- صفحه نخست
- |
- استان ها
- |
- بین الملل
- |
- سیاسی
- |
- چند رسانه ای
- |
- اقتصادی
- |
- فرهنگی
- |
- حماسه و جهاد
- |
- صبح صادق
- |
- صدای انقلاب
- |
- محرومیت زدایی
(روزنامه اطلاعات ـ 1396/07/26 ـ شماره 26845 ـ صفحه 12)
به گزارش گروه پژوهش و تحليل خبري ايرنا، تلويزيون دولتي عراق شامگاه 11 مهرماه با تاييد خبر رسانه‌ها و خبرگزاري‌هاي غيررسمي اعلام کرد جلال طالباني از رهبران کرد و رييس‌جمهوري پيشين اين کشور درگذشت. نخستين رييس‌جمهوري غيرعرب عراق، در حالي در سن 83 سالگي چهره در خاک کشيد که سال 2014 و در پي عارضه مغزي از مقام رياست جمهوري عراق کناره‌گيري کرد. سکته مغزي که خبرهاي غيررسمي دليل آن را بحث سياسي شديد با مقامات سياسي اعلام کردند، حضور طالباني در عرصه سياست را هر روز کمرنگ‌تر کرد.
روزهاي پاياني زندگي وي در بيمارستاني در برلين آلمان سپري شد. با وجود اين حضور کمرنگ، جلال همچنان شخصيت مورد احترام و محبوب کردهاي اقليم کردستان عراق محسوب مي‌شد و در تحولات اين منطقه وزنه قابل اعتنايي بود.
تحليلگران منطقه‌اي دبير کل حزب اتحاديه ميهني کردستان را مرد مذاکرات دشوار مي دانند. نقش کليدي او در مذاکرات تصويب قانون اداره موقت عراق (قانون اساسي موقت) همچنان مورد توجه است.
آغاز و پاياني پر فراز و نشيب اما معتدل
«پس از 60 سال» عنوان کتابي پژوهشي و مستقل درباره خاطرات و زندگي جلال طالباني است. بر پايه مستندات اين کتاب اجداد طالباني از کردهاي ايراني بوکان بوده‌اند که در زمان صفويه به عراق مهاجرت کرده‌اند. اما جلال طالباني در سال 1933 در روستاي کلان در دامنه کوه کوسرت کشور عراق به دنيا آمد. تضييع حقوق کردها جلال طالباني را از همان ابتداي نوجواني با مبارزه آشنا کرد و برپايه برخي مستندات او در سيزده سالگي به عضويت سازمان دانش‌آموزي مخفي که هدفش مبارزه با سرکوب اقليت کرد از سوي رژيم وقت عراق بود، درآمد. عضويت در کميته‌هاي مرکزي احزاب کرد و بعدها رهبري مقاومت در منطقه کردستان، کوه‌هاي عراق را با نام طالباني آشنا ساخت. حتي بحران منطقه کردستان در سال 1975 ميلادي و فروپاشي احزاب کرد هم نتوانست تاثيري در مسير مبارزاتي طالباني داشته باشد. چند ماه پس از اين بحران طالباني در مسير بازسازي و جهت دادن به مقاومت کردها به شيوه‌هاي مدرن و دموکراتيک روي آورد و حزب ميهني کردستان عراق (PUK) در راستاي همين هدف پايه گذاري شد. هرچند دوره‌اي تاريخ کردها به درگيري ميان دو حزب مطرح يعني دموکرات و ميهني کردستان گذشت اما منطق گفت‌وگو محور جلال اين دو حزب رقيب را در مبارزه با دولت مرکزي عراق در يک جبهه قرار داد.
صدام حسين ديکتاتور معدوم عراق به منظور ايجاد اختلاف ميان اين دو حزب وعده‌هايي مبني بر خودمختاري اقليم کردستان به حزب ميهني داد. وعده‌هايي که هرگز به مرحله اجرا نزديک نشد. چاه‌هاي نفت کرکوک موضوعي نبود که رييس جمهوري وقت عراق به راحتي از آن بگذرد و آن را به منطقه کردستان دهد. صدام نه تنها پايبند قرارهاي خود با کردها نشد، بلکه در کشتاري فجيع در عملياتي موسوم به «انفال »هزاران تن از کردهاي عراقي را به قتل رساند. طالباني حمله صدام به حلبچه و کشتار 5 هزار کرد با سلاح شيميايي را نسل‌کشي عليه کردها خواند و با تمام قوا به سازماندهي مقاومت‌ها عليه صدام پرداخت. رياست جمهوري عراق پس از سقوط ديکتاتور را ميتوان نقطه اوج منحني 60 سال مبارزه سياسي جلال طالباني دانست. هرچند مقام رياست جمهوري بر پايه قانون اساسي تازه در عراق مقامي تشريفاتي و غير اجرايي بود اما ثمره مبارزات خستگي ناپذير و مذاکرات تمام نشدني جلال طالباني در عرصه سياست داخلي و خارجي عراق بود.
جايگاه سياسي طالباني گرچه در اقليم کردستان عراق همواره معتبر بود اما نقش وي در حل و فصل بسياري از بحران‌هاي عراق به ويژه پس از صدام هويتي مستقل و فراقومي براي چهره کاريزماتيک کُرد فراهم کرد. اين تاثيرگذاري در تحولات عراق و منطقه تا لحظه بيماري و سکته مغزي او در سال 2012 ادامه داشت و منشا برخي تحولات سياسي در خاورميانه بحران زده بود. طالباني سرانجام شامگاه سه شنبه 11 مهرماه دربرابر بيماري تسليم شد و در بيمارستاني در آلمان دار فاني را وداع گفت.
طالباني محور اعتماد ايران و کردها
ديدار مخالفان پهلوي در کوهستان‌هاي منطقه کردستان عراق با مام جلال شايد نخستين همراهي اين مبارز چريک با نهضت آزادي خواهي ايرانيان بود و از همان ابتدا از نزديکي طالباني به ايران و آزادي خواهي او حکايت مي‌کرد. گرچه حزب ميهني کردستان در جنگ هشت ساله صدام عليه ايران موضع بي طرفي گرفت اما طالباني براي ايران همواره فرد اميني بود و ايران هم متحدي استراتژيک براي کردها در برابر ديکتاتوري‌هاي صدام.
رابطه ايران با اقليم کردستان و اهميت اين بخش از عراق براي ايران به عنوان مرز استراتژيک از يک سو و تلاش طالباني براي رفع نگراني‌هاي جمهوري اسلامي از اين مناطق، چهره اي موجه از جلال نزد مسئولان ايراني ارائه داد. چهره اي که در راستاي کاهش تنش‌ها و فشارها عليه ايران و ارتباط غيرمستقيم کشورمان با قدرت‌هاي منطقه‌اي و فرامنطقه اي همواره نقش ميانجيگرانه داشت. تمرکز طالباني در دوره رياست جمهوري بر رفع چالش‌هاي اربيل و بغداد از يک سو و رفع سوتفاهم‌هاي موجود ميان شيعيان عراق و اهل سنت اين کشور از ديگر سو او را به عقلانيت در منطقه شهره کرد.
در سال‌هاي پاياني زندگي در سفر به تهران، علي لاريجاني رييس مجلس به ديدارش رفت و بسياري از چهره‌هاي سياسي در ايران با وي ملاقات کردند. پيام‌هاي تسليت «حسن روحاني» رييس جمهوري، «محمد جواد ظريف» وزير امور خارجه و علي لاريجاني رييس مجلس در کنار پيام‌هاي تسليت ديگر مقامات و فعالان سياسي در ايران، از عمق احترام نظام به جلال طالباني حکايت دارد.
تاثير درگذشت طالباني بر تحولات اقليم
دفاع از حقوق مردم کرد در کنار حفظ تماميت ارضي عراق و حسن همجواري با همسايه‌هاي اين سرزمين، آرمان‌هايي بود که «مام جلال» براي آنها 60 سال مبارزه کرد. هرچند اقليم کردستان و تشکيل دولت کرد از همان ابتدا زير مجموعه اين آرمان‌ها بود اما عقلانيت و اعتدال طالباني در مقاطع بسياري اقليم را از روياي استقلال که در آن شرايط کابوسي براي مردم اين ديار رقم مي زد، برحذر داشت.
مرد معتدل سياست عراق و خاورميانه در شرايط کنوني مي‌توانست تنش‌هاي موجود ميان ايران و اقليم بر سر همه پرسي استقلال را فروکاهد و از دام افراط و تفريط موجود در راه، مقامات اقليم کردستان را برحذر دارد. اکنون فقدان اين چهره اثرگذار، آينده اقليم را با ابهامات فراواني روبرو مي کند. کارنامه طالباني مانند هر سياستمدار و مبارز ديگري خالي از نقص و ايراد نبود اما دست‌کم براي مردمان کرد مبارزي دلسوز، براي عراق سياستمداري آگاه و معتدل و براي ايران معتمدي عاقل بود.
المويد: فوت طالباني اختلافات کردي را تشديد مي‌کند
يک کارشناس مسائل عراق تبعات درگذشت جلال طالباني رهبر حزب اتحاد ميهني کردستان را بررسي کرده است.به گزارش خبرآنلاين جلال طالباني رهبر با نفوذ حزب اتحاد ميهني کردستان پس از تحمل 5 سال بيماري درگذشت. بي شک فقدان رهبر با نفوذي چون او در بحبوحه وضعيت سياسي اقليم کردستان و حکومت مرکزي بغداد محسوس است، در اين باره خبرآنلاين با علي المويد، عضو دفتر سياسي جريان حکمت عراق گفتگو کرده است که از نظر مي گذرانيد:
* فوت جلال طالباني رهبر با نفوذ حزب اتحاد ميهني کردستان عراق را چه طور ارزيابي مي‌کنيد، با توجه به اينکه انتخابات در بحبوحه همه پرسي اقليم کردستان عراق، انتخابات اقليم هم نزديک است.
** در واقع بيمارى آقاي طالبانى به عنوان يكى از بارزترين عناصر اعتدال سياسى كردى و ملى عراق تأثيرات منفى فراوانى را در هر دو ميدان اقليم و پايتخت بهمراه داشت. آقاى طالبانى توانسته بود نقش مهم و تاريخى را در آشتى كردها با پايتخت ايفا كند. قانون اساسى و وحدت ملى و انتخابات دائم و تشكيل حكومت‌هاى عراقى مستقر همه و همه با همرايى ايشان و همدلى و همكارى تنگاتنگ وى با ديگر سياسيون عراقى در بغداد صورت گرفته بود.بي شك بيمارى ايشان و هم اكنون فوت اين شخصيت بارز سياسى اثرات وخيم خود را داشته و خواهد داشت. مرحوم طالبانى توانسته بود به خوبى مصالح كردستان را با مصالح عراق وفق داده و بدون هيچ گونه شائبه و تناقضى اين مصالح را به هم پيوند بزند.قطعاً رقباى آقاى طالبانى فوت ايشان را به عنوان مساحتى جديد در بازى رقابت سياسى خواهند خواند و اين معادله راه را براى آنها هموار خواهد كرد، هر چند اين معادله كوتاه مدت باشد. زيرا ميتوان گفت خلأ طالبانى اثرات منفى دراز مدت بيشترى را خواهد داشت هر چند رقبا از ان در برهه اى كوتاه استفاده سياسى بكنند.
* حزب طالباني مخالف رفراندوم اقليم بود، کما اينکه همسر مرحوم طالباني هم موضع حزب را اعلام کردند و واکنش تندي به همه پرسي نشان دادند. با توجه به اين موضوع روند همه پرسي به چه صورت پيش خواهد رفت، در فقدان طالباني آيا شاهد هرج مرج بيشتري در اقليم خواهيم شد؟
** متأسفانه اتحاد ميهنى كردستان موضع روشن و صريح و قاطعى عليه رفراندوم نگرفتند و بيشتر مخالفت ايشان بر تفاصيل و آنچه پس از رفراندوم اتفاق افتاد مسلط بود .اتحاد ميهنى از اينكه بارزانى يكطرفه اوامر سياسى خود را به اجرا گذاشته يا ميخواهد بگذارد گارد گرفته و واكنش نشان ميدهد.به نظر ميرسد عدم وجود آقاى طالباني در اين سردرگمى سياسى اتحاد ميهنى بى اثر نبوده و نيست. خروج و انشقاق حزب تغيير ( گوران ) سابقا و آقاى برهم صالح هم اكنون از اتحاد ميهنى و همچنين بى قرارى سياسى اتحاد گواه اين معنا است. اقليم هم اكنون نيز با هرج و مرج سياسى رو به روست.اختلاف نظر شديد بين احزاب، رقابت انتخاباتى بر سر رياست و پارلمان اقليم، و همچنين تبعات رفراندوم ، فشار بين‌المللى و اقتصادى، فشار مركز و غيره همه و همه به عوامل ضعف تمركز و وحدت سياسى در اقليم مبدل شده است.
* فتواي سياسي آيت الله العظمي سيستاني را چه طور ارزيابي مي‌کنيد؟ با توجه به اينکه فواد معصوم در آستانه استيضاح طرح آيت‌الله را پذيرفته است.
** بي شك آيت الله العظمي سيستانى به عنوان مؤثرترين وزنه اجتماعى - دينى در عراق بارها و بارها ثابت كرده‌اند كه ميتوانند در سخت ترين كشمكش‌ها عنصر توازن و راه نجات معضل‌هاى سياسى وخيم را ايفا كنند. فتوى يا دقيق تر توصيه اخير ايشان راه را براى حكومت مركزى بسيار هموار کرد.توصيه مؤكد ايشان به احترام وحدت جغرافيايى و ملى عراق و همچنين احترام قانون اساسى و رجوع مسلم به ان و حل اختلافات ما بين اقليم و بغداد زير لواى قانون و گفتمان ملى يك گونه فصل‌الخطاب به شمار مي‌رود.
هرچند سياسيون كرد سعى كردند در روزهاى گذشته فقط بر نقطه گفتمان متمركز شوند ولى گويا اراده حكومت و پارلمان عراق با پشتيبانى مرجعيت اين روش‌ها را يك طرفه كرده و كردها را به احترام تمام بنود و توصيه‌هاى مرجعيت تشويق کردند.
* هشدار حيدر العبادي در رابطه با مذاکره با اربيل را چه طور ارزيابي مي کنيد؟
** طى چند روز گذشته نيروهاى آقاى بارزانى در كركوك تحركاتى نظامى را انجام دادند كه در جهت استحكام وجود كردها در كركوك به شمار ميايد.دولت مركزى عراق تاكنون نخواسته هيچ تماس نظامى يا احتكاك نظامى با پيشمرگه كرد داشته باشد.لذا آقاى العبادى هشدار دادند كه اگر اين تحركات نظامى ادامه پيدا كند دولت با آن برخورد خواهد كرد و ساكت نخواهد ماند.كردها از اينكه دولت مركزى بر چاه‌هاى نفت كركوك مسلط شود هراس دارند و با تحركات نظامى خود در پى نوعى هشدار به حكومت هستند.
* رياست مالکي بر ائتلاف ملي را چه طور تحليل مي کنيد؟
** همان طور كه مستحضر هستيد رياست يكساله آقاى سيد عمار حكيم بر تحالف ملى عراق چندى است به پايان رسيده و ايشان از ماه‌ها گذشته خواستار انتخاب رئيسى جديد بر اين تشكيلات را داشتند.اختلاف نظرهاى بين گروهاى سياسى موجود در تحالف ملى بر سر رياست آن مانع انتخاب شخصيت جايگزين شده بود.ائتلاف دولت قانون رسما اعلام كرد كه آقاى مالكى كانديداى ايشان براى اين پست هستند.اين كانديداتورى بايد در داخل تحالف به رأى گذاشته شود و در صورت موافقت اغلب گروهاى موجود در ان رسمى خواهد شد كه بايد منتظر اين امر باشيم.
ش.د9603015
