اخذ مالیات از سود حساب‌های بانکی می‌تواند باعث شفافیت، کاهش وابستگی دولت به درآمدهای نفتی و انتقال آن به درآمدهای مالیاتی و حرکت نقدینگی فریز شده در بانک‌ها به سمت تولید شود.
در هفته های اخیر گمانه زنی‌هایی در رابطه با اخذ مالیات از سود سپرده حساب‌های غیرجاری بانکی در رسانه‌ها منتشر شد.
بر این اساس حساب‌های سپرده غیر جاری اعم از حساب سرمایه گذاری بلند مدت و کوتاه مدت که میزان سپرده آنها 500 میلیون تومان و یا بیشتر باشد مشمول طرح مالیات بر سود حساب‌های بانکی می‌شوند. میزان مالیات این حساب‌ها هنوز دقیق اعلام نشده است، اما آن طور که به نظر می‌رسد مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی 2 درصد از کل سود را برای این موضوع پیشنهاد کرده است.
موضوع مهمی که در این زمینه وجود دارد خلاء قانونی بررسی حساب‌های بانکی است.
بر اساس این گزارش، حد آستانه بررسی اطلاعات پولی در سال گذشته از ۵٠٠ میلیون تومان به پنج میلیارد تومان افزایش یافته است. این اصلاح قانون با توافق وزاری اقتصاد و دادگستری صورت گرفته و همین موضوع باعث شده برای اخذ مالیات از حساب‌ها و یا سود آنها با 500 میلیون تومان موجودی احتیاج به لایحه جدید قانونی توسط دولت باشد.
مزایای اخذ مالیات از سود حساب‌های بانکی
به گزارش «بصیرت» این طرح می‌تواند در بلند مدت باعث شفافیت سیستم بانکی کشور شود، لازمه این موضوع احاطه اطلاعاتی کامل سازمان امور مالیاتی است.
بر این اساس باید اطلاعات حساب‌ها با میزان کسب و کار و دارایی‌ها هم زمان مورد بررسی قرار گیرد تا اشخاص سودجو با استفاده از حساب‌های متعدد و با هویت‌های مختلف سازمان امور مالیاتی را به اشتباه نیندازند.
اجرای قانون مسدودی حساب‌های راکد (زیر 2 میلیون تومان و بالای 2 سال رکود) و ایجاد محدودیت اختصاص یک نوع حساب انحصاری در یک بانک از دیگر اقداماتی است که سال‌ها منتظر اقدام بانک مرکزی و بانک‌های عامل زیر نظر این بانک است که باید هم زمان با طرح مالیات از سود بانکی اجرا شود. در صورتی که قانون مذکور اجرایی نشود، اخذ مالیات از حساب‌های بانکی با مشکلات فراوانی رو به رو خواهند شد.
با توجه به این که این طرح برای حساب‌های بالای 500 میلیون تومان صورت می‌گیرد، نه تنها هیچ تاثیری روی زندگی اکثر مردم ندارند، بلکه سبب کاهش فاصله طبقاتی و رسیدگی به مشکلات طبقات پایین جامعه می شود؛ بر اساس گزارش بانک مرکزی تنها 15 درصد سپرده‌های بانکی در حال حاضر بالای 500 میلیون تومان موجودی دارند.
از مزایای دیگر این طرح می‌توان به هدایت سپرده‌های کلان به مسیر تولید اشاره کرد. در حال حاضر بانک‌ها از رویه اصلی خود دور شده‌‍‌اند و بیشتر به بنگاه‌داری روی آورده‌اند که با این کار می‌توان امید داشت به رویه اصلی خود برگردند.
بر این اساس افزایش درآمدهای مالیاتی دولت از اصلی‌ترین اهداف این طرح می‌تواند باشد، در حال حاضر 39 درصد درآمدهای دولت مبتنی بر مالیات است و بخشی عمده‌ای از درآمدهای دولت از فروش نفت و گاز و ذخائر زیر زمینی حاصل می‌شود که با این اضافه شدن این پایه مالیاتی جدید می‌توان به خروج ایران از اقتصاد نفتی امیدوار بود.
نکاتی که باید در اجرای قانون اخذ مالیات از حساب‌های بانکی به آنها توجه داشت:
در حال حاضر به دلیل مشخص نبودن طرح مالیات ستانی از سود حساب‌های بانکی نمی‌توان قضاوت مطلقی درباره این طرح کرد، اما به نظر می‌رسد رعایت برخی نکات در اجرای این قانون باعث بهترین و بیشترین بهره وری مالیات از سود حساب‌ها بانکی شود:
1_ اخذ مالیات تنها برای حساب‌های با میزان مشخص صورت گیرد تا آسیبی به اقشار مختلف جامعه وارد نکند. برای مثال رقم تعیین شده 500 میلیون تومان مناسب است و کاهش این رقم می‌تواند به بخش متوسط اقتصاد ایران لطمه وارد کند.
2_ بانک اطلاعاتی دقیق و جامعی که در برگیرنده تمام اطلاعات مالی افراد و خانوار می‌شود از این قانون حمایت کند. در حال حاضر بزرگترین مشکل کارشناسان اقتصادی با این طرح مانند دکتر صمصامی و دکتر شیخی از اساتید علم اقتصاد، نبود بانک اطلاعاتی جامع است.
3_ تمام بانک‌ها هم زمان و بدون هیچ استثنایی مشمول این طرح شوند، در طرح کاهش سود سپرده برخی بانک‌ها با تبدیل نوع حساب مشتریان خود سودهای بالا گذشته را به آنها دادند و یا پس از اعلام تاریخ شروع کاهش سود سپرده بانکی باز هم سود بالای 15 درصد به مشتریان خود دادند که موجب رنجش بانک‌هایی که این قانون را اجرا کرده بودند شد.
4_ محل هزینه مالیات اخذ شده به صورت شفاف مشخص شود.
5_ به دلیل بحران‌های ارزی متداول در پایان فصل پاییز هر سال و افزایش نرخ ارز و همین‌طور اعتراضات خیابانی صورت گرفته در حال حاضر زمان مناسبی برای اخذ مالیات از سود حساب‌های بانکی نیست، زیرا بیم این وجود دارد که این اقدام باعث خروج حجم بالایی نقدینگی از بانک‌ها شود. به عقیده اکثر کارشناسان از جمله دکتر مستخدمین حسینی رییس سابق بانک مرکزی و مجید شاکری کارشناس اقتصادی این طرح بسیار مطلوب است، اما نه برای امروز کشور.
6_ با توجه به عدم دریافت نیمی از مالیات کالاهای ورودی و یا عدم اجرای قانون مالیات بر خانه‌های خالی، دولت باید در کنار اجرای این پایه مالیاتی از فرارهای مالیاتی در بخش‌های دیگر نیز غافل نشود./
