دومینوی تنش ترکیه با ناتو به آمریکا رسید

(روزنامه جوان - 1396/07/18 - شماره 5208 - صفحه 15)

در پی بازداشت یکی از کارکنان کنسولگری امریکا در استانبول، سفارت امریکا در ترکیه صدور ویزا در این کشور را متوقف کرد. ترکیه هم بلافاصله دست به اقدام متقابل زد و مناقشه دیپلماتیک میان دو کشور عضو ناتو اوج گرفت. ترکیه با احضار سفیر امریکا خواستار پایان یافتن بحران صدور روادید شد و به واشنگتن هشدار داد هرچه سریع‌تر «فتح‌الله گولن» را استرداد کند. تنش در مناسبات امریکا و ترکیه در حالی تشدید شده است که همگرایی آنکارا با تهران و مسکو رو به افزایش است.

اختلافات تركیه و امریكا كه از ماه‌‌ها پیش بر سر برخی مسائل منطقه‌ای شروع شده بود، با لغو صدور روادید برای شهروندان یکدیگر وارد روند بحرانی تازه‌ای شد. سفارت امریکا در ترکیه روز یك‌شنبه صدور روادید در این کشور را به طور موقت متوقف کرد و با این اقدام سفرهای تفریحی و تجاری شهروندان ترکیه به امریکا با دشواری جدی روبه‌‌رو شده است. به گزارش خبرگزاری آسوشیتدپرس، وزارت خارجه امریکا یك‌شنبه شب در بیانیه‌ای اعلام کرد: «این وزارتخانه قصد دارد میزان پایبندی دولت ترکیه به تأمین امنیت هیئت‌‌ها و کارکنان دیپلماتیک خود را بررسی کند و به همین خاطر تصمیم گرفته است میزان مراجعه به سفارتخانه‌ و کنسول‌گری‌‌ها را کم کند.»

این بدان معناست که امریکا تا اطلاع ثانونی به جز آن دسته از اتباع ترکیه که قصد دارند به امریکا مهاجرت کنند، برای دیگر اتباع ترکیه روادید صادر نمی‌كند. به گزارش شبکه الجزیره، امریكا پیش‌تر نسبت به بازداشت متین توپوز، کارمند محلی کنسولگری خود در استانبول عمیقاً ابراز نگرانی کرده بود. آنکارا این کارمند ترکیه‌ای کنسولگری امریکا را متهم به جاسوسی و ارتباط با «جنبش گولن» کرده است اما واشنگتن این اتهام‌‌ها را بی‌اساس دانسته و آنها را رد می‌کند. امریکا در حالی اقدام به لغو صدور روادید کرد که یک روز قبل از آن وزیران امور خارجه دو کشور تلفنی گفت‌وگو کرده بودند. این نخستین بار در تاریخ روابط دو همپیمان ناتو است که دو کشور درهای‌شان را به‌روی اتباع یکدیگر می‌بندند.

واكنش متقابل تركیه

سفارتخانه ترکیه در واشنگتن برای تلافی اقدام امریکا، صدور روادید برای اتباع امریکایی را تعلیق کرد. به گزارش روزنامه حریت، در بیانیه صادر شده از سوی سفارتخانه ترکیه آمده است:«اتفاقات اخیر، دولت ترکیه را بر آن داشت که تعهد امریکا به حفظ امنیت اموال و کارکنان سفارتخانه‌اش در واشنگتن را مجدداً ارزیابی کند.» وزارت امور خارجه ترکیه هم دیروز با احضار سفیر امریکا در این کشور خواستار پایان یافتن بحران صدور روادید میان آنکارا و واشنگتن شد. همچنین رسانه‌های ترکیه‌ای دیروز اعلام کردند که دولت ترکیه حکم بازداشت دومین کارمند محلی کنسولگری امریکا در این کشور را صادر کرده است. تنش دیپلماتیک بر بازار داخلی تركیه نیز تأثیر گذاشته است و در معاملات دیروز ارز، نرخ دلار به رقم 3/8 لیر و یورو نیز به رقم بی‌سابقه 4/4 لیر افزایش یافت. تركیه كه پس از امریكا بزرگ‌ترین ارتش ناتو را در اختیار دارد، یكی از متحدان اصلی واشنگتن است اما در سال‌های اخیر برخی مسائل منطقه‌ای بر روابط دو كشور سایه انداخته است.

در ماه‌های گذشته و پس از خودداری امریکا از استرداد فتح‌الله گولن، رهبر معنوی جنبش گولن و ارسال کمک‌های تسلیحاتی گسترده از سوی امریکا به گروه‌های کرد سوریه که ترکیه آنها را تروریست و متحد پ‌ک‌ک می‌داند، روابط دو طرف به شدت تیره شده است. تركیه از استقلال كرد‌ها در شمال سوریه نگران است ولی امریكا بدون توجه به نگرانی‌های امنیتی تركیه، از دو سال پیش آنها را برای نبرد با گروه داعش مجهز كرده است و اخیراً پیشروی‌های زیادی را در شمال سوریه كسب كرده‌اند. حساسیت تركیه روی كرد‌ها به حدی است كه سفیر پیشین امریکا در ترکیه روز‌‌ شنبه گفته بود كه مخالفت مؤثر ترکیه با روابط امریکا و حزب اتحاد دموکراتیک کردهای سوریه (كردها) می‌تواند امریکا را کیش و مات کند.

از سوی دیگر، خرید سامانه موشکی اس -400 از روسیه و ورود آنکارا به محور مسکو - تهران در خصوص برون رفت از بحران سوریه بر شدت بحران در روابط آنكارا - واشنگتن افزوده است. اردوغان ماه گذشته میلادی در سخنانی گفته بود كه قرارداد اس 400، امریكا را خشمگین كرده است. وزارت دفاع امریکا (پنتاگون) پس از امضای این قرارداد موشكی، اعلام کرد كه واشنگتن نگرانی‌های خود را درباره خرید این پدافند هوایی از روسیه به مقامات ترکیه ابلاغ کرده است. تشدید تنش آنكارا - واشنگتن چند روز پس از سفر اردوغان به تهران انجام شد كه مقامات ایران و تركیه درباره هماهنگی مواضع دو كشور در منطقه، به ویژه در مقابل جدایی كردستان عراق، با یكدیگر رایزنی كردند.

استرداد گولن

تركیه كه فتح‌الله گولن، رهبر معنوی جنبش گولن را مسئول نابسامانی‌های داخلی می‌داند، همچنان به استرداد وی از امریكا اصرار دارد. عبدالحمید گل، وزیر دادگستری ترکیه روز دو‌شنبه به واشنگتن هشدار داد هرچه سریع‌تر فتح‌الله گولن را به این كشور استرداد کند. به گزارش روزنامه «ینی شفق»، گل تأکید کرد: «محاکمه یک شهروند ترک به خاطر جرمی که در ترکیه مرتکب شده، حق ماست. من امیدوارم امریکا با توجه به این مسئله، تصمیمش را عوض کند.» رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه، فتح‌الله گولن را مسئول کودتای نافرجام ۱5 جولای۲۰۱۶ می‌داند و از دولت امریکا خواسته است که گولن را به ترکیه تحویل دهد اما دولت امریكا تاكنون نسبت به این درخواست آنكارا پاسخ مثبتی نداده و همین مسئله روابط دو كشور را تیره كرده است. فتح‌الله گولن از سال ۱۹۹۹ در پنسیلوانیا زندگی می‌كند و اردوغان مدعی است که گولن از طریق جنبش گولن سعی در سرنگونی حکومت او را دارد.

عملیات نظامی ترکیه در ادلب

دو روز پس از آنکه اردوغان گفت ارتش ترکیه به گروه ارتش آزاد سوریه در حملات ضدتروریستی جدید کمک خواهد کرد، آنکارا آغاز رسمی این عملیات در ادلب سوریه را که اکنون در کنترل تروریست‌های جبهه النصره است، اعلام کرد. به گزارش خبرگزاری اسپوتنیک، ستاد ارتش ترکیه روز دو‌شنبه در بیانیه‌ای اعلام کرد: «طبق توافق‌های آستانه درباره ایجاد مناطق کاهش تنش در ادلب، نیروهای مسلح ترکیه به عنوان یکی از کشورهای ضامن آتش‌بس در سوریه یک عملیات شناسایی را با هدف ایجاد پایگاه‌‌هایی برای نظارت بر آتش‌بس هشتم اکتبر آغاز کرده است». اعلام رسمی این عملیات پس از آن انجام می‌شود که اردوغان‌‌شنبه گفت آنکارا طرح‌‌هایی را برای استقرار سربازان این کشور در ادلب سوریه، جایی که نیروهای ارتش آزاد سوریه با حمایت آنکارا یک عملیات را آغاز کردند، در دست دارد. یک روز پس از آن، اردوغان گفت: «اگر ما تدابیر خودمان را در نظر نگیریم، بمب‌‌ها شهرهای ما را هدف می‌گیرند.»

اکنون ادلب در کنترل گروه تروریستی جبهه النصره است. این گروه در توافق ایجاد منطقه کاهش تنش در ادلب که حین مذاکرات صلح سوریه در آستانه مورد توافق قرار گرفت، حضور ندارد. عملیات ادلب، دومین عملیات نظامی ترکیه در خاک سوریه است. از سال ۲۰۱۶ کمپین سپر فرات از سوی ارتش ترکیه با همکاری نیروهای ارتش آزاد سوریه برای پاکسازی شهر مرزی جرابلس سوریه و نواحی اطراف از گروه تروریستی داعش اجرا شد. این عملیات همزمان با تشدید تنش‌‌ها با امریكا انجام شده است. با توجه به اینكه كردهای سوریه با حمایت لجستیكی و تسلیحاتی واشنگتن در شمال سوریه پیشروی می‌كنند تركیه نیز دست به كار شده تا گروه‌های تحت حمایتش را در مقابل كرد‌ها تقویت و از افتادن تمام شمال سوریه به دست نیروهای دموكراتیك سوریه جلوگیری كند.

http://www.Javann.ir/875531

ش.د9604631