز، پادشاه عربستان شگفت‌زده شد. محمد بن نايف وليعهد و وزير كشور عربستان از همه مقام‌هاي دولتي خود بركنار و محمد بن سلمان، جوان 32 ساله جايگزين عموزاده خود شد كه برخي آن را كودتاي سفيد در دربار پادشاهي عربستان توصيف كردند. با وجود اينكه برخي منابع رسانه‌اي و فعالان شبكه‌هاي مجازي از احتمال وقوع كودتا عليه بن نايف خبر داده بودند اما بررسي اين تغيير در حكومت عربستان آن هم در دل بحران قطر نشان مي‌دهد كه گام اصلي براي عزل بن‌نايف با مهندسي و تحريك شخص محمد بن زايد صورت گرفته است. محمد بن زايد از تبديل شدن محمد بن نايف به پادشاه عربستان نگران بود زيرا در گذشته به پدر او يعني نايف بن عبدالعزيز توهين كرده و او را به ميمون تشبيه كرده بود. افشاگري‌ها از ايميل سفير امارات هم نشان مي‌دهد كه ابوظبي به دنبال بازارگرمي براي محمد بن سلمان در واشنگتن بوده تا كفه ترازو را در نبرد قدرت در عربستان به سود او تغيير دهد.

محمود عباس در خطر سقوط

كار امارات به اينجا ختم نمي‌شود؛ اين كشور حتي به همپيمانان و شركاي ديروز خود رحم نمي‌كند و فقط با توجه به اينكه مي‌تواند قدرتي را در كشوري جابه‌جا كند دست به اين اقدام مي‌زند. جديدترين نمونه تلاش‌هاي امارات و مصر براي كنار گذاشتن محمود عباس، رييس تشكيلات خودگردان فلسطين است كه رابطه خوبي با امارات و جامعه جهاني دارد اما گزارش‌ها حاكي است ابوظبي دوست دارد محمد دحلان كه رابطه نزديك‌تري با اين كشور دارد را به قدرت برساند. روزنامه اسراييلي هاآرتص گزارش داد كه يك توافق چندبندي با مديريت امارات و مصر در حال شكل‌گيري است تا دحلان به رياست دولت متحدي در نوار غزه برسد و همه محاصره‌هاي اقتصادي اعمال شده از سوي اسراييل و مصر عليه نوار غزه برداشته شود.

http://etemadnewspaper.ir/?News_Id=79955

ش.د9601166