گشایش فعالیت احزاب، زیر چتر اعتدال

(روزنامه جمهوري اسلامي – 1396/08/24 – شماره 11020 – صفحه 10)

دولت یازدهم بنابر رویه اعتدالی دولت، بر توسعه فعالیت احزاب سیاسی تاکید داشت؛ احزاب سیاسی و فعالان حزبی امیدوار هستند که مشی اعتدالی در دولت دوازدهم، مسیر توسعه احزاب را در کشور فراهم کند.

به گزارش ایرنا، احزاب سیاسی مهمترین نهاد مدنی سیاسی هستند که به عنوان یکی از ضرورت‌های تشکل دولت در جهان مدرن به شمار می‌روند از این رو در نظام‌های سیاسی مردم سالار در تصمیم سازی‌های سیاسی از جایگاه و اهمیت ویژه‌ای برخوردارند. در ایران اما احزاب به رغم پیشینه صد ساله، هنوز جایگاه واقعی خود را در نظام سیاسی و به ویژه میان مردم تثبیت نکرده اند، بسیاری دلیل این امر را نوع نگاه دولت‌ها و برخورد آنها در قبال این نهادهای مدنی سیاسی می‌دانند.

احزاب سیاسی به دلایل گوناگون با فراز و فرودهای بسیاری در ایران روبرو بوده اند، در برخی برهه‌ها اراده دولت‌ها به آزادی احزاب سیاسی بوده و در دوره‌هایی نیز محدودیت‌هایی بر فعالیت احزاب سیاسی اعمال شده است. دولت یازدهم بنا بر رویه اعتدالی دولت، توسعه فعالیت احزاب سیاسی تاکید داشت و احزاب سیاسی و فعالان حزبی امیدوار هستند که مشی اعتدالی دولت، مسیر توسعه احزاب را در کشور فراهم کند. در همین زمینه پژوهشگر ایرنا با «فاطمه راکعی» فعال سیاسی و عضو شورای مرکزی حزب اتحاد ملت ایران اسلامی و «حسین کنعانی مقدم» فعال سیاسی و دبیر کل حزب سبز ایران گفت و گو کرد.

راکعی با ابراز رضایت از اهتمام دولت اعتدال به گشایش فضای سیاسی کشور؛ توسعه احزاب را مستلزم نهادینه سازی آنها در جامعه و امعان نظر دولت‌ها به تقویت جایگاه احزاب دانست.

کنعانی مقدم نیز با اشاره به احیای خانه احزاب به عنوان کار ارزشمند در دولت یازدهم، گفت: باتوجه به نقش موثر احزاب در شکل گیری اراده سیاسی، احزاب نباید به عنوان زینت المجالس باشند، بلکه ضرورت دارد در ساختار سیاسی و تصمیم سازی‌های سیاسی سهیم باشند.

کنعانی مقدم: احزاب نباید به عنوان زینت‌المجالس باشند

احزاب در شکل‌گیری اراده سیاسی نقش موثری دارند و نباید به عنوان زینت المجالس قرار گیرند، ضرورت دارد احزاب در ساختار سیاسی و تصمیم سازی‌های سیاسی سهیم باشند. گشایش خانه احزاب، رویکرد مثبت دولت آقای روحانی به احزاب سیاسی است، احیای خانه احزاب و توجه دولت به این موضوع باعث شد که احزاب بار دیگر هویت موثرتری داشته باشند، اما با این اوصاف تاثیر‌گذاری احزاب در دولت یازدهم به ویژه در انتخابات و ساختار سیاسی کشور چندان موثر نبود، مگر احزابی که همراه با رئیس‌جمهور بودند.

احزاب نباید بار دولت بلکه یار دولت باشند، انتقادات احزاب در جهت تقویت دولت و نظام صورت می‌گیرد. به زعم ما پیروزی دولت، پیروزی نظام است و از این رو ما بر همیاری با دولت تاکید داریم. احزاب باید کمک کنند که دولت‌های قدرتمند، کارآمد، چابک و قوی در راس حاکمیت باشند و در همین راستا نیز احزاب باید به اجرای برنامه‌های دولت یاری رسانند؛ به شرط آنکه حلقه سیاسی دولت بازتر و اجازه داده شود غیر از حامیان دولت، دیگر احزاب سیاسی نیز در تصمیم گیری‌های اجرایی کشور سهیم باشند.

در ایران احزاب در چند دسته قرار می‌گیرند. دسته نخست؛ احزاب دولت ساخته که با دولت‌ها سرکار می‌آیند و با کنار رفتن آنها کنار می‌روند، این دسته نقطه ضعفی برای احزاب در ایران به شمار می‌رود. دسته دوم فعالیت موسمی دارند؛ احزابی که در آستانه انتخابات فعال می‌شوند. دسته سوم احزابی هستند که نتوانسته‌اند در لایه‌های جامعه نفوذ و اعضا و هواداران خود را ساماندهی کنند. دسته دیگر احزابی هستند که نگاه به بیرون از کشور دارند و به عنوان عامل نفوذ خارجی عمل می‌کنند. اما دسته آخر؛ احزاب متشکل از نخبگان هستند که باید جایگاه آنها در فضای سیاسی کشور، تقویت و تثبیت شود.

پیشینه احزاب به معنای واقعی آن در ایران، قابل توجه نبوده است، احزاب یا در مسیر تثبیت حاکمیت حرکت کرده‌اند یا وابسته به قدرت‌های بیرونی بودند یا آنکه نتوانستند گفتمان غالب را در فضای سیاسی و افکار عمومی ایجاد کنند.

دلایل فوق باعث شده است که مردم در ایران حزب گریز باشند، زیرا احزاب نتوانسته‌اند اعتماد مردم را جلب کنند. از طرفی، دولت‌هایی که بر سرکار آمده اند، همیشه مدعی عدم وابستگی حزبی بوده اند؛ در نتیجه به جامعه اینگونه القا شده است که فعالیت حزبی خسارت‌هایی را برای آنها ایجاد می‌کند.

امیدواریم در دولت دوازدهم احزاب با ارائه برنامه؛ برای گفتمان خود افق روشنی را ترسیم کنند، زیرا در غیر این صورت گروه‌های سیاسی آثار تخریبی در ساختار سیاسی کشور برجای خواهند گذاشت.

فاطمه راکعی: احزاب به اعتمادآفرینی نیاز دارند

در دولت یازدهم فضای سیاسی و فضای فعالیت احزاب با گشایش‌هایی همراه بود که تداوم فعالیت‌های حزبی را در کشورعملی کرد، مسلم است تلاش و اهتمام توجه دولت قابل مقایسه با دولت‌های نهم و دهم نیست.

دولت آقای روحانی اقدامات زیادی را در این زمینه انجام داد از جمله؛ گشایش فضای سیاسی و فعالیت دوباره خانه احزاب، احترام و باور به تحزب هم به لحاظ نظری و هم به لحاظ عملی. دولت به لحاظ نظری نشان داد که به تحزب و فعالیت احزاب سیاسی باور دارد. به لحاظ عملی هم احیای دوباره خانه احزاب و جانمایی محلی برای آن، نشان دهنده توجه دولت اعتدال به احزاب سیاسی است، افزون بر آن وزیر کشور دولت یازدهم جلسات متعددی را با دبیران کل احزاب تشکیل داد که این جلسات از توجه و امعان نظر دولت یازدهم در ارتباط با تحزب در کشور حکایت دارد.

اگرچه هنوز احزاب هنوز با حقوق واقعی خود فاصله زیادی دارند و از همه حقوق قانونی خود مثل بعضی تجمعات و راهیپمایی و... برخوردار نیستند، اما گام‌های ارزشمندی به منظور آزادی فعالیت احزاب سیاسی برداشته شده است و همین امر زمینه ساز پویایی و رشد و توسعه تحزب در کشور خواهد بود.

احزاب با توجه به دو مساله باید گام‌های سریع و جدی بردارند؛ نخست در زمینه حقوق و دوم در حوزه وظایف خود. خوشبختانه با گشایش فعالیت احزاب، هم اکنون در هر دو حوزه آگاه و خردمندانه عمل می‌کنند.

دولت در زمینه معرفی و رعایت حقوق حزبی از احزاب سیاسی حمایت کرد؛ انتظار می‌رود این حمایت از فضای باز سیاسی به ویژه در وزارت کشور که متولی مسائل احزاب است، پیگیری شود.

احزاب سیاسی بیشترین فعالیت را در زمینه نقش و وظایف در اداره امور کشور، امنیت و آرامش در فضای سیاسی عهده‌دار بوده و این توانمندی را دارا هستند که در چارچوب قانون و ضوابط، ائتلاف‌های بزرگ ملی را شکل دهند و هم مطالبات واقعی احزاب و هم مطالبات عمومی را در دولت‌های مختلف پیگیری کنند.

احزاب از آنجا که پل ارتباطی میان مردم و دولت به شمار می‌روند، از یک سو نیازمند اعتمادآفرینی از جانب نظام سیاسی و از طرفی ایجاد اعتماد و باور عمومی به تحزب هستند. اگر نقش احزاب به درستی شناخته شود، این امکان برای آنها فراهم می‌آید که نقش و وظایف خود را به عنوان نهادهای مدنی سیاسی به شیوه کارآمد ایفا کنند.

با توجه به این تحقق جایگاه واقعی تحزب و فعالیت حزبی در ایران بیش از هر چیز از مجرای قانون و جامعه مدنی میسر است بدین گونه احزاب این امکان را خواهند داشت که هم افکار عمومی و اندیشه‌های حزبی را در جامعه نمایندگی کنند، هم اینکه در انواع انتخابات اعم ازنمایندگی مجلس شورای اسلامی، ریاست جمهوری و شوراهای اسلامی شهر و روستا به معنای واقعی حزب، موثر باشند.

نبود انگیزه گرایش به فعالیت حزبی در جامعه را یکی از موانع تحزب و فعالیت احزاب سیاسی است، نگاهی به تاریخچه احزاب نشان می‌دهد که احزاب در ایران یا فرمایشی بوده اند، یا وابستگی به خارج داشته‌اند یا آماج تروهای سیاسی قرار گرفته اند؛ این دلایل باعث شده است که مردم در ایران از احزاب هواداری کنند، اما به علاقه‌ای به فعالیت و عضوی در احزاب سیاسی را نداشته باشند، در شرایط کنونی نیز گروه اقلیت فشار مانع توسعه فعالیت احزاب شده است.

پس از بن بست‌های سیاسی که در دولت‌های نهم و دهم به اوج خود رسید در دولت یازدهم تحول جدی در فضای سیاسی کشور ایجاد شده است که امیدواریم با شتاب بیشتری در دولت دوازدهم پیگیری شود.

http://jomhourieslami.net/?newsid=154146

ش.د9603923