راه بدون بازگشت!

یادداشت: خبرگزاری «رویترز» سه‌شنبه گذشته به نقل از یک مقام ایرانی و آمریکایی گزارش داد واشنگتن «سیروس عسگری» دانشمند ایرانی را آزاد خواهد کرد. رویترز مدعی شد آزاد شدن عسگری احتمالاً بخشی از مبادله زندانیان میان ایران و آمریکا باشد. پیرو این خبر، تحلیل‌های زیادی از سوی برخی رسانه‌های منسوب به جریان اصلاحات ارائه شد که این خبر را نشانه مثبتی برای وجود «پتانسیل حداقلی میان دو طرف (آمریکا‌ـ ایران) برای حصول برخی توافقات» دانستند و ابراز امیدواری کردند همانند مسیری که در ۱۶ آذر ۱۳۹۸ به تبادل دو تبعه ایرانی و آمریکایی به نام‌های مسعود سلیمانی و ژائو وانگ منجر شد، وقوع این اتفاق نیز به تکرار دیپلماسی تبادل زندانیان و درنهایت زمینه‌ساز ورود به فاز تازه‌ای از مذاکره بین دو کشور ایران و آمریکا باشد.

نکات تحلیلی: 1ـ نگه داشتن آقای عسگری در زندان، بااینکه حکم تبرئه وی صادر شده و متأسفانه به دلیل سوء‌رفتار و عدم رسیدگی آمریکایی‌ها به کرونا مبتلا شده است، بار دیگر چهره بدون روتوش نظم ظالمانه آمریکایی را به جهانیان، به‌ویژه دیرباوران داخلی نشان داد. 2ـ در حالی قند در دل آرزومندان مذاکره با آمریکا آب می‌شود که بلافاصله «کِن کوچینِلی» از مسئولان ارشد سازمان امنیت ملی آمریکا فردای طرح این خبر مدعی شد هیچ ارتباطی بین پرونده‌های سیروس عسگری با «مایکل وایت» عضو پیشین نیروی دریایی آمریکا وجود ندارد و مسئله «تبادل» آن‌ها هم در میان نیست. 3ـ اساساً مسئله تبادل زندانیان دو طرف را در عالم دیپلماسی نمی‌توان به‌عنوان گشایشی در روابط ایران و آمریکا قلمداد کرد؛ چراکه آمریکایی‌ها با خروج از برجام در ۱۸ اردیبهشت ۱۳۹۷، ترور سردار سلیمانی در ۱۳ دی‌ماه سال 1398 و اعمال تحریم‌های یک‌جانبه و پیگیری سیاست فشار حداکثری ضد ایران، تنش تهران و واشنگتن را به نقطه‌ای بدون بازگشت رسانده‌اند. این موضوع حتی با روی کار آمدن «جو بایدن» دموکرات نیز که برخی در داخل به آن امید بسته‌اند، نشدنی است؛ چراکه ممکن است باز مسائل تازه‌ای را به بهانه تغییر دولت طرح کنند.

نکته راهبردی: مذاکره مجدد ایران و آمریکا نشدنی است، به دو دلیل؛ اول، جمهوری اسلامی ایران به دلیل تجارب جنایات گذشته و عدم پایبندی آمریکا به هیچ توافقی، اعتقادی به مذاکره دوجانبه و مستقیم با آمریکایی‌ها ندارد؛ دوم، امروزه در ساختار سیاسی آمریکا‌ـ فارغ از اینکه چه جریانی قدرت را به دست بگیرد‌ـ این باور وجود دارد که باید سایر ابعاد فعالیت‌های تهران، از قبیل توان موشکی و نفوذ منطقه‌ای ایران را نیز در بستر مذاکره به سبک آمریکایی به سرنوشت هسته‌ای مبتلا کرد.