نگاهی به تازه‌ترین اظهارات و جهت‌گیری‌های اصلاح‌طلبان نشان می‌دهد که آنها زخم خورده از تمام ائتلاف‌های پیشین خود، برای انتخابات اسفند تصمیم گرفته‌اند که یک «نه» بزرگ به هر نوع ائتلافی بگویند. از سوی دیگر استراتژی آنها در قبال شورای نگهبان نیز از تقابل به سوی مصالحه چرخیده است. ابتدای سال وقتی هنوز تنور انتخابات چندان گرم نشده بود، سعید حجاریان، تئوریسین اصلاحات اعلام کرد که اصلاح‌طلبان مشارکت مشروط در انتخابات امسال خواهند داشت. او حتی اظهار کرد که این سیاست، نظر محمد خاتمی، رئیس دولت اصلاحات است. هرچند که همان زمان هم بسیاری از اصلاح‌طلبان تاکید کردند که چنین نظری ندارند و آنچه حجاریان گفته حرف خود اوست نه جریان اصلاحات اما به هر حال آن اظهارات در آن زمان به عنوان استراتژی اصلاح‌طلبان برای انتخابات مجلس یازدهم، بازتاب گسترده‌ای پیدا کرد. حالا اما کمتر از چهار ماه مانده به انتخابات، اصلاح‌طلبان مکرر تکرار می‌کنند که نه تنها قصد شرط و شروط گذاشتن و مقابله با شورای نگهبان را ندارند، بلکه در پی گفتگو و مذاکره با این دروازه‌بان انتخاباتی هستند. باید با شورای نگهبان مذاکره و گفتگو کنیم غلامرضا انصاری، عضو شورای مرکزی حزب اتحاد ملت دو روز پیش در گفتگویی که با خبرانلاین داشت، بر این موضوع تاکید کرد که «اصلاح‌طلبان با هویت مختص به خود و با تبیین برنامه برای خروج از بحران سیاسی، اقتصادی و اجتماعی که در چارچوب ظرفیت و توان مجلس هست ورود کنند و پیش‌تر نیز باید برنامه تدوینی اصلاحات برای خروج از بحران اعلام شود.» او اما درباره اینکه پس از تدوین این برنامه‌ها، با سد شورای نگهبان چه باید کرد، تاکید کرد که باید با شورای نگهبان مذاکره و گفتگو کنیم. غلامحسین کرباسچی، دبیر کل حزب کارگزاران نیز در حاشیه نخستین کنگره حزب جمهوریت، بر پرهیز از رویارویی و تقابل با شورای نگهبان تاکید کرد و گفت: «ما کی با فشارهای سیاسی توانستیم تغییر رویه ای در شورای نگهبان یا قوه قضاییه ایجاد کنیم؟ اگر امکان تغییر رویه‌ای باشد فقط از راه گفت‌وگو و طرح مسائل و خطراتی که برای آینده کشور متصور است، ممکن می‌شود.» او درباره مشروط کردن حضور در انتخابات نیز اظهار کرد که «گمان نمی‌کنم از راه مقابله به نتیجه برسیم. ما یا در انتخابات شرکت می‌کنیم یا نمی‌کنیم. اینکه بگوییم اگر ما را رد صلاحیت کنید مشارکت نمی‌کنیم بارها تجربه شده و راه به جایی نبرده است.» موسوی لاری، نایب‌رئیس شورای عالی اصلاح‌طلبان و وزیر کشور دولت اصلاحات نیز روز جمعه در نشست هم‌اندیشی شورای عالی جبهه اصلاح‌طلبان با رابطان استانی خود، موضوع شرط و شروط گذاشتن بر شورای نگهبان به دلیل رد صلاحیت‌ها را رد کرد و گفت: «مسئله نظارت استصوابی از مجلس پنجم بوده است و ما هم هیچ وقت نگفتیم تا برطرف نشود در انتخابات شرکت نمی‌کنیم.» بسیاری دیگر از اصلاح‌طلبان نیز این روزها همین سیاست را در قبال شورای نگهبان در پیش می‌گیرند. ابراهیم اصغرزاده، عضو شورای عالی اصلاح‌طلبان نیز دیروز در بخشی از گفتگویی تفضیلی خود با مهر به همین موضوع پرداخته و گفته است: «باید قبل از اینکه شورای نگهبان صلاحیت‌ها را تأیید یا رد کند، اعلام کنیم که لیست‌ها و اشخاص مورد تأیید ما این افراد هستند، اگر حکومت می‌خواهد همین طور به سیاست حذف ادامه بدهد، دیگر مسئولیتش به عهده شورای نگهبان است.» تصویری که اصلاحات از حضور خود در انتخابات مجلس یازدهم ارائه می‌دهد، تصویری تمام قد اصلاح‌طلبانه، بدون کمترین ناخالصی از جریان‌های دیگر است. این عزم اما در شرایطی است که شورای نگهبان همواره با زدن سر اصلاح‌طلبان قامت آنها را برای ورود به مجلس کوتاه کرده است
یک باخت شرافتمندانه به نظر می‌رسد اصلاح‌طلبان این بار قصد دارند با یک خانه تکانی اساسی به عرصه انتخابات بیایند؛ تا جایی که حتی بر سر بودن یا نبودن محمدرضا عارف نیز دچار دودسته‌گی و اختلاف هستند و بخش بزرگی از آنها معتقدند که انفعال عارف در مجلس فعلی و قبلی، لطمه‌ای به اعتبار اصلاحات است و از این رو کارت سوخته‌ای است که دیگر نباید روی او سرمایه‌گذاری کرد. اما گذشته از عارف، جریان اصلاحات بزرگترین ضربه را از ائتلاف‌های نسنجیده خورد؛ ائتلاف با کسانی که هویت اصلاح‌طلبی نداشتند اما به نام اصلاح‌طلب وارد مجلس شدند و شدند مایه بدنامی اصلاحات. ناکامی دولت روحانی که مورد حمایت اصلاح‌طلبان بود نیز شکست تلخ دیگری است که اصلاح‌طلبان را نسبت به ائتلاف بدبین کرده است؛ تا جایی که حالا مکرر تکرار می‌کنند که دیگر تن به هیچ ائتلافی نخواهند داد. اصغرزاده، عضو شورای عالی اصلاح‌طلبان در گفتگوی خود با مهر گفته است: «در عرصه انتخابات، بخشی از حکومت سعی می‌کند فشار را بر اصلاح‌طلبان به قدری بیشتر کند تا با همین فرمان دست به انتخاب بین بد و بدتر و ائتلاف با بدتر از وضع موجود بزنند و دائم عقب‌نشینی کنند. درنهایت ما را به جایی می‌رسانند که بنشینیم با پایداری‌چی‌های مهربان‌تر در برابر پایداری‌چی‌های نامهربان ائتلاف کنیم! این یعنی خودکشی از ترس مرگ. این زیرکی جریان حاکم است.» او ادامه داده: «وقتی دست به ائتلاف با محافظه‌کاران می‌زنیم، رفتارمان هم محافظه‌کارانه می‌شود، بنابراین بخش نوگرا و تحول‌خواه جامعه را از دست می‌دهیم، در این شرایط کسی حرف ما را گوش نمی‌دهد. وقتی مردم را از دست دادیم دیگر پایگاهی نخواهیم داشت و همین اندک امتیاز را هم به ما نخواهند داد آن وقت می‌شویم دوسر باخت.» او در پاسخ به این پرسش که یعنی حاضرید ببازید اما ائتلاف نکنید، تاکید کرده: «یک باخت شرافتمندانه، بهتر از یک بُرد متحجرانه است، یک ُبردی که به سلب اعتماد رأی‌دهندگان به اهداف اصلاح‌طلبانه منجر می‌گردد. این نگاه، ایده غالب در جبهه اصلاح‌طلبان است.» کاندیدا از جریان رقیب، قرض نمی‌گیریم برای اینکه بدانیم این نگاه واقعا ایده غالب در جبهه اصلاحات است، می‌توان نگاه دیگر اصلاح‌طلبان به موضوع ائتلاف را نیز بررسی کرد. اصلاح‌طلب‌ها در انتخابات پیشین بسیاری از اصولگرایانی را که در آخرین لحظات برای رأی‌آوری به سوی آنها چرخیده بودند را زیر چتر حمایتی خود گرفتند و به نوعی با آنها ائتلاف کردند. جواد امام، مدیرعامل بنیاد باران اما در باره این گونه ائتلاف‌ها می‌گوید: «باید مصمم باشیم که حتما شرکت در انتخابات را اصل می‌دانیم؛ اما جایی که کاندیدای اصلاح‌طلب نداریم؛ نمی‌توانیم با قرض گرفتن از جریان رقیب در انتخابات شرکت داشته باشیم.» موسوی لاری نیز همین حرف را زده و گفته است: «به دنبال کاندیدای اجاره‌ای نخواهیم رفت؛ در جایی که کاندیدا نداریم فردی را معرفی نمی‌کنیم.» او حتی برائت اصلاحات از دولت را نیز مطرح کرده و افزوده است: «دولتی روی کار آمده که تا امروز هیچ وقت رئیس دولت و اعضای اصلی آن نگفتند که اصلاح‌طلب هستیم؛ دولتی است که ما از آن حمایت کردیم. الان نمی‌خواهیم مثل اصولگرایان برخورد کنیم که یک روز دکمه کت احمدی نژاد را در مجلس می‌بوسیدند و الان می‌گویند جریان انحرافی است، اما ما هیچ وقت نگفتیم دولت روحانی دولت اصلاح‌طلبان است.» بدین ترتیب اصلاح‌طلبان ائتلاف با جریان حاکم در دولت را نیز برای انتخابات اسفند منتفی اعلام می‌کنند. تصویری که جریان اصلاحات از حضور خود در انتخابات مجلس یازدهم ارائه می‌دهد، تصویر جریانی است که می‌خواهد تمام قد اصلاح‌طلبانه وارد میدان شود؛ بدون کمترین ناخالصی از اصولگرا و معتدل و هر جریان دیگری. این عزم اصلاحات در شرایطی است که فیلتر شورای نگهبان همواره با زدن سر لیست اصلاح‌طلبان قامت آنها را برای ورود به مجلس کوتاه کرده است. اصلاح‌طلبان برای مواجهه با این چالش نیز قصد گفتگو با شورای نگهبان را دارند. حال باید منتظر ماند و دید که آیا آنها می‌توانند اندک انعطافی نسبت به خود در شورای نگهبان ایجاد کنند یا اینکه در باز هم بر همان پاشنه انتخابات‌های پیشین خواهد چرخید!
