اهمیت تاریخی تنگه هرمز در نظر ایرانیان

از زمان های بسیار دور سلطه بر خلیج فارس و اقیانوس هند مستلزم تسلط بر راه آبی تنگه هرمز بوده است. بدین منظور از زمان شاهان هخامنشی تا شاه عباس و حکومت های بعد از او، ضمن تسلط بر جزایر و بنادر خلیج فارس، حاکمیت برتنگه هرمز را اساس سیاست خود قرار داده بودند. نادرشاه افشار با ایجاد کارخانه های مدرن تولید توپ های دریایی و ساخت کشتی در بندر عباس، بر مسئله تسلط بر خلیج فارس و تنگه هرمز اولویت داد. مهاجمین خارجی نظیر پرتغالی ها، هلندی ها، فرانسوی ها و انگلیسی ها و حتی به نوعی روس ها و چینی ها نیز در طول تاریخ استعمار سعی نمودند که با تسلط بر تنگه هرمز، سلطه خود را بر خلیج فارس و اقیانوس هند مطمئن نمایند.
با پیروزی انقلاب اسلامی ایران، رهبران انقلاب کوشش بسیار نمودند تا با ارائه سیاست های مناسب، از گسترش اختلافات و درگیری های منطقه ای جلوگیری نمایند. در واقع سیاست جمهوری اسلامی ایران در جهت بی تأثیرنمودن تبلیغات غرب که با هدف ایجاد وحشت از توسعه طلبی ایران در دولت های منطقه بود، قرار داشت. سردمداران غربی با توسل به همان سیاست (( اختلاف بینداز و حکومت کن)) عراق را تشویق و کمک کردند تا به ایران حمله کند و بدین ترتیب موجب تشدید درگیری ها و مناقشات منطقه ای شدند. در جنگ عراق علیه ایران، اهمیت تنگه هرمز بر رهبران ایران بیش از هر زمان دیگر قابل لمس بود و بنابراین سیاست جمهوری اسلامی ایران ضمن حفظ (( حسن همجواری ))، بر حفظ و حراست از موقعیت ایران در تنگه هرمز و خلیج فارس قرار گرفت.
با همه اهمیتی که خلیج فارس از نظر موقعیت ژئوپلیتیکی و ژئواکونومیکی دارد، این دریا بدون گلوگاه آن یعنی تنگه هرمز به باتلاق اقتصاد جهان تبدیل می شود، زیرا بخش اعظم نفت منطقه از این تنگه وارد بازار جهانی می شود. تنها حدود 20 درصد از نفت خلیج فارس از طریق لوله و از دریای سرخ صادر می شود که این مقدار نیز همیشه تحت تأثیر تحولات سیاسی و نظامی دچار نوسان است.
ایران بیشتر از هر کشور دیگر در منطقه برای صادرات و واردات خود وابسته به تنگه هرمز می باشد، در حالی که کشور عربستان از طریق دریای سرخ به آب های آزاد راه دارد و به همین علت با استفاده از خط لوله می تواند بخشی از نفت خود را از طریق دریای سرخ صادر کند و در مورد عراق نیز خطوط انتقال نفت آن از سوریه و ترکیه به این کشور امکان صدور بخشی از تولیدات نفتی خود را از حوزه های خارج از خلیج فارس می دهد. کشور عمان نیز به طور کامل از اتکا به خلیج فارس بی نیاز است، در حالی که ایران تقریباً کل صادرات نفت خود و حدود 80 درصد تجارت خارجی خود را با استفاده از راه آبی تنگه هرمز انجام می دهد.
به علاوه بخش اعظم ذخایر نفت، گاز، معادن مهم دیگر ایران به نوعی در حاشیه خلیج فارس قرار دارد. بدین ترتیب ایران دارای منافع حیاتی در خلیج فارس و تنگه هرمز است و برای حفظ و نگهداری آن می بایست تمهیدات لازم را به عمل آورد.
در سال 1350، خروج انگلستان از منطقه شرق سوئز موجب ایجاد موقعیت برای حضور موثر ایران، عراق و عربستان در خلیج فارس شددر این زمان آمریکا و غرب حضور خود را موجبی برای تبلیغات ضد غربی می دانستند بنابراین برای رهایی از درگیری مستقیم، اقدام به ترک منطقه کردند، اما درعین حال سیاست آن بود که خلاء قدرت بوجود آمده توسط دولت های طرفدار غرب پر شود.
دولت های ایران و عربستان می توانستند این نقش را ایفا کنند؛ براین اساس سیاست دو ستونی آمریکا در منطقه پا گذاشته شد. از نقطه نظر ایران تنگه هرمز چند ویژگی داشت:
- مرکز عبور نفت ایران بود.
- بخش اعظم تجارت ایران از این تنگه انجام می شود.
- تسلط بر تنگه هرمز بر پرستیژ جهانی و موقعیت ژئوپلیتیکی ایران می افزود.
بنابراین ویژگی ها، تنگه هرمز به عنوان گلوگاه حیاتی ایران محسوب می شد که می بایست تسلط بر آن تضمین می شد. برای رسیدن به این هدف، جزایر اطراف تنگه هرمز نظیر تنب کوچک و تنب بزرگ و ابوموسی نیز اهمیت حیاتی داشتند.
برای حفاظت و حراست از تنگه هرمز، شش جزیزه از اهمیت استراتژیکی ویژه برخوردارند. این شش جزیره عبارتند از :
-جزیره هرمز
-جزیره لارک
-جزیره قشم
- جزیره هنگام
-جزیره تنب بزرگ و کوچک
-جزیره ابوموسی
با اندکی تأمل میان فاصله این جزایر می توان دریافت که چگونه تسلط به این جزایر می تواند چگونگی تثبیت قدرت بر تنگه هرمز را ممکن کند. همچنین اهمیت تنگه هرمز برای جمهوری اسلامی و گره خوردن امنیت این آبراه استراتژیک با مالکیت جزایر پیرامونی اش موجب شده است تا ایران هرگز بر سر مالکیتش بر جزایر خلیج فارس سر سوزنی کوتاه نیاید و هیچ راه مذاکره و امتیاز دهی به کشور همسایه و یا متخاصم بیگانه ای را ندهد.