صنعت گردشگری که در دهه‌های گذشته یکی از بخش‌های اصلی در تجارت و از منابع اصلی ایجاد ثروت در کشورهای در حال توسعه به شمار می‌رود، در کشور ما بر خلاف وعده های داده شده برای توسعه این صنعت و کسب ثروت و ایجاد اشتغال، به فراموشی سپرده شده و این ظرفیت در حد وعده باقی مانده است.
در دهه‌های گذشته، صنعت گردشگری رشد باثباتی تجربه کرده است و با افزایش تنوع، به یکی از بخش‌های اقتصادی در جهان که سریع‌ترین رشد را داشته است، تبدیل‌شده است. امروزه گردشگری یکی از بخش‌های اصلی در تجارت بین‌الملل و یکی از منابع اصلی ایجاد ثروت در بسیاری از کشورهای درحال‌توسعه است.
توریسم از سوی سازمان ملل به‌عنوان یکی از ۱۰ بخش تأثیرگذار بر اقتصاد سبز شناخته‌شده و به‌عنوان یکی از بخش‌های دارای پتانسیل ایجاد «مشارکت معنادار درزمینه توسعه پایدار» دارای ارتباط با سایر بخش‌ها و توانایی ایجاد شغل و فرصت‌های تجاری، مناسب شناخته‌شده است. این صنعت باارزشی بالغ‌بر ۷ تریلیون دلار برای اقتصاد جهان، یکی از درآمدزاترین و پول‌سازترین صنایع جهان به شمار می‌رود و بسیاری از کشورهایی که اقتصادی وابسته به صنعت نفت و مشتقات آن دارند نیز برای رهایی از اقتصاد تک‌محصولی به سمت‌وسوی این صنعت حرکت کرده‌اند تا با این اقدام اقتصاد خود را از وابستگی به صنعت نفت نجات دهند.
جایگاه صنعت گردشگری
در حال حاضر صنعت توریسم توانسته است یک‌دهم میزان کلی تولید ناخالص داخلی جهان را به خود اختصاص دهد که این میزان رقم بسیار چشمگیری به شمار می‌رود. با توجه به این‌که صنعت گردشگری باعث رشد صنایع مرتبط می‌شود، می‌توان گفت که ایرلاین ها، تورلیدرها، آژانس‌های خودروهای کرایه‌ای، کشتی‌ها، آژانس‌های مسافرتی، هتل‌ها، مراکز اقامتی، رستوران‌ها، مراکز خرید، مراکز تفریحی، سیاحتی و ورزشی به‌طور مستقیم از رونق این صنعت بهره می‌برند. علاوه بر این موارد برخی از صنایع نیز به‌طور غیرمستقیم بارونق گردشگری رشد می‌یابند و می‌توانند با ارزیابی تقاضای گردشگران بسترساز شکل‌گیری و رشد صنایع پایین‌دستی شوند. در حال حاضر کشورهای بسیاری به سمت صنعت گردشگری سوق یافته‌اند و با این روش تحولی عظیم را در اقتصاد کشور خود ایجاد کرده‌اند.
بر اساس گزارش‌های سازمان جهانی گردشگری (UNWTO) به‌رغم شوک‌هایی که گهگاه گریبان گیر صنعت گردشگری جهانی می‌شود، رشد این صنعت هیچ‌گاه متوقف نشده و این امر خود بیانگر قدرت و نقش کلیدی صنعت گردشگری در جهان است.
موفق‌ترین‌ها در صنعت گردشگری
باوجود رشد قابل‌توجه صنعت گردشگری در جهان برخی شهرها و کشورها بافاصله زیادی از یکدیگر در این عرصه، گوی رقابت را از سایرین ربوده‌اند و در زمره موفق‌ترین‌های صنعت گردشگری قرارگرفته‌اند بر اساس اطلاعات مندرج در وب‌سایت‌های بین‌المللی فعال در حوزه صنعت گردشگری، لندن «انگلیس»، بانکوک «تایلند»، پاریس «فرانسه»، دوبی «امارات»، استانبول «ترکیه»، نیویورک «امریکا»، کوالالامپور «مالزی»، سئول «کره جنوبی» و هنگ‌کنگ پیشتازان این صنعت بوده‌اند.
با توجه به گزارش منتشرشده از سوی سازمان تجارت گردشگری در مورد روند گردشگری تا سال ۲۰۳۰ با این وضعیت انتظار می‌رود که تعداد ورود گردشگران بین‌المللی بین سال‌های ۲۰۱۰ تا ۲۰۳۰ با نرخ سالانه حدود ۳/۳ درصد رشد کند و تعداد گردشگران در جهان به 1/8 میلیارد نفر برسد.
وعده بهبود وضعیت اشتغال با توریسم محقق شد؟
با توجه به ظرفیت بسیار بالای کشورمان در حوزه گردشگری و برخورداری از چهارفصل و حتی ویژگی‌های توریسم درمانی صنعت گردشگری می‌تواند رونق چشمگیری داشته باشد و بدین ترتیب، ایران به مقصد نخست گردشگری خاورمیانه تبدیل شود. ظرفیتی که البته تاکنون برای استفاده از آن و کمک به اقتصاد استفاده‌نشده است. مرور مناظره‌های انتخاباتی ریاست جمهوری سال گذشته یادآور خوبی برای اهمیت و جایگاه این صنعت در کشور است.
مرور اظهارات حسن روحانی در مناظره‌های انتخاباتی دور دوازدهم و حتی دوره یازدهم نشان می‌دهد این صنعت چگونه می‌تواند به حل معضل بیکاری کمک کند.
وی در زمان انتخابات 92 وعده 4 میلیون شغل از طریق صنعت گردشگری را داده بود. جایی که وی در اظهاراتی گفته بود: «اگر تنها 10 میلیون گردشگر وارد کشور شود بیش از 13.3 میلیارد دلار درآمد ارزی و 4 میلیون اشتغال درست می‌شود، یعنی با یک حرکت صحیح در یک مسئله اقتصادی و اجتماعی می‌توانیم بیکاری را حل کنیم». اظهاراتی که البته در حد وعده ماند و تاکنون محقق نشد!
جایگاه ایران در صنعت گردشگری
طبق گزارش‌های سازمان جهانی گردشگری، ایران در حوزه جاذبه‌های باستانی و تاریخی دارای رتبه دهم و درزمینه جاذبه‌های طبیعی حائز رتبه پنجم در جهان است؛ بنابراین با توجه به‌ضرورت جدا شدن کشور از اقتصاد تک‌محصولی اگر سرمایه‌گذاری مناسبی در این حوزه صورت بگیرد، می‌توان شاهد رشد چشمگیر صنعت گردشگری و در پی آن رشد اقتصادی کشور بود.
طبق آمار ارائه‌شده توسط مجمع جهانی اقتصادی در خصوص وضعیت گردشگری ۱۳۶ کشور جهان، ایران ازلحاظ قدرت رقابت در جهان در عرصه گردشگری رتبه ۹۴ و درزمینه آمادگی فضای اقتصادی کشور حائز رتبه ۷۹ است.
در پایان باید گفت، عمل به وعده‌ها و فراهم کردن شرایط برای سرمایه‌گذاران در صنعت گردشگری کمک قابل‌توجه ای به بهبود وضعیت این صنعت در کشور می‌کند.
