- صفحه نخست
- |
- استان ها
- |
- بین الملل
- |
- سیاسی
- |
- چند رسانه ای
- |
- اقتصادی
- |
- فرهنگی
- |
- حماسه و جهاد
- |
- صبح صادق
- |
- صدای انقلاب
- |
- محرومیت زدایی
(روزنامه اطلاعات – 1396/09/07 – شماره 26877 – صفحه 12)
اقدامات چند روز اخير «محمد بن سلمان» وليعهد جوان و بلندپرواز سعودي حاکي از آن است وي به پشتوانه کاخ سفيد و دونالد ترامپ در داخل کشور به دنبال تحکيم قدرت و جايگاه خود براي دوره پس از ملک سلمان است؛ رياض در حوزه سياست خارجي نيز مقابله با نفوذ ايران را دنبال مي کند.به گزارش ايرنا، رويکردهاي اخير دولت آمريکا به ويژه سخنان «دونالد ترامپ» رئيس جمهوري اين کشور نسبت به مسائل خاورميانه به صورت مستقيم ايران را نشانه رفته اند. موضوع تاييد نکردن برجام، وضع تحريم‌هاي جديد و همسويي قانونگذاران آمريکا با ترامپ همگي حکايت از راهبردي کلان در کاخ سفيد دارد که دشمني با ايران را شديدتر از گذشته دنبال مي کند. ايالات متحده در چارچوب اعلامي مقابله با نفوذ منطقه اي و برنامه‌هاي موشکي ايران تاکتيک‌هايي را همچون تصويب قانون «کاتسا» عليه ايران، تمديد وضعيت فوق العاده عليه ايران، تحريم سپاه پاسداران و تشديد فشارها بر حزب الله لبنان را در پيش گرفته است.
پشت گرمي رياض به ترامپ
کاخ سفيد براي پيگيري رويکرد خصمانه خود عليه ايران، برخي کشورهاي منطقه از جمله دولت عربستان سعودي را به ياري طلبيده است و با ديکته سياست‌هايي خاص تلاش دارد ايران را در موقعيتي منفعلانه محبوس کند. بر اساس برخي تحليل‌ها دولت سعودي با توجه به هراس از قدرت‌يابي ايران ماموريت يافته است با ايجاد بحران ساختگي در منطقه(از جمله لبنان)، بخشي از پازل بازي سياسي آمريکا در خاورميانه را به اجرا در آورد. رياض تلاش دارد با بهره‌گيري از رسانه‌هاي وابسته فضاي ضد ايران را تشديد کند. تارنماي شبکه خبري «بلومبرگ» بحران‌هاي يک هفته اخير را که رياض يک طرف ماجرا بوده است، تلاش براي نقش آفريني بيشتر سعودي‌ها ارزيابي کرده است.
گزارش بلومبرگ تسويه حساب در خاندان پادشاهي عربستان و دخالت‌هاي رياض در خاورميانه را در جهت ايجاد موازنه قدرت در داخل و خارج اين کشور دانست و نوشت: در حالي که «داعش» مسير نابودي را طي مي کند و جنگ در سوريه نيز در مراحل پاياني قرار دارد، اميدواري براي بازگشت صلح به خاورميانه با ضربات ويرانگر رياض روبرو شد. در فاصله چند ساعت اتفاق‌هاي مهمي براي رياض افتاد؛ يک موشک يمني پايتخت سعودي را مورد هدف قرار داد و همان زمان ده‌ها تن از شاهزادگان، مقام‌هاي پرنفوذ و تجار ثروتمند اين کشور از جمله ميلياردر معروف «الوليد بن طلال» (که مخالفت آشکار خود را با سياست‌هاي ترامپ اظهار کرده است) از سوي حکومت بازداشت شدند.
همزمان «سعد حريري» نخست وزير لبنان هم در رياض با انتقاد از ايران استعفاي خود را اعلام کرد. وقايعي که رخ داده است بخش مهمي از نيات پادشاهي و وليعهد جوان و جديد عربستان سعودي است. محمد بن سلمان تصميم گرفته است تا موقعيت کنوني خود را در داخل و جايگاه رياض در منطقه را دگرگون سازد.رفتار وليعهد عربستان برنامه بلندپروازانه اي تفسير شده است که همزمان به دنبال حذف نفت از اقتصاد و اعمال سياست خارجي متفاوتي است. به نوشته بلومبرگ اين وضعيت به عرصه رقابت سعودي‌ها با ايران براي تعيين ميزان نفوذ در منطقه تبديل شده است. ظرفيت‌هايي که در رقابت ميان ايران و عربستان وجود دارد اکنون واقعي تر از گذشته شده است. حتي مقامات سعودي ايران را به علت حمله موشکي يمني‌ها به فرودگاه بين‌المللي رياض مورد انتقاد قرار داده‌اند. آنها مي‌گويند اين امر را اقدامي جنگي مي دانند.
روزنامه «نيويورک تايمز» هم در گزارشي واکنش عربستان به موشک يمن را براي منطقه خطرناک توصيف کرد و نوشت: اين امر مي تواند موجب منازعه ميان دو رقيب منطقه اي شود. اين سخنان در زمينه سياست خارجي از زبان وزير امور خارجه عربستان بيان مي‌شود حال آنکه وليعهد اين کشور در حال تحکيم قدرت خود در داخل کشور است. گفته مي شود بيش از 500 نفر از نخبگان سعودي در ميان بازداشت شدگان در رياض قرار دارند؛ برخي از آنها شاهزاده، وزير و حتي افرادي ثروتمند هستند. براي برخي از آنها اتهام مشخصي بيان نشده و تنها به عنوان افرادي فاسد معرفي شده اند. بر اساس اين تحليل در عرصه خارجي ، عربستان مي‌خواهد عرصه رقابت با ايران را به لبنان هم بکشاند زيرا شکست‌ها در جبهه يمن، نابودي داعش در عراق و سوريه عرصه تقابل را براي رياض تنگ کرده است. اکنون با اقداماتي که واشنگتن عليه ايران و به ويژه حزب الله در پيش گرفته است اين خط مشي رنگ و بوي ديگري دارد و به رياض هم جسارت بيشتري را بخشيده است. اين اتفاقات با استعفاي ناگهاني و ظاهرا تحميلي سعد حريري نخست وزير لبنان در رياض همراه شده است. وي در اقدامي شگرف استعفا داد و جالب اينجاست که وي نوک پيکان حملات سياسي خود را به سوي ايران و حزب الله نشانه مي رود.
ديدارهاي پرشمار مقام‌هاي آمريکايي و سعودي
بسياري از کارشناسان حوادث داخلي در عربستان را خط مشي ملک سلمان براي آماده سازي شرايط جهت جانشيني وليعهد محمد بن سلمان مي‌دانند. اعتقاد بر اين است که در عرصه بين‌المللي، سياست‌هاي کاخ سفيد به ويژه رويکردها و سخنان ترامپ مي‌تواند باعث تند روي مقام‌هاي رياض شد. به نوشته نيويورک تايمز به علت حمايت آمريکا، تحولات در داخل عربستان با سرعتي بيش از حد تصور در حال انجام است. به طور قطع اين حجم اصلاحات داخلي در کنار ماجراجويي‌هاي خارجي نمي تواند بدون اجازه يا مشاوره مقام‌هاي آمريکايي صورت گرفته باشد. بلومبرگ آورده است: ايالات متحده به شدت از وليعهد جوان در مسير اصلاحات و برنامه ريزي‌ها در سند تحول 2030 عربستان پشتيباني کرده است زيرا اعتقاد دارد اين امر موجب مشارکت بيشتر زنان و تضعيف افراط گرايي و اسلام راديکالي در عربستان مي شود.
از طرف ديگر در عرصه خارجي هم هنوز بلندپروازي‌هاي رياض ادامه دارد و اين کشور به حملات نظامي عليه يمن ادامه مي دهد و تغييري را در تحريم‌هاي همه جانبه عليه قطر ايجاد نکرده است. البته ايالات متحده خواستار رفع فشارها عليه دوحه شده است زيرا کاخ سفيد اعتقاد دارد اين فشارها باعث شده است قطر که متحد ديگر ايالات متحده در خليج فارس است روابط نزديکي را با ايران که رقيب عربستان و آمريکا در منطقه است، برقرار کند. نيويورک تايمز نيز در گزارش خود نمونه‌هايي از همکاري و حتي ارتباط نزديک کاخ سفيد و پادشاهي سعودي را بيان کرده است. ترامپ که به شرق آسيا رفته از دستگيري‌ها در رياض و اتخاذ سياست‌هاي منطقه اي ابراز خوشحالي کرد و گفت: پادشاه و وليعهد عربستان به خوبي مي دانند چه کاري را انجام مي دهند.به نوشته اين روزنامه ترامپ مقامات سعودي و متحدان آن را تحريک مي کند تا در مقابل ايران استوارتر عمل کنند؛ آنها بي پرواتر عمل مي کنند زيرا آمريکا را حامي خود مي دانند.
جالب اينجاست که «جارد کوشنر» داماد و مشاور ويژه ترامپ چند روز پيش از اين تحولات براي سومين بار در سال جاري به رياض سفر کرد. از طرف ديگر هفته گذشته «سامر السبهان» وزير عربستان در امور خليج فارس که سعد حريري پس از ديدار با وي استعفا داد اکنون به آمريکا رفته است. السبهان چند روز قبل خبر از تحولاتي بزرگ در آينده داد و با اعلان جنگ به حزب‌الله لبنان عنوان داشت: لبنان از سوي حزب‌الله و ايران ربوده شده است. «جوزف کچينچيان» تحليلگر مرکز پژوهشي ملک فيصل در تحليل خود از شرايط نوشته است: دستگيري شمار زيادي از افراد سرشناس در رياض در کنار تشديد منازعه با تهران دو برنامه بلندمدت وليعهد جوان عربستان بوده است.
تلاش سعودي براي تداوم بي‌ثباتي در منطقه
اتهام زني عربستان به ايران در مورد نقش داشتن در حمله موشکي به رياض در حالي صورت مي‌گيرد که دورنماي مثبت شکست تروريست‌ها در سوريه و عراق و ايجاد ثبات در منطقه، منافع سعودي‌ها را به خطر انداخته است. عربستان در کش‌و‌قوس تحولات داخلي و فتح يک به يک سنگرهاي مخالف «محمد بن سلمان» وليعهد، تکاپويي چشمگير را در سطح منطقه به نمايش گذاشته است؛ وضعيتي که سعودي را عملا در چند جبهه منطقه‌اي از جمله يمن، قطر، سوريه و ... درگير ساخته است.در اين ميان جمهوري اسلامي ايران به عنوان رقيب منطقه‌اي عربستان، بيش از پيش در تيررس سياست‌هاي خصمانه سعودي‌ها قرار گرفته است.
به ويژه آنکه اين روزها تحولات منطقه اي به ويژه در عراق و سوريه به نفع ايران و به ضرر عربستان و متحدان منطقه اي آن پيش مي رود.پس از گذشت چند روز از شليک موشکي از يمن به سوي رياض، هنوز هم اتهام زني مقام‌هاي سعودي عليه ايران ادامه دارد. عربستان به تازگي اعلام کرد که پدافند هوايي اين کشور يک موشک بالستيک شليک شده از يمن را در نزديکي فرودگاه «ملک‌خالد» در رياض رهگيري و سرنگون کرده است. «دونالد ترامپ» رييس جمهوري آمريکا در ادعايي بي‌اساس مسئوليت شليک موشک از يمن به رياض را متوجه ايران دانست و گفت: از نظر من حمله به عربستان کار ايران بوده است اما سامانه ضد موشکي ما بر آن غلبه کرد .
پس از آن اتهام زني‌ها به ايران شدت گرفت و ائتلاف زير رهبري عربستان ضمن متهم کردن ايران به نقش داشتن در حمله موشکي به رياض گفت آن را «تعرض مستقيم نظامي» از سوي ايران تلقي مي کند و هشدار داد که پادشاهي عربستان حق پاسخگويي به ايران را در زمان و شکل مناسب محفوظ مي دارد.پس از آن «عادل‌الجبير» وزير امور خارجه عربستان در صفحه شخصي خود در توييتر نوشت:مداخله‌هاي ايران در منطقه براي امنيت کشورهاي همسايه زيان بار است و بر صلح و امنيت بين‌المللي اثر مي گذارد. ما اجازه نقض امنيت ملي خود را نمي دهيم.
واکنش جدي و رسمي جمهوري اسلامي ايران، خط بطلاني بود بر ادعاي واهي اعراب. «بهرام قاسمي» سخنگوي وزارت خارجه کشورمان، اتهامات عنوان شده در بيانيه ائتلاف را ناروا و تحريک‌آميز خواند و به سعودي‌ها توصيه کرد به جاي اتهام‌زني‌هاي پوچ، حملات به مردم بي‌دفاع يمن را هر چه سريع‌تر متوقف کرده و راه را براي گفت‌وگوهاي يمني - يمني هموار کنند .
اين در حالي است كه، مواضع ضدايراني رژيم سعودي با واكنش شديد تهران مواجه شد و علاوه بر سخنگوي وزارت خارجه، دكتر ظريف و نماينده ايران در سازمان ملل نيز لفاظي‌هاي رژيم سعودي را بي‌پاسخ نگذاشتند.
با اين حال همچنان ادعاها و اتهامات آمريکا و عربستان عليه ايران ادامه دارد. اخيرا نيز «نيکي هيلي» نماينده آمريکا در سازمان ملل متحد، خواستار «اقدام بين‌المللي» به منظور پاسخگويي تهران به سياست‌هايش در يمن شده است. هيلي مدعي شد که ايران پيشتر موشکي را در اختيار انصارالله قرار داده بود که در تابستان به سوي عربستان سعودي پرتاب کردند.ناکامي‌هاي عربستان در يمن، پس از حدود 2.5 سال تجاوز نظامي به اين کشور، اسباب نگراني و اتهام‌زني‌هاي اينچنيني عربستان را فراهم کرده است. اين ادعاها در حالي از سوي متجاوزان به حقوق مردم يمن مطرح مي شود که جمهوري اسلامي ايران همواره حامي مردم مظلوم يمن بوده و خواستار حل بحران اين کشور از طريق روش‌هاي مسالمت آميز، گفت‌وگو و تفاهم بوده است.
واقعيت اين است که قدرت‌گيري و افزايش نفوذ ايران در منطقه هرگز مطلوب آمريکا، رژيم صهيونيستي و عربستان نبوده است. اين کشورها سال‌ها است تلاش مي کنند با ايجاد بي ثباتي و آشوب در منطقه، نظم امنيتي نويني را در خاورميانه دراندازند که جمهوري اسلامي ايران در آن نقشي نداشته باشد و در برابر، عربستان پايه اصلي آن محسوب شود. اما بي ثباتي‌هايي که در نتيجه دخالت کشورهاي خارجي در منطقه ايجاد شده تحولات را به سمت و سويي پيش برده که بر خلاف خواست عربستان، نفوذ و قدرت منطقه اي و نهادينه ايران را افزايش داده است.تحولات موسوم به «بهار عربي» که از سال 2011 در ميان بسياري از کشورهاي عربي آغاز شد، به عامل خوبي براي ايجاد بي‌ثباتي بلندمدت در منطقه و فرصتي تازه براي دخالت و تغيير مناسبات خاورميانه به نفع قدرت‌هاي بزرگ تبديل شد.
سوريه کانوني تازه براي رقابت و جنگ‌هاي نيابتي در منطقه شد. دخالت‌هاي خارجي زمينه خيزش گروه‌هاي تروريستي چون داعش و جبهه النصره در اين کشور را فراهم کرد و جنگي خانمان سوز در اين کشور به راه افتاد تا عربستان و همپيمانان آن بتوانند از خلل اين بي ثباتي مطامع خود را تامين کنند. سوريه‌اي که مداخله‌گران انتظار داشتند در مدت کوتاهي سقوط کند، به لطف حمايت‌هاي ايران و حزب الله تاجايي در برابر متجاوزان مقاومت کرد که معادلات ميداني و سياسي را به ضرر آنها پيش برد. اين روزها خبرهاي خوشي از شکست تروريست‌ها در استان «ديرالزور» به عنوان آخرين پايگاه داعش در سوريه و «القائم» آخرين مقر فرماندهي داعش در عراق به گوش مي رسد.داعش به عنوان مهمترين عامل بي ثباتي منطقه در آستانه شکست کامل قرار دارد. پروژه آمريکا و عربستان در سوريه و عراق شکست خورده است و مهمترين عامل اين شکست ايران و حزب الله است.
عربستان زخم خورده از ايران و حزب الله و نااميد از سوريه، به لطف سياست‌هاي غيرمحتاطانه محمد بن سلمان، شمشير خود را عليه ايران و حزب الله از رو بسته است. يک روز به واسطه استعفاي «سعد حريري» نخست وزير لبنان در خاک سعودي، حزب الله را به عامل بي ثباتي در لبنان متهم مي کند و روز ديگر ايران را به واسطه حمله موشک‌هاي يمني به رياض، به تعرض مستقيم نظامي متهم مي کند. گويي قرار است کانون بحران در منطقه از سوريه به سوي يمن و لبنان تغيير جهت دهد و پيکان حملات به صورت عيان تر به سوي ايرن، نيروهاي انصارالله يمن و حزب الله نشانه رود. از همين رو بود که چندي پيش وليعهد عربستان از تداوم جنگ در يمن به منظور جلوگيري از شکل گيري از آنچه «حزب اللهي ديگر» خوانده شده سخن گفت و با اظهارات خود اهداف واقعي متجاوزان به يمن را آشکار کرد. ادامه دارد...
ش.د9603874
