خانواده بزرگ ایران و اعتماد به رسانه

این روزها جهان درگیر بحران عظیمی به نام ویروس کروناست. ویروسی که بسیاری از کشورها را به حالت نیمه تعطیل درآورده است. در کشور ما البته در کنار این ویروس، از همان روزهای اول شیوع، بحران دیگری در حال شکل‌گیری بود که رسانه‌های مختلف که کار اصلی‌شان دشمنی با ایران است، آن را مدیریت می‌کردند. در واقع این رسانه‌ها می‌کوشیدند مردم را نسبت به منابع خبری رسمی داخلی و اخبار و اطلاعاتی که از صداوسیما منتشر می‌شد، بی‌اعتماد کنند.

اخبار ضد و نقیض و تحلیل‌ها و نظریه‌های گوناگون با آمار و ارقامی که مردم را مضطرب و نگران می‌کرد، از هر سمت و سویی می‌رسید سعی و تلاش رسانه‌های معاند و فضاهای مجازی که در اختیار افرادی غیر متخصص بود، تمام و کمال برای ناامن‌سازی و ایجاد تشویش عمومی در زمینه‌ این بیماری بود که البته توانست موجی از نگرانی و خشم را در جامعه به وجود آورد، همان چیزی که این هدف بزرگ این‌گونه رسانه‌هاست.

یکی دیگر از دلایل رواج اخبار غلط و بی‌پایه از سوی برخی رسانه‌های فعال در فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی که نان‌شان در انتشار اخبار ناصحیح و شایعات است، افزایش اعضای کانال‌شان بود و به همین دلیل بی‌ارزش، به شایعات دامن می‌زدند.

بی‌اعتمادی مردم به رسانه‌های رسمی موجب می‌شود مردم به مدیریت مسئولان در کشور تن ندهند و همین افزایش بی‌رویه‌ آمار مبتلایان و تبدیل وضعیت به بحرانی را در پی خواهد داشت که کسی توان مقابله با آن را ندارد؛ البته نمی‌توان نادیده گرفت که در فضای بحران و مشکلات، قدرت تحلیل صحیح از افراد که در سواد رسانه‌ای دچار ضعف هستند گرفته شود.

اما خوشبختانه در بحران کرونا صداوسیما با رویکردی قابل تقدیر توانست مدیریت اطلاع‌رسانی را در دست بگیرد و با ساختن برنامه‌های شفاف و مستند، اعتماد مردم را جلب کرد.

البته این اولین نبود و آخرین بار هم نخواهد بود که شایعات در رسانه به دنبال ناامن کردن فضای روانی جامعه هستند، بلکه این شرایط هر بار با چهره‌ای متفاوت وجود خواهد داشت. در بحران کرونا بعد از گذشت چند روز، مردم و رسانه‌های معتبر توانستند به ‌وسیله اعتماد متقابل بر اضطراب و دودلی غلبه کنند، اما راه‌های مقابله‌ بهتر با این اتفاق آن است که با افزایش آگاهی عمومی و سواد رسانه‌ای ملی مردم به عنوان هدف اصلی این رسانه‌ها جلوی جریان‌های رسانه‌ای ویرانگر بایستند. در این مسیر توجه به چند نکته ضروری است:

اول؛ ساده‌ترین راه آن است که هر خبری را بلافاصله باور نکنیم و در صدد نشر و بازگو کردن آن نباشیم. کمی تحقیق درباره اخبار و مراجعه به رسانه‌های رسمی موجب می‌شود جلوی شیوع بسیاری از شایعات گرفته شود.

دوم؛ سواد رسانه‌ای خود را بالا ببریم؛ یعنی درباره پیشینه و مدیریت کلان رسانه‌‌ خاص کمی مطالعه کنیم؛ برای نمونه وقتی می‌بینیم رسانه‌ای با بودجه‌های مجهول‌الهویه اداره می‌شود، به راحتی می‌توانیم بفهمیم این رسانه‌ها تنها در جایی حضور دارند که بتوانند ضربه‌ای وارد کنند.

سوم؛ هر خبری را نقل نکنیم. هر خبری حتی اگر صحیح هم باشد ارزش نقل شدن ندارد و ممکن است مردم را بترساند.

چهارم؛ ترسیدن و مضطرب شدن همان چیزی را در پی دارد که در برخی فروشگاه‌های اروپا و آمریکا نظیرش را دیده‌ایم. اگر هم خبر نادرست و به معنای واقعی شایعه باشد، موجب خواهیم شد جامعه به دلیل شیوع اخبار نادرست به سمت بحران برود.

پنجم؛ در چنین شرایطی تلاش کنیم اخبار را از مبادی رسمی آن دنبال کنیم؛ چراکه رسانه‌های خارجی اگر هم بخواهند راست بگویند دسترسی کافی برای انتشار اخبار درست را نخواهند داشت. اعتماد به رسانه‌ کشور کمترین کاری که برای مخاطبانش انجام می‌دهد، این است که با بررسی اطلاعات دسته‌بندی شده، بهترین راه‌کار را ارائه ‌کند تا همه در یک راستا حرکت کنند و افراد را برای رسیدن به آرامش و زندگی عادی سردرگم نمی‌کند؛ چراکه در هر خانواده علی‌رغم تفاوت سلیقه‌ها و اختلاف نظرها، هیچ‌کس استیصال و اضطراب را برای خواهران و برادرانش نمی‌پسندد.