ايران با داشتن آب و هواي چهار فصل هم از انواع گياهان دارويي خودرو برخوردار است و هم امكان توليد گياهان دارويي به روش زراعت را دارد و هم در زمينه توليد گياهان دارويي و فراوري آن از ظرفيتهاي بالايي برخوردار است. به همين دليل، امكان ايجاد هزاران شغل پايدار و خلق سرمايه قابل توجه تنها از قبل فراوري و صادرات محصولات گياهان دارويي براي كشور فراهم است.
توليد عرقيات يكي از شاخههاي فراوري گياهان دارويي به شمار ميرود كه كاشان با داشتن حدود 40 هزار واحد كارگاهي بزرگ و كوچك، قطب اين حرفه در كشور به شمار ميرود. در اين شماره هفتهنامه به يكي از اين كارگاه ها سري زديم تا از وضعيت آن اطلاعات بيشتري كسب كنيم.
از توليد 200 ليتر
تا 100 تن عرقيات گياهي در سال
سيدمحسن و سيدمحمد ميرحسيني دو جوان 35 و 29 ساله و صاحب يكي از كارگاههاي نيمهصنعتي توليد عرقيات در كاشان هستند.
توليد 100 تن انواع عرقيات ظرفيت ساليانه كارگاه اين دو جوان است. اين ميزان توليد محصول در حالي است كه اين دو برادر 10 سال پيش كه به اين كار دست زدند، ساليانه كمتر از 200 ليتر عرقيات توليد ميكردند.
سيدمحسن درباره علت انتخاب چنين شغلي ميگويد: «ما 10 سال پيش نه شاغل بوديم و نه سرمايه مناسبي براي ايجاد كسب و كار داشتيم. به دليل وجود زمينه اين فعاليت در كاشان، ما آن را با سرمايه اوليه 3 ميليون تومان در حياط منزل پدري شروع كرديم تا در ادامه بتوانيم با گرفتن تسهيلات مشاغل خانگي كارمان را توسعه دهيم؛ ولي خب نتوانستيم تسهيلات بگيريم و تنها به واسطه علاقهاي كه به اين كار پيدا كرده بوديم، مجوز توليد عرقيات گياهي را گرفتيم و با همه سختيهايي كه پيش رويمان بود، كار را ادامه داديم. الآن هم اگر كسي فضاي كار داشته باشد، با هزينه كمتر از 10 ميليون تومان ميتواند كارگاه عرقياتگيري كوچك بزند.»
سيدمحمد هم ميگويد: «معمولاً همه ساعات روز را در كارگاه سپري ميكنيم و حتي اگر در برخي ايام سال توليد نيز نداشته باشيم، باز هم صبح اول وقت به كارگاهمان كه در حياط پدري است، ميرويم و تا آخر شب در كارگاه مشغول كار هستيم.»
تلاش و كوشش اين دو برادر سبب شده است كاري كه با دو ديگ سنتي 100 كيلويي شروع شده بود، اكنون به دو ديگ نيمهصنعتي يك تني گسترش يابد و با توسعه كارگاهشان براي سه نفر ديگر نيز شغل مستقيم ايجاد شود.
چگونه كار را ياد گرفتيد؟
سيدمحسن ميگويد: «ابتداي ورودمان به اين حرفه، هم تجربه كافي نداشتيم و هم نميدانستيم توليداتمان را چطوري بفروشيم، به همين دليل حدود سه سال براي يكي از فعالان مشهور كاشان عرقيات گياهي توليد كرديم و به اصطلاح شاگردي كرديم تا چم و خم كار را ياد گرفتيم و توانستيم به صورت مستقل كار كنيم.»
عرقيات گلاب، نعنا، بيدمشك، كاسني و شاه تره، يونجه، شويد، آويشن، زنيان، رازيانه و... كه بيش از 100 نوع گياه دارويي را شامل ميشود، در اين كارگاه توليد ميشود.
وي ميافزايد: «شغل عرقياتگيري اصولاً يك شغل فصلي محسوب ميشود و بيشترين فعاليت در آن مربوط به دو فصل بهار و تابستان ميشود. ما از روزهاي اوليه عيد نوروز كارمان را با توليد عرق بيدمشك شروع ميكنيم و در فاصله يك ماه فروردين كه گل بيدمشك وجود دارد، ما بايد براي فروش كل سال عرق بيدمشك توليد كنيم، بعد از بيدمشك گل محمدي ميرويد و ما در فرصت دو ماه بايد به اندازه فروش يك سالمان گلاب توليد كنيم. بقيه ماههاي بهار و تابستان تقريباً همين گونه است و هر ماهي مختص روييدن يك يا چند گياه دارويي در كشور است كه بايد عرقگيري از آنها در همان ماه و با توان چند برابري صورت گيرد تا براي كل سال موجودي داشته باشيم.»
اين كارگاه در فصول سرد سال نيز تعطيل نميشود و برادران ميرحسيني در اين ايام مشغول عرقگيري از گياهان دارويي خشك، مانند هل، دارچين و زنيان ميشوند.
كاشان مهد توليد گل محمدي است و گلابگيري در اين شهرستان نيز با استفاده از همين گلها انجام ميشود؛ ولي براي توليد ساير عرقيات، گياهان تر و خشك مختلف از جاي جاي كشور و در فصول مختلف سال به اين شهرستان آورده ميشود و فراوري روي آنها صورت ميگيرد.
توجه به كيفيت بالا و سود پايين
اين دو برادر همه موفقيتشان در اين حرفه را تنها در كسب تجربه و شناخت بازار عرقيات نميدانند؛ چون به اعتقاد آنها اين مسائل از الزامات هر فعاليتي محسوب ميشود؛ بلكه آنها علت موفقيتشان را در سود كم و كيفيت يافتهاند. سيدمحسن كه خود درس طلبگي ميخواند، در اين باره نصيحتي از مولا علي(ع) به شخصي كه ميگفت كاسبيام خراب است، روايت ميكند كه اميرالمؤمنين به اين شخص ميفرمايند سود فروشت را كم كن، آن فرد بعد از مدتي مجدداً پيش حضرت ميآيد و اعلام ميكند كاسبيام بهتر شده است، مولا مجدداً به او توصيه ميكند اگر ميخواهي كاسبيات بهتر از اين بشود، باز هم سود حاصل از فروشت را كمتر كن.
اين دو سيدجوان به اين كلام مولا اعتقاد قلبي دارند و محصولاتشان را با كمترين سود به دست مشتري ميرسانند. همين رويه چند ساله موجب شده است محصول آنها به محض توليد به فروش برود و به هر ميزاني كه توليد داشته باشند، مشتري براي خريد آن حاضر باشد. آنها در كنار پايين نگه داشتن قيمتها، توجه زيادي نيز به كيفيت محصول دارند تا بتوانند رضايت مشتري را در هر دو حوزه جلب كنند.