رواج فروش ارزهای مجازی در جامعه موجب کاهش ارزش پول ملی و افزایش تورم در کشور می شود. رکود تولید و آسیب دیدن بخش های مهم صنعتی عواقب دنباله دار بعدی است که از تداوم این سیاست در داخل پیش بینی می شود.
با فرا رسیدن فصل گرم تابستان و بدلیل افزایش مصرف انرژی و مختل شدن شبکه توزیع برق کشور توسط ماینرها، خبر استخراج رمز ارزها یا همان ارزهای مجازی و بیت کوین- به عنوان پیشروترین ارز مجازی حال حاضر- چند وقتی در رسانه‌های خبری جزو داغ‌ترین خبر‌ها بود. با این وجود، این فعالیت اقتصادی نوپا به تازگی دامنه خبری تازه‌ای پیدا کرده است و آن خبر عرضه بیت کوین استخراج شده توسط ماینرها یا همان استخراج کنندگان ارز مجازی در داخل کشور است.
وزیر صنعت معدن و تجارت در حاشیه نشست دولت در نهم مرداد در خصوص مجوز‌های صنعت معدن به «رمز ارزها»، گفت: تصمیم اولیه دولت این است که استخراج رمز ارزها به رسمیت شناخته شود، اما بهره برداری از آن نه، یعنی تنها می‌توانند آن را استخراج و صادر کنند». از طرف دیگر بانک مرکزی در اطلاعیه‌های متعددی، معامله رمز ارزها یا همان ارزهای مجازی و ترویج و تبلیغ آن را در داخل کشور و در سایت‌ها و رسانه‌های مجازی ممنوع اعلام کرده است. اما خبر‌های موثق حکایت از آن دارد که بازار فروش این ارزها در داخل کشور روز به روز در حال رونق گرفتن است. در همین زمینه، خبرگزاری فارس روز یکشنبه فاش کرد که برخی سایت‌های پربازدید خرید و فروش کشور علی رغم هشدار‌های متعدد بانک مرکزی و دستگاه‌های امنیتی مرتبط، به وفور و به صورت علنی، موضوع خرید و فروش انواع رمزارز‌ها را در بوق و کرنا کرده‌اند و جالب‌تر آنکه سایت‌های مرجع که مسئولیت انتشار این قبیل آگهی‌ها را به عهده دارند، در تأیید و انتشار آگهی‌هایی با عناوینی همچون آژانس خرید و فروش ارزهای دیجیتال هم مضایقه نمی‌کنند. این رسانه خبری در ادامه این خبر، تصاویری نیز از صفحات چندین سایت رسمی که آگهی فروش ارز مجازی زده بودند، منتشر کرد.
در خصوص فعالیت اقتصادی نوظهوری مثل استخراج ارز مجازی در کشور ما چند سوال کلیدی مطرح است؛ این که آیا استخراج ارز مجازی در کشور، سود بالایی دارد؟ و آیا می‌توان با اتکا بر درآمد آن اصطلاحاً ره صد ساله را یک شبه پیمود و سرمایه خوبی به جیب زد؟ علت این همه حساسیت دستگاه‌های حکومتی کشور بر سر فروش و یا عدم فروش بیت کوین و سایر ارزهای مجازی در داخل کشور چیست؟ و چرا ماینرها به جای فروش ارز استخراج شده به مشتریان خارجی، ترجیح می‌دهند آن را در داخل به فروش برسانند؟
پاسخ سؤالات فوق را در ادامه یادداشت می‌خوانید.
اولین گام؛ واردات دستگاه‌های استخراج ارز
قائدتاً برای استخراج ارز مجازی ابتدا باید دستگاه‌ها و تجهیزات استخراج ارز را خریداری کنید. این دستگاه‌ها ساخت کشور‌های چین، آمریکا و برخی کشور‌های صنعتی است که برای بدست آوردن این‌ها باید واردات انجام دهید. هزینه هر کدام از این دستگاه‌ها نیز با توجه به میزان راندمان مصرفی و قدرت پردازش اطلاعات، متفاوت است. با این حال، متوسط قیمت دستگاه‌ها حدود ۸۰۰ تا ۱۲۰۰ دلار است و برای استخراج ارز باید یک خط آبشاری از این دستگاه‌ها ایجاد کرد که برآورد نهایی آن حدود ۱۰۰ میلیون تومان است.
در خصوص سود حاصل از استخراج ارز مجازی باید گفت؛ با توجه به هزینه‌های پایین برق در کشور ما و نبود قیمت تعرفه‌ای مجزا برای استخراج کنندگان ارز مجازی، تا کنون به نظر می‌رسید صرفه و درآمد خوبی به جیب ماینرها می‌رود؛ ولی طی هفته‌های اخیر دولت تعرفه انرژی جدیدی برای آن دسته از ماینر‌هایی که قصد فعالیت شفاف و قانونی در کشور را دارند، اعمال کرده است و این خود به تنهایی بخش زیادی از درآمد ماینرها را کم می‌کند. اما با این حال، دستگاه‌ها و تجهیزات استخراجی مثل هر وسیله الکتریکی دیگر، عمر مفیدی دارند و زمانی که آن‌ها به صورت ۲۴ ساعته در حال ماینینگ یا همان استخراج ارز مجازی باشند، عمر مفید بهترین نوع از آن‌ها نهایتاً دو سال است.
بر اساس محاسباتی که انجام گرفته است؛ در بهترین حالت، بین ۱۰ تا ۱۲ ماه طول می‌کشد که هزینه سرمایه گذاری اولیه یک ماینر از خرید این دستگاه‌ها به جیبش برگردد؛ بنابراین در خوش‌بینانه‌ترین حالت، ماینر در یک سال عمر باقی مانده دستگاه‌ها می‌تواند انتظار سودآوری داشته باشد که آن نیز با توجه به اعمال تعرفه‌های مصرف برق در این حوزه و بازار پرتنش حوزه ارزهای مجازی و بالا و پایین شدن ارزش بیت کوین و دیگر ارزهای مجازی، ریسک فعالیت را بالا برده است.
نکته دیگری که ماینرها باید به آن توجه کنند، مستهلک شدن کامل دستگاه‌ها بعد از بازه مفید زمانی است. بعد از این مدت زمانی، باید تمامی دستگاه‌های موجود از چرخه خارج شوند و دستگاه‌های جدید خریداری و جایگزین شوند.
گام دوم؛ تبدیل ارز مجازی به حقیقی
نکته بعدی در خصوص استخراج ارزهای مجازی، نحوه فروش آن‌ها بعد از استخراج است. موافقین استخراج ارزهای مجازی در کشور معتقدند توسعه این فعالیت اقتصادی برای کشور ارزآوری به دنبال دارد. سخنی که با این دوستان داریم این است که اولاً در ابتدای شروع کار باید مقداری ارز از کشور خارج شود تا ما به ازای آن دستگاه‌های استخراج ارز وارد کشور شود، اکنون که بیت کوین به عنوان مهم‌ترین ارز مجازی کنونی در کشور استخراج شده است، چگونه می‌توان با فروش آن، ارز حقیقی وارد کشور کرد؟ آیا امکان این وجود دارد که ماینر با فروش این ارز مجازی به مشتریان خارجی، ارز حقیقی خود را به کشور وارد کند؟ پیداست که با توجه به تحریم‌های پولی و بانکی موجود، نمی‌توان این انتقال مالی را به راحتی انجام داد. یعنی ماینرها حتی برای بازگرداندن هزینه‌های سرمایه‌گذاری اولیه خود و به عبارت دیگر بازگرداندن آن میزان ارز که برای واردات دستگاه‌های ماینینگ از کشور خارج شده نیز باید بتوانند بیت کوین استخراج شده به مشتریان خارجی بفروشند، ولی این اتفاق با شرایط موجود کشور و تحریم‌های بانکی موجود، عملاً قابل تحقق نیست. در پیش بینی آینده نگرانه نیز حدس زده می‌شد که ماینرها نتوانند برای بیت کوین استخراج شده خود در خارج از کشور مشتری پیدا کنند و در نتیجه آن روی به سمت مشتریان داخلی آورند؛ درست به همین دلیل بود که بانک مرکزی از مدت‌ها قبل اخطار فروش این ارزها در داخل کشور را داده بود و طی اطلاعیه‌هایی اعلام کرده بود که این کار جرم تلقی می‌شود و با عاملین آن به عنوان مجرم برخورد خواهد شد.
در خصوص این سوال که چرا اجازه فروش این ارزها در داخل کشور داده نمی‌شود و نسبت به آن این همه حساسیت وجود دارد؟ در یک کلام باید گفت، واقعیت این است که رواج فروش ارزهای مجازی در جامعه موجب کاهش ارزش پول ملی و افزایش تورم در کشور می‌شود. رکود تولید و آسیب دیدن بخش‌های مهم صنعتی، عواقب دنباله دار بعدی است که از تداوم این رویه در داخل پیش بینی می‌شود؛ لذا به نظر می‌رسد با شیوع فروش ارزهای مجازی به رسانه‌های رسمی و درج اعلامیه‌های رسمی فروش در این زمینه، در آینده‌ای نزدیک مجدداً باید شاهد اخباری مبنی بر برخورد دستگاه‌های امنیتی و قضایی با گردانندگان این نوع سایت‌ها در کنار انتشار گاه و بی‌گاه خبر کشف دستگاه‌های ماینینگ غیرمجاز باشیم.
نویسنده: محسن رضایی صدرآبادی کارشناس اقتصاد فضای مجازی
