بازوی حوزوی اصلاح‌طلبان از ابتدا تاکنون

(روزنامه آسمان آبي – 1396/06/14 – شماره 56 – صفحه 8)

پایگاهشان شهر قم است؛ (مجمع مدرسین و محققین حوزه علمیه قم) هرچند فعالیت سیاسی آشکاری ندارند، اما به‌خاطر نفوذی که در بیوت مراجع و علمای این شهر مذهبی‌_سیاسی دارند، همراه مجمع روحانیون مبارز برای چپ‌های سیاسی، مرجع و نهاد تصمیم‌گیر سنتی محسوب می‌شوند؛ مانند جامعه روحانیت مبارز و مجمع مدرسین حوزه علمیه قم که مرجع سنتی تصمیم‌گیر احزاب اصول‌گرا در قم هستند، آنان نیز در مواقع حساس سیاسی دست به‌کار می‌شوند و نظر قم را به تهران می‌رسانند.

حوادث بعد از انتخابات ریاست‌جمهوری سال 88 برفعالیت‌های این تشکل سنتی اصلاح‌طلب روحانی نیز تأثیر گذاشت و آنان هم مانند دیگر احزاب جناح چپ در حاشیه قرار گرفتند. کلید دولت تدبیر‌وامید حسن روحانی که قفل خانه احزاب را باز کرد، تشکل‌های روحانی اصلاح‌طلب هم مانند احزاب و جریان‌های سیاسی این جناح نقش‌آفرینی خود در عرصه سیاسی را از سر گرفتند. امسال هم قرار است برای نخستین‌بار کنگره خود را برگزار کنند. هرچند مکان و زمان نهایی این کنگره هنوز تعیین نشده است، اما محمدتقی فاضل‌میبدی به «آسمان‌آبی» گفته است مجمع محققین و مدرسین حوزه علمیه قم امسال این کنگره را برگزار خواهد کرد.

دومین بازوی حوزوی جناح چپ

مجمع مدرسین حوزه علمیه قم بعد از دوم خرداد 76 و با ورود رئیس دولت اصلاحات به پاستور، پا به عرصه سیاسی گذاشتند. جمعی متشکل از روحانیون مدرس و محقق حوزه علمیه قم با مشی «اصلاح‌طلبی، تغییر و اصول‌گرایی انقلابی اصیل» فعالیت سیاسی در حوزه عمومی کشور را آغاز و در کنار جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، تشکل سنتی و روحانی اصول‌گرایان در قم، زمینه اقدامات سیاسی‌- فرهنگی با رویکرد اصلاح‌طلبی را فراهم کردند. بنیان‌گذاران اصلی این تشکل آیت‌الله محمد عبایی خراسانی، آیت‌الله سیدحسین موسوی‌تبریزی، آیت‌الله اسدلله بیات‌زنجانی و شماری دیگر از روحانیون که اکثر آن‌ها از شاگردان مرحوم آیت‌الله حسینعلی منتظری بودند که در حوزه و دانشگاه به تدریس مشغولند. سیدمحمدعلی ایازی، محمود صلواتی، محمدتقی فاضل‌میبدی، سیدابوالفضل موسویان، محمدعلی کوشا، سیدسراج‌الدین موسوی، مسعود ادیب، داود فیرحی، سیداصغر ناظم‌زاده قمی، محمدرضا یوسفی، سیدرضا برقعی مدرس و عبدالرحیم سلیمانی از دیگر اعضای مجمع مدرسین و محققین حوزه علمیه قم هستند که به‌عنوان بازوی حوزوی جناح چپ در قم فعالیت دارند. دبیر فعلی مجمع محققین و مدرسین حوزه که در قم فعالیت می‌کند و نفوذ قابل‌توجهی در میان مراجع و برخی لایه‌های حوزه علمیه دارد، آیت‌الله سید‌حسین موسوی‌تبریزی است.

انزوای سیاسی، بعد از یک دهه فعالیت

بیش از یک دهه از فعالیت سیاسی_فرهنگی مجمع مدرسین و محققین حوزه علمیه قم نگدشته بود که این تشکل روحانی جناح چپ مانند دیگر احزاب اصلاح‌طلب مجبور به گوشه‌گیری شد تا نظاره‌گر یکه‌تازی اصول‌گرایان در عرصه سیاسی شود. مجمع مدرسین و محققین حوزه علمیه قم در ایام انتخابات ریاست‌جمهوری دهم از نخست‌وزیر سال‌های جنگ‌ حمایت و پس از انتخابات جنجالی سال 88 به نتایج انتخابات اعتراض کرده بود؛ اعتراضی که در نهایت با برخی تلاش‌ها برای انحلال این تشکل روحانی منجر شد. درحالی‌که یک سال از انتخابات جنجال برانگیز ریاست‌جمهوری دهم می‌گذشت کمیسیون ماده 10 احزاب، پروانه دو حزب اصلاح‌طلب جبهه مشارکت ایران اسلامی و سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی را توقیف و دادگاه نیز این دو حزب اثرگذار جناح چپ را منحل کرد.

همان روزها بود که کمیسیون ماده 10 احزاب یکی از جلساتش را به بررسی پرونده مجمع محققین و مدرسین حوزه علمیه قم اختصاص داد و با این دلیل که این تشکل سیاسی از بدو تأسیس نسبت به برگزاری مجمع عمومی و انتخاب شورای مرکزی برای پذیرش مسئولیت اقدام نکرده، تصمیم به توقیف پرونده آن گرفت. کمیسیون ماده10 احزاب همچنین درخواست انحلال مجمع محققین و مدرسین حوزه علمیه قم را تصویب و برای صدور رأی نهایی به دستگاه قضایی ارسال کرد، اما این درخواست در هیچ دادگاهی بررسی نشد و دومین بازوی حوزوی، جناح چپ از ادامه فعالیت منع نشد. اعضای این نهاد همان ایام، یعنی زمانی‌که وزارت کشور در دست مصطفی محمدنجار بود در بیانیه‌ای اعلام کرد که نامه وزارت کشور مبنی بر غیر‌قانونی بودن خود را قبول ندارد و به فعالیتش در چارچوب قانون اساسی ادامه می‌دهد. در این بیانیه به سابقه سیاسی و علمی اعضای مجمع در دوران پیش و پس از انقلاب اشاره و تأکید شده بود مجمع مدرسین و محققین پس از اخذ پروانه فعالیت، تاکنون هیچ‌گونه فعالیت غیرقانونی و غیرشرعی انجام نداده است که دلیلی بر توقیف پروانه آن باشد.

احیا در دولت یازدهم

هرچند مجمع مدرسین و محققین حوزه علمیه قم مانند جبهه مشارکت و سازمان مجاهدین منحل نشد، اما فعالیت‌های سیاسی-فرهنگی آنان بسیار کاهش یافت. این روند تا سال 92 و آخرین روز حضور محمود احمدی‌نژاد در پاستور ادامه داشت. با پیروزی حسن روحانی در انتخابات ریاست‌جمهوری دوازدهم درحالی‌که فضا برای فعالیت احزاب اصلاح‌طلب باز شده بود، مجمع مدرسین و محققین حوزه علمیه قم نیز فعالیت‌هایش را از سرگرفت. شیخ اعتدال‌گرا در نخستین سفر استانی‌اش به مرکز مذهبی_سیاسی کشور دو دیدار مهم را در دستور کار خود قرار داده بود. دیدار با مجمع مدرسین و محققین حوزه علمیه قم و دیدار با مجمع مدرسین حوزه علمیه قم که یکی بازوی روحانی جناح چپ و دیگری بازوی حوزوی جناح راست در قم بودند، از برنامه‌های مهم و حاشیه‌ساز رئیس دولت یازدهم در سفر استانی به این شهر بود.

روحانی قبل از دیدار با اعضای جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، با اعضای مجمع مدرسین و محققین حوزه علمیه قم ملاقات کرد؛ ملاقاتی که البته با اعتراض مخالفانش مواجه شد، اما رئیس دولت یازدهم با دیدار خصوصی با مجمع مدرسین و محققین حوزه علمیه قم نشان داد که قصد دارد ارتباط دولت با تشکل‌های روحانی را به تشکل‌های سنتی اصول‌گرا محدود نکند. دیدار معنادار او با مجمع مدرسین و محققین حوزه علمیه قم که قبل از دیدار با جامعه مدرسین صورت گرفت، نشانه‌ای از تلاش دولت برای ارتباط‌گیری با علما و حوزویان از همه جناح‌های سیاسی بود. از این‌رو بود که این تشکل سنتی اصلاح‌طلب در انتخابات ریاست‌جمهوری سال 96 در حمایت از حسن روحانی بیانیه صادر و از مردم برای رأی به شیخ اعتدال‌گرا دعوت کرد.

تکذیب ادغام دو تشکل حوزوی اصلاح‌طلب

جلسات مشترک مجمع مدرسین و محققین حوزه علمیه قم که در آستانه انتخابات ریاست‌جمهوری دوازدهم بیش از گذشته برگزار شد، این گمانه را مطرح کرد که این دو تشکل روحانی اصلاح‌طلبان در هم ادغام خواهند شد، اما این گمانه‌ خیلی زود از سوی اعضای ارشد این دو تشکل رد شد. ابوالفضل موسویان، از اعضای مجمع مدرسین و محققین حوزه علمیه قم یکی از کسانی بود که خبر ادغام این تشکل را با مجمع روحانیون مبارز تکذیب و تأکید کرده بود ادغام این دو تشکل معنا ندارد. گرچه سیدحسین موسوی‌تبریزی، دبیرکل مشترک مجمع مدرسین و محققین حوزه علمیه قم این موضوع را تکذیب نکرده است، اما خبر او مبنی بر برگزاری کنگره این تشکل، بر شایعه ادغام این دو تشکل روحانی اصلاح‌طلبان خط بطلان کشید.

https://asemandaily.ir/post/888

ش.د9603527