- صفحه نخست
- |
- استان ها
- |
- بین الملل
- |
- سیاسی
- |
- چند رسانه ای
- |
- اقتصادی
- |
- فرهنگی
- |
- حماسه و جهاد
- |
- صبح صادق
- |
- صدای انقلاب
- |
- محرومیت زدایی
باوند: افزایش روابط دیپلماتیک هدف برجام بود
داوود هرمیداس باوند، از جمله کارشناسانی است که برجام را در گشایش فضای دیپلماسی و گسترش روابط خارجی ایران مؤثر می‌داند و معتقد است هدف و انگیزه اصلی و مستتر مذاکرات هسته‌ای را بیش از هر چیز باید در نیاز طرفین مذاکره به روابط سیاسی و اقتصادی با یکدیگر جست‌وجو کرد. وی در گفت‌وگو با «ایران» با بیان اینکه «کشورهای اروپایی و غربی و به نمایندگی آنها کشورهای عضو گروه 1+5 هنگامی که پای مذاکرات هسته‌ای آمدند و در نهایت برجام را تصویب کردند بیش از هر چیز به مصالح و منافع خود می‌اندیشیدند»، گفت: «با این حال این به معنای آن نیست که دستیابی آنها به منافع احتمالی برجام در تضاد با منافع ایران است، زیرا برجام حاصل مذاکراتی بود که از ابتدا بر مبنای برد- برد قرار گرفت. ایران هم از زاویه تنگناهای اقتصادی که با آن مواجه بود، می‌خواست که تحریم‌ها برداشته شود و شرایط برای بهره‌گیری از سرمایه‌گذاری‌های خارجی و انتقال تکنولوژی‌های پیشرفته به داخل کشور فراهم آید. بنابراین افزایش مراودات دیپلماتیک و رفت و آمدهای سیاسی که اغلب با همراهی هیأت‌های بزرگ اقتصادی همراهند، نه تنها یکی از تأثیرات برجام که یکی از اهداف آن بوده است.»
با وجود این ، باوند دستیابی به این هدف غایی را برای هر دو سوی ماجرا در گرو «چگونگی طی روند برجام» و «وضعیت داخلی ایران» دانست و افزود: «فضای داخلی ایران باید به نحوی باشد که برای سرمایه‌گذاران خارجی حسی از تردید باقی نگذارد. اگر اختلافات داخلی به صورتی باشد که احساس مخالفت با برجام و فرآیند آن، مخدوش بودن فضای سیاسی کشور و کارشکنی در مقابل سیاست‌های دولت ایران به بیرون مخابره شود، آنگاه الزاماً تردید‌هایی برای سرمایه‌گذاران خارجی پدید خواهد آمد که امکان استفاده از عواید برجام و گسترش رفت و آمدهای دیپلماتیک ناشی از آن را بشدت کاهش خواهد داد و این در حالی است که ما این روزها به سرمایه‌گذاری خارجی و انتقال تکنولوژی‌های پیشرفته برای افزایش سهم برداشت‌مان از حوزه‌های مشترک نفت و گاز بشدت نیازمندیم و قاعدتاً باید از تأثیرگذاری نامطلوب موضعگیری‌های داخلی و بگومگوی جناح‌های داخلی بر این روند جلوگیری کنیم.»
این کارشناس مسائل سیاسی همچنین افزایش مراودات دیپلماتیک را به دلیل تأثیری که بر افزایش ارتباطات اقتصادی و مالی دارد، عامل بالقوه و البته مهم افزایش قدرت منطقه‌ای و جهانی کشور دانست و گفت: «حوادث و مشکلاتی که متأسفانه در سال‌های اخیر در منطقه به وجود آمده است، می‌توانست زمینه رشد بیشتر ایران نسبت به محیط پیرامونی خود را فراهم آورد. اما در گذشته چنان که باید از این فرصت‌ها استفاده بهینه نشده است. اکنون نیز اینکه ما تا چه حد از برجام و پیامدهای آن از جمله افزایش سفرهای دیپلماتیک بهره بگیریم به برخورد ما با این پدیده بستگی دارد.»
فلاحت‌پیشه: تأثیر برجام در دیپلماسی عمومی و رسمی چشمگیر بود
حشمت‌الله فلاحت پیشه، کارشناس مسائل دیپلماسی و عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی در مجلس هشتم نیز از جمله کارشناسانی است که از تأثیرات مثبت «برجام» در سیاست خارجی ایران دفاع می‌کند. با این حال فلاحت پیشه در پاسخ به پرسش ایران با تقسیم دیپلماسی به سه سطح عمومی، رسمی و عملیاتی به بررسی برجام و تأثیرات آن پرداخت و اظهار داشت: «برجام در دو زمینه دیپلماسی عمومی و دیپلماسی رسمی نتایج قابل توجهی داشت. در حوزه دیپلماسی عمومی فضای روانی منفی که علیه ایران شکل گرفته بود تا حدود زیادی شکست و بسیاری از منع‌هایی که در مسیر روابط خارجی ایران وجود داشت برداشته شد. در بخش دیپلماسی رسمی نیز برجام تا حدود زیادی در افزایش آمد و شد هیأت‌های مختلف سیاسی و اقتصادی و انعقاد برخی قراردادها و توافقنامه‌های همکاری که به صورت کلی و کلان منعقد می‌شود؛ مؤثر بود و زمینه افزایش این مراودات را فراهم آورد.»
وی با تأکید بر اینکه باید از ارائه تحلیل‌های یکجانبه‌نگر مثبت یا منفی در این باره اجتناب کرد، در توضیح چرایی نمود کمرنگ‌تر برجام در حوزه دیپلماسی عملیاتی گفت: «دنیای سرمایه‌داری امروز، بخصوص امریکایی‌ها به گونه‌ای فضا را بسته‌اند که هنوز چنان که باید و شاید امکان لازم برای بهره‌گیری عملیاتی جمهوری اسلامی ایران از شرایط بعد از برجام فراهم نشده است. به طور مثال بخش عمده‌ای از اموال بلوکه شده ایران اگر چه براساس تعهدات طرف‌های مقابل آزاد شده اما هنوز وارد چرخه اقتصاد کشور نشده است. البته با وجود همه این موانع بدبینی مخالفان برجام را ندارم و معتقدم امکان اینکه بشود از این توافق نهایت استفاده را کرد وجود دارد.»
ایزدی: افزایش سفرها معیار نیست
فؤاد ایزدی، از کارشناسان منتقد برجام اما نظر متفاوتی نسبت به تأثیر برجام بر توسعه روابط بین‌المللی ایران دارد.
وی در گفت‌وگو با «ایران» با بیان اینکه «سفر خارجی لزوماً به معنای موفقیت در حوزه سیاست خارجی نیست، با تکرار انتقاداتی در گذشته که به خرید هواپیماهای ایرباس از فرانسه مطرح کرده بود، گفت: «اصالت با ارتباط و سفر نیست. اصالت با این است که تناسبی میان داده‌ها و گرفته‌ها وجود داشته باشد. زیرا دیپلماسی اصالتاً بحث معامله است. اگر مقامات خارجی به کشور ما بیایند و این رفت و آمدها عامل فشاری بشود که بگویند در حوزه موشکی هم کوتاه بیایید، این رفت و آمدها لزوماً برای ما خوب نیست.»
شفیعی: برجام آغاز یک راه است
نوذر شفیعی، از دیگر کارشناسان سیاسی و عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس نهم اما در دیدگاهی متفاوت از ایزدی به «ایران» گفت: «برای اینکه بدانیم برجام تا چه حد تأثیرات مثبت در حوزه‌های مختلف داشته، باید به دوره پیشابرجام بازگردیم و شرایط کشور را در دوره پیشابرجام بررسی کنیم تا مشخص شود که برجام تا چه حد در موضوعات مختلف مفید بوده یا نبوده است.»
وی در تشریح شاخص‌ها و معیارهای این مقایسه اظهار داشت: «شاخص‌هایی که وجود دارد، عبارت است از اینکه مجموعه‌ای از قطعنامه‌های شورای امنیت که تحریم‌های جدی را علیه ایران اعمال می‌کرد برداشته شد، بسیاری از تحریم‌هایی که توسط اروپا و امریکا علیه ایران وضع شده بود برداشته یا متوقف شد، همچنین ما در سال‌های گذشته در یک دوره نسبتاً انزوایی از جهت مراودات بین‌المللی قرار داشتیم که نه مقامات اروپایی به ایران سفر می‌کردند و نه ما می‌توانستیم به کشورهای اروپایی سفر کنیم. اما در دوره پسابرجام ایران کانون توجه دیپلمات‌ها، سیاستمداران و مقامات عالی‌رتبه کشورهای مختلف قرار گرفت.»
شفیعی در ادامه افزود: «ورود ما به بازار بین‌المللی انرژی هسته‌ای، گشایش فضای سیاسی خوب در مناسبات منطقه‌ای و بین‌المللی که نمود آن را می‌توان در موفقیت‌های ایران در عراق و سوریه مشاهده کرد، از جمله مسائلی است که تحت تأثیر برجام اتفاق افتاد و ایران از بازیگری منفعل به بازیگری فعال در عرصه بین‌المللی تبدیل شد.» وی برجام را آغاز یک راه دانست و در پاسخ به منتقدان برجام که تأثیرات مثبت آن را قابل دفاع نمی‌دانند، گفت: «یخ‌ها بتدریج ذوب می‌شوند و پس از ذوب شدن یخ‌ها است که رودخانه‌ای جاری می‌شود و جریانی به راه می‌افتد. ما در ابتدای راهیم. فراموش نکنیم که چندین سال بی اعتمادی در دو سوی مرزها وجود داشته است؛ هم ما نسبت به خارج و هم خارج نسبت به ما. برطرف کردن این سوء ظن‌ها بسادگی امکانپذیر نیست. باید به صورت تدریجی و در نتیجه آمد و شد‌های متعدد و در چارچوب مکانیزم‌های متداول این اتفاقات بیفتد و نباید انتظار زودهنگام داشته باشیم.»
انتقاد از یک مجادله سیاه و سفید
یک کارشناس سیاست خارجی اصولگرا نیز که به دلیل تبدیل شدن برجام به موضوع یک مجادله سیاه و سفید تمایلی به انتشار نامش نداشت، در گفت‌وگو با «ایران» اظهار داشت: «تبدیل شدن این بحث به یک مجادله دوسویه و سیاه و سفید سبب شده است که حتی اگر کسی بخواهد بی‌طرفانه به بیان تأثیرات برجام در حوزه‌های مختلف بپردازد، در دام بازی موافقان و مخالفان دو آتشه برجام بیفتد و از یک سو به «دلواپسی» و از سوی دیگر به «دلشادی» متهم شود.
وی با بیان اینکه «در اصل بحث تأثیرات برجام بر توسعه روابط دیپلماتیک ایران با کشورهای مختلف جهان شکی نیست»، افزود: «اما بررسی اینکه ببینیم این مراودات تا چه حد مفید بوده و چه تأثیرات بلندمدتی بر جای می‌گذارد به تابعی از آنچه درباره برجام جریان دارد تبدیل شده است. به باور من این مراودات اگر چه در فضای سیاسی مفید بوده است اما هنوز چنان که باید تأثیرات اقتصادی خود را نشان نداده است.
از سوی دیگر بازتاب رسانه‌ای این رفت و آمدهای دیپلماتیک به افزایش توقعاتی منجر می‌شود که هنوز امکان برآورده شدن‌شان وجود ندارد و بنابر این بیم آن هست که به سرخوردگی بینجامد.» این کارشناس مسائل بین‌الملل با تأکید بر اینکه توسعه روابط دیپلماتیکی که در دوره پسابرجام رخ داده است، عواید غیرقابل انکاری دارد، در توضیح بخشی از این دستاورد‌ها افزود: «در شرایطی که عربستان سعودی با ابزار تروریسم برآمده از جریان‌های وهابی در منطقه آتش به پا کرده و دود این آتش به چشم اغلب کشورهای منطقه و همین طور کشورهای غربی رفته است، افزایش تعاملات کشورهای اروپایی و آسیایی با ایران اتفاق بسیار مفیدی است که می‌تواند به تغییر اساسی نگرش آنها درباره موازنه‌های قدرت در خاورمیانه بینجامد.»
http://www.iran-newspaper.com/newspaper/BlockPrint/124762
ش.د9504653
