تحدید آزادی برای رفع تهدید امنیتی

افزایش قیمت بنزین و پیامدهای امنیتی آن که چند روزی برخی شهرهای کشور را با آشوب‌هایی روبه‌رو کرده بود و البته برخی تصمیمات و اقدامات دستگاه‌های مسئول، سؤالات متعددی را در میان افکار عمومی بر جای گذاشت. اما امروز که از گرماگرم ماجرا درحال فاصله گرفتن هستیم، جا دارد برخی از این ابهامات مورد توجه قرار گیرد.

یکی از پرسش‌های پرتکرار این است که آیا ناامنی و شرایط اضطراری، توجیه مناسبی برای سلب آزادی‌های اجتماعی است ؟ آیا به دلیل تأمین امنیت، حاکمیت این حق را دارد که برای استفاده مردم از اینترنت به منزله یک بستر ارتباطی، محدودیت ایجاد کند؟ برخورداری از امنیت و آزادی، حق مردم یک جامعه است، اما اساساً رابطه آزادی و امنیت چگونه است؟

در بررسی نسبت بین امنیت و آزادی دیدگاه‌های متفاوتی ارائه شده است.

در این میان گروهی رابطه میان آزادی و امنیت را تعاملی می‌دانند؛ به گونه‌ای که بروز و تأمین هر یک مبتنی بر دیگری است. از این رو در فقدان امنیت، از آزادی اثری نیست و در غیاب آزادی، امنیت وجود نخواهد داشت.

اساساً امنیت برای تضمین و تأمین آزادی‌های اساسی و مشروع انسان است. در این برداشت، بدون اینکه اهمیت یکی از آن دو کاهش یابد، افراد و گروه‌ها برای آنکه از حد معقولی از آزادی بهره ببرند، از بخشی از آزادی‌های خود چشم‌پوشی می‌کنند و در مقابل از امنیت برخوردار می‌شوند تا در چنین فضایی آزادانه فعالیت کنند.

در این دیدگاه، مفاهیم آزادی و امنیت با یکدیگر در ارتباط هستند؛ از این رو، اگر آزادی با حضور امنیت همراه نباشد، قابل استفاده نیست، زیرا در یک فضای امن می‌توان به آزادی هم دست یافت. از سوی دیگر، اگر امنیت هم حقوق و آزادی‌های مشروع و قانونی نداشته باشد، نمی‌توان از امنیت سخن گفت.

نظام سیاسی و دولت مسئولیت تضمین امنیت، حقوق و آزادی‌های فردی و اجتماعی را برعهده دارد و این مسئولیت در مواقعی با موانعی روبه‌روست؛ به گونه‌ای که همچون اتفاقات اخیر پس از افزایش قیمت بنزین، امنیت جامعه با تهدید جدی روبه‌رو شده و تأمین امنیت به طور مستقیم به تحدید برخی لایه‌های آزادی، آن هم به شکل کوتاه‌مدت و مقطعی وابسته است. به نظر می‌رسد، این تلازم در «تحدید آزادی» برای رفع «تهدیدهای امنیتی» که هر دو از حقوق افراد بوده و بر ذمه حاکمیت است، نظام را به سمت عقلایی‌ترین تصمیم رهنمون می‌کند تا برای تأمین همزمان آزادی و امنیت، به طور موقت محدودیت‌هایی را اعمال کند.