فساد عاملی است که میتواند به مثابه معضلی عظیم موجب شکنندگی اقتصاد شود؛ زیرا با ایجاد ناامیدی در میان آحاد جامعه و حتی فعالان و بنگاههای اقتصادی انگیزه آنان نسبت به فعالیت مستمر و اطمینانبخش در حوزه سرمایهگذاری و عملکرد اقتصادی کم و کمتر میشود.
باید توجه داشت که اگر در مواجهه با پدیده شوم فساد اقدامی قاطعانه و به دور از هرگونه شعار و بر اساس عمل انجام نگیرد، منابع و ظرفیتهای موجود در کشور از مسیر صحیح و مناسب خارج میشود؛ به گونهای که موجبات کاهش بهرهوری و عدم جذب سرمایهگذاری لازم برای توسعه و پیشرفت کشور فراهم میشود.
در همین راستا، اگر بخواهیم خلاصهای از ضررهای فساد اقتصادی از دیدگاه رهبر معظم انقلاب را مورد توجه قرار دهیم، لازم است بیانات ایشان در جلسات و دیدارهای گوناگون با اقشار مختلف مردم و مسئولان را مرور کنیم:
مدیر فاسد؛ پایگاه دشمن
اوّلین ضرر فساد این است که بیتالمال خالی میشود و پول مردم به جیب یک شخصِ طمّاع و حریص و خودخواه و زیادهطلب میرود. ضرر دوم این است، کسانی که میخواهند با پول خود در کشور فعّالیت اقتصادی کنندـ کارخانه تأسیس کنند، مزرعه راه بیندازند و تولید کنند - وقتی دیدند از راههای نامشروع میشود این همه ثروت به دست آورد، آنها هم تشویق میشوند که بروند کار نامشروع کنند. عدّهای میگویند مبارزه با مفاسد اقتصادی موجب میشود که سرمایهدار، سرمایهگذاری نکند؛ اما من میگویم قضیه عکس است؛ اگر با فساد اقتصادی مبارزه نشود، هر سرمایهداری وسوسه و تشویق میشود که به جای وارد شدن به کار پُردردسر تولید و مقدّمات آن و راههای طولانی دیگر، برود مشغول بند و بست و کارهای فسادانگیز شود. یک فاسد، دیگران را هم به فساد میکشاند و تشویق میکند. بنابراین ضرر دوم این است که کشور از فعّالیت اقتصادی باز خواهد ماند. ضرر سوم این است که آدم فاسد وقتی بخواهد از بیتالمال مسلمانان استفاده کند، به طور مستقیم که او را راه نمیدهند؛ مجبور است به مدیران و مسئولان و هر کسی که سر راهِ او قرار دارد، رشوه بدهد. هر کسی هم نمیتواند در مقابل رشوه مقاومت کند. البته بعضی افراد مقاومت میکنند، بعضی هم دانسته یا ندانسته تسلیم میشوند. بنابراین آدم فاسد برای رسیدن به هدف خود، با رشوه دادن و شیرینی دادن، عدّهای را فاسد میکند؛ مدیران را فاسد میکند، مأموران را فاسد میکند، مأمور بانک را فاسد میکند، مأمور فلان وزارتخانه را فاسد میکند.
ضرر چهارم این است که وقتی پول و لقمه حرام در بین مردم و نخبگان و زبدگان رایج شد، گناه رایج میشود؛ «امرنا مترفیها ففسقوا فیها». وارد شدن در میدان فساد مالی، مقدّمه ورود به میدان فساد اخلاقی و فساد جنسی و فساد شهوانی و انواع و اقسام فسادهاست. ضرر پنجم اینکه وقتی مدیران و مردمی فاسد شدند، به پایگاه دشمن خارجی تبدیل میشوند. دشمن خارجی از آدمهای فاسد، برای اهداف سیاسی خود در کشور، خوب استفاده میکند. مبارزه با فساد، یک جهاد همهجانبه است.
(۱۹/۱۰/۱۳۸۱)
بازی با رأی مردم
زیان بزرگ فساد اقتصادی در دستگاههای دولتی این است که پول را در خدمت قدرت و قدرت را در خدمت پول به کار میگیرد و دور باطلی به وجود میآید. از قدرت و داشتن مسئولیت و مدیریّت در بخشهای مختلف برای جمعآوری ثروت و پول سوءاستفاده شود؛ بعد همان پول مجدّداً در خدمتِ خریدن آرای رأیدهندگان قرار گیرد؛ حالا یا خریدن آشکارـ که در خیلی جاها در دنیا معمول است پول بدهندـ یا خریدن پنهان با شیوههای گوناگون؛ یعنی با خرج کردنهای گوناگون، جلب محبوبیّت کنند. وقتی با تبلیغات فریبنده پُرخرج، آرای مردم را به سمت خود جلب کنند، این مردمسالاری و دخالت مردم در امور نیست؛ رأی مردم در اینجا بازیچه شده است.(۳۰/۷/۱۳۸۱)
مبارزه با فساد
مقدمه جذب سرمایه
در اهمیت مبارزه با فساد، هر چند گاهی مبارزه با فساد عاملی برای دفع سرمایه مطرح میشود، اما رهبر معظم انقلاب در این باره میفرمایند: اتفاقاً مبارزه با فساد، سرمایهگذار سالم را که قصد فسادانگیزی و سوءاستفاده ندارد، به کار تشویق میکند. اخیراً گزارشی از یک سازمان معتبر بینالمللی خواندم که درباره همین مسائل کار میکند. این سازمان اعلام کرده که یکی از موانع اصلی سرمایهگذاری در بعضی از کشورها عبارت است از فساد اقتصادی. اینها میگفتند مبارزه با فساد جزء موانع سرمایهگذاری است؛ ببینید چقدر فاصله است! مبارزه با فساد مطرح میشود؛ به جای اینکه عناصر دست اندرکار استقبال کنند و در حد وظایفِ خود ایفای نقش کنند، به عکس عمل میکنند.(۱۹/۲/۱۳۸۴)
همان چند سال پیش که بنده اولبار راجع به مفاسد اقتصادی صحبت کردم، بعضی از مسئولان در ذهنشان این بود که ممکن است مشکلاتی ایجاد کند. من گفتم نه، آن کسانی که میخواهند فعالیت سالم اقتصادی داشته باشند، خوشحال میشوند از اینکه یک عده کلّاش و قلّاش و کلاهبردار و پشتهمانداز و قانونشکن در میدان نباشند، راهها را نبندند، اینها را بدنام نکنند. ما این دو تا را نه فقط با همدیگر منافی نمیدانیم، بلکه بنده اینها را مکمل هم میدانم.(۳۰/۱۱/۱۳۸۵)
یکی از بزرگترین مسئولیتهای مسئولان کشورـ از جمله رئیسجمهوری محترمـ تعقیب مفاسد مالی و اقتصادی است که باید در برنامه دولت قرار گیرد. البته قوّه قضائيه و قوّه مقنّنه هم در این زمینه مسئولند و خوشبختانه همکاریهایی هم میکنند. این مبارزه باید جدّی شود و خود را در مرحله عمل نشان دهد. مبارزه با مفسده اقتصادی و مالی یکی از کارهایی است که به گشایش اقتصادی کشور هم کمک خواهد کرد. یکی از موانع پیشرفت اقتصادی کشور، وجود گلوگاههای فساد است که بهشدّت باید از آن ترسید و با آن مقابله و مبارزه کرد. لذا کار سختی است. برای مقابله با شیوع فساد اقتصادی و مالی، باید لباس مبارزه به تن کرد.
پیشگیری مهمتر از برخورد
در داخل تشکیلات دولتی، اهمیت مبارزه با فساد اقتصادی بیشتر است از عین همین کار در دستگاه قضایی. دستگاه قضایی مجازات مفسد را بر عهده دارد، دستگاه اجرایی جلوگیری از بروز فساد را بر عهده دارد؛ این مهمتر است؛ این پیشگیری است. در پیچ و خم دالانهای گوناگون اجرایی استـ چه در مرحله برنامهریزی، چه در مرحله اجراـ که فساد جان میگیرد؛ این میکروبهای فساد به وجود میآیند و رشد میکنند و تکثیر میشوند؛ جلوی اینها را باید گرفت.(۹/۴/۱۳۸۶)
بنابراین ایشان، فرمان مهمی را در تاریخ دهم اردیبهشت سال 1380 در زمینه مبارزه همهجانبه و سازمانیافته با مفاسد مالی و اقتصادی، خطاب به سران قوا صادر کردند.
رهبر معظم انقلاب در اين زمینه معتقدند با از بین رفتن ریشهها و زمینههای فساد مالی و به طور کلی اقتصادی در اقدام و عملکرد محسوس و اثرگذار، دستگاههای مسئول به ویژه قوای سهگانه مسئولیتهای خود را بیش از پیش و جدیتر دنبال کنند تا اهداف مدنظر نیز تحقق یابد.