وام خارجی را به اسم سرمایه گذاری خارجی به ملت ندهید!

پایگاه بصیرت / گروه اقتصادی/دکتر محمدرضا مهدیار اسماعیلی

پسابرجام! واژه ای خوش بیان که چند سالی است نخ تسبیح اخبار اقتصادی ایران است. آنچه از این واژه در ذهن قرار است رسوب کند، تلقین دورانی است که با قبل از خود گویی فرق هایی عجیب و غریب دارد. مثلا گویی دورانی است که هوای اقتصاد ایران تازه تر است. آخر آمارهای حضور هیات های تجاری به یک باره چند برابر شده است؟ یا گویی دوران شکوفایی نفتی ایران است؟! آخر شأن تحریم ها به طرز شگرفی در این دوران تغییر ماهیت داده است؟! تا جایی که تحریمی که قبلا خودش محل بحث و نگرانی بود، اینک فقط از زاویه نقض و عدم نقض برجام مورد ارزیابی قرار می گیرد! گویی اگر بدترین تحریم ها هم به گونه ای وضع شوند که مثلا نقض برجام نباشد، خودش یعنی یک پیروزی بزرگ! و یا گویی دوران سرازیر شدن سرمایه های خارجی به داخل است!
این آخری که خود مبدأ خلق واژه های دیگری هم شد! زمانی بود که در اقتصاد ما سخن از جذب سرمایه خارجی بود و ما چقدر قدر نشناسیم که نفهمیدیم این پسابرجام عزیز مقام شامخی در جلب سرمایه گذاری دارد، بی آنکه لزوما به جذب سرمایه خارجی فکر کند؟! و چه اهمیتی دارد که کسی تفاوت این دو را نداند؟! مهم این است که ما در رسانه ها بگوییم اتفاق بزرگی افتاده و ای مردم! وقت خوشحالی است! دیگر بقیه اش چه اهمیتی دارد؟!
پاتریک کلاسون اقتصاددان آمریکایی و پژوهشگر امور خاور میانه و معاون پژوهش انستیتو سیاست خاورمیانه واشنگتن چندی پیش در جلسه ای خصوصی که فیلم آن به تازگی منتشر شده است، این مساله را واکاوی می کند! او می گوید؛ حقیقت این است که در ایران برخلاف آنچه ما فکر می کردیم و از ظرفیت برجام انتظار داشتیم، اینچنین القا شده که عمده مشکلات اقتصادی در این کشور به دلیل تحریم هاست و این همه شور و شعف برخی در ایران برای رقم خوردن اتفاقاتی مانند برجام ناشی از آن است که این ملت فکر می کنند در پسا برجام قرار است اتفاق ویژه ای بیفتد! خب این البته برای ما خیلی خوب است که یک چیز بی خاصیت را در این کشور بیندازیم و ملتش فکر کنند آنچه رخ داده خیلی مهم است! اما  خودمان که می دانیم این حرف ها نیست!
سخن پاتریک کلاسون اینجا تمام نمی شود و پس از بیان این جمله هشدار خیلی جالبی به آمریکا می دهد! او می گوید اما باید توجه داشته باشید که این بزرگ نمایی محصول بی خاصیت ما، اگرچه تا اینجای کار به نفع ماست و می تواند کشور ایران را برای تبعیت از آنچه ما می خواهیم همراه تر کند، اما یک لبه تیز دیگری هم دارد که ممکن است روزی کار دستمان بدهد! و آن این است که اگر روزی ما بتوانیم حکومتی در ایران مستقر کنیم که تابع ما باشد، مردم ایران فکر می کنند ما می توانیم با برداشتن تحریم ها و (مثلا تسهیل آنچه بنده در پاراگراف اول نوشتم) مشکلات این کشور را حل کنیم! خب! آنها نمی دانند! ما که می دانیم که مشکلات آن کشور ربط زیادی به تحریم های ما ندارد!! به فکر آن روز نیز باشید!
این سخنان جالب پاتریک کلاسون اگر آویزه گوش مدیران داخلی ما باشد، خیلی به ضرر وضع فعلی است!
شما که آمارهای حضور هیات های تجاری به ایران را برجسته کردید، تا کی می توانید بدون گزارش نتیجه  واقعی این حضورهای بی ثمره به مردم دلخوشی بدهید؟!! شما که آمار افزایش فروش اسمی نفت خام را برجسته کردید تا کی می توانید از کنار از فروش نفت، رشد نفتی استخراج کنید و آمار رشد بدهید؟ فکر سال های بعدی که تولید به سقف خود رسید و نرخ رشد دوباره نزولی شد را نمی کنید؟ با این تکنیک ها انتخابات 96 را بردید؛ 1400 را چه کنید؟ جواب مطالبه مردم از وضعیت پیشرفت اقتصادی را چه می دهید؟! آن همه گفتید سرمایه گذاری خارجی رشد خواهد کرد. چه شد؟ رشد نکرد! دیدیم این که نمی شود!

رفتید یک چیزی پیدا کردید به اسم جلب سرمایه! آمدید آن را به اذهان عمومی قالب کردید. آیا با این آمارهای خیالی اتفاقی برای کشور می افتد؟

همین چند ماه گذشته وزیر محترم اقتصاد دولت یازدهم سخن از جلب سرمایه گذاری خارجی از کره جنوبی به ارزش 12 میلیارد دلار به میان آورد. گفتند پس از اجرایی شدن برجام، کمیته راهبری تامین مالی خارجی با عضویت بانک مرکزی و سازمان برنامه و بودجه در وزارت امور اقتصادی و دارایی تشکیل شد تا نسبت به تسریع و تسهیل در برقراری خطوط اعتباری و استفاده از تسهیلات مالی خارجی اقدام کند.

گفتند کره جنوبی یکی از کشورهای هدف این کمیته در جذب خطوط اعتباری و تسهیلات مالی خارجی بوده که بر اساس رایزنی های اولیه انجام شده، قرار است «اگزیم بانک» کره‌جنوبی 8 میلیارد یورو و «کا-شور» کره‌جنوبی 5 میلیارد یورو فاینانس به پروژه های ایران اختصاص دهند. تسهیل تبدیل ارزهای حاصل از فروش و انتقال نفت از دیگر موضوعات مورد بحث وزیر اقتصاد کشورمان با وزیر دارایی و استراتژی کره جنوبی در سفر به این کشور بود.

گفتند بانک سرمایه‌گذاری زیربنایی آسیا یک مؤسسه مالی بین‌المللی است که به پیشنهاد چین تأسیس شده و ایران نیز یکی از سهامداران آن است. اما آیا گفتند که این سهم ایران مربوط به پول هایی است که ایران علی رغم برجام نمی تواند به داخل بیاورد؟ آیا گفتند که اصولا اگر فروش نفت بدون مشکل در حال انجام است، چرا پول های خودمان بیرون از کشور مانده و ما داریم از کره پول می گیریم؟
بعد می بینیم پس از مدت قابل توجهی که مانور تبلیغاتی روی این ماجرا می شود، یک باره خبر می رسد که قرارداد بزرگترین وام خارجی پسابرجام در حضور رئیس سازمان سرمایه‌گذاری و کمک های اقتصادی و فنی کشورمان و اگزیم بانک کره جنوبی به ارزش تقریبی بیش از ۸ میلیارد یورو در سئول به امضا رسید. بعد خوب که بررسی می کنید می بیند که اصولا این وام همان پولی است که به عنوان سرمایه گذاری خارجی پیش از این روی آن آن مانور تبلیغاتی داده شده بود!

آیا وام خارجی با سرمایه گذاری خارجی در طرح های داخلی یکی است که اینها را تفکیک نمی کنید؟! امروز را این طور آمار دادید و سر به در بردید؛ دو سال بعد را چه می کنید؟! اگر سخن منتقدان داخلی را قبول ندارید لااقل به توصیه مشفقانه پاتریک کلاسون گوش بدهید!/