کارشناسان معتقدند که اگر دولت پول گندمکاران را به موقع پرداخت نکند این احتمال وجود دارد که همانند سال گذشته برخی از کشاورزان محصول خود را به جای دولت به دلالان بدهند که در این صورت باز هم چرخه واردات سال گذشته تکرار می‌شود.
سال گذشته وجود برخی از اشکالات از جمله عدم پرداخت به موقع پول گندمکاران باعث شد آنها به جای تحویل گندم به سیلوهای دولتی آن را به واسطه‌ها بدهند تا پول نقدتری دریافت کنند که همین مسئله کشور ما را به وارد کننده گندم تبدیل کرد.
ابراهیم مرادزاده کارشناس کشاورزی در این باره به خبرنگار فارس گفت:« دولت باید پول کشاورزان را به موقع پرداخت کند تا آنها بتوانند هزینه‌های خود را برای خرید بذر و نهاده که سه ماه دیگر آغاز می‌شود داشته باشند.»
وی افزود:« بسیاری از کشاورزان پول محصول خود را پیش خور کرده اند که برای گذران زندگی و هزینه‌های جاری نیاز به پول دارند و اگر دولت به موقع پول آنها را ندهد گندم سر از انبار واسطه‌ها و دلال‌ها در می‌آورد.»
*38 درصد پول گندمکاران پرداخت نشده است
مسئولان وزارت جهاد کشاورزی هم بر این پرداخت نشدن پول تاکید میکنند به طوری که اسماعیل اسفندیاری‌پور مجری طرح گندم وزارت جهاد کشاورزی گفت: «تاکنون ارزش خرید تضمینی گندم ۹ هزار و ۲۲۸ میلیارد تومان بوده که تا روز دوم تیرماه از این مبلغ، ۵ هزار و ۷۴۰ میلیارد تومان پرداخت شده است.»
این آمار نشان می‌دهد که حدود 62 درصد پول کشاورزان پرداخت شده، یعنی 38 درصد پول گندمکاران کشور هنوز پرداخت نشده است.
مجری طرح گندم گفته است:«پرداخت یک هزار میلیارد تومان نیز در دستور کار قرار دارد.»
پرداخت‌های با تاخیر در سال‌های گذشته به عنوان معضل اصلی برای کشاورزان بوده و دولت هنوز طی این سالها نتوانسته اعتماد کشاورزان را جلب کند و اینها مسیر را برای ورود دلالان و واسطه‌ها باز کرد به طوری که شبکه‌های مویرگی آنها نه تنها در مسیر محصول استراتژیک گندم بلکه در اکثر محصولات کشاورزی گسترده است.
سال گذشته کشاورزان گندم را به دولت ندادند چرا که آنها پول گندم را با تاخیرهای چند ماهه می‌دادند اما در عوض دلالان در کنار آنها با پول نقد آماده بودند که گندم آنها را نقد اما به قیمت کم خریداری کنند و کشاورزان ضعیف هم چاره‌ای جز این نداشتند.
امسال پیازکاران و گوجه کاران محصول خود را به ثمن بخس به دلالان دادند چرا که قیمت در بازار بسیار پایین بود و دولت هم برای خرید حمایتی بسیار دیر اقدام کرد که به نوشدارو پس از مرگ سهراب بسیار شبیه بود.
سال گذشته و همچنین امسال زعفران‌کاران به این درد گرفتار هستند، دلالان طلای سرخ را به نصف قیمت میخرند آنها کیلویی 8 میلیون تومان هر کیلو زعفران را خریده و16میلیون تومان آن را می‌فروشند.
مشکلات خرید تضمینی گندم اگر برطرف نشود، زنگ خطر تکرار معضل سال گذشته که به رغم اعلام خودکفایی پیشاپیش از سوی مسئولان مجبور به واردات 3.5 میلیون تن گندم شدیم، از اکنون به صدا در آمده است.
علاوه بر عدم پرداخت به موقع پول کشاورزان، فرایند خرید تضمینی گندم در سال گذشته اشکالاتی داشت که اگر امسال اینها برطرف نشود وضعیت سال گذشته دوباره تکرار خواهد شد. پایین بودن قیمت خرید، نفوذ دلالان و قیمت گران گندم در کشورهای همسایه از آن جمله است.
*نگرانی از دادن گندم به دام‌ها
بالا بودن قیمت خوراک دام هم یکی دیگر ازمشکلات است که بیم آن می‌رود گندم خوراکی به جای اینکه سر سفره‌های مردم در بیاورد به مصرف دام برسد. قیمت گندم کیلویی 2700 تومان است. اما آن طور که سید احمد مقدسی رئیس هیات مدیره انجمن صنفی گاوداران کشور می‌گوید: هم اکنون قیمت هر کیلوگرم کنجاله سویا به شش هزار تومان، ذرت به ۲ هزار و ۷۰۰ تومان و جو به ۲ هزار و ۲۰۰ تومان رسیده است.
وی تاکید کرد:«شرایط بازار اصلاً مساعد نیست و تولیدکنندگان در وضعیت دشواری قرار دارند.»
بنابراین در چنین شرایطی که قیمت کنجاله سویا 2.5 برابر قیمت گندم است بسیار احتمال دارد که دامداران گندم را به جای این نهاده و دیگر نهاده‌هایی مانند ذرت وجو به دام‌هایشان بدهند.
*نگرانی از قاچاق گندم به کشورهای همسایه
مشکلات خرید تضمینی گندم تنها محدود به اینها نمی‌شود، قیمت گندم در کشورهای همسایه نسبت به داخل کشور بالاست و این نگرانی وجود دارد که این محصول به کشورهای دیگر قاچاق شود، هرسال در تعیین نرخ خرید تضمینی، کارشناسان به تعیین قیمت مناسب هشدار می‌دهند. قیمتی که دولت امسال برای گندم پس از اصلاحات مکرر تعیین کرد کیلویی 2700 تومان است که قیمت آن در کشورهای عربی خیلی بالاتر از این رقم است و این تهدید خروج گندم از کشور همانند سال گذشته را بیشترکرده است.
سال گذشته بیش از 3 میلیون تن واردات گندم انجام شد،این در حالی است که به گفته مسئولان وزارت جهاد کشاورزی 14 میلیون تن از این محصول تولید شده بود، کارشناسان یکی از بزرگترین ریشه مشکلات سال گذشته را عدم پرداخت به موقع پول کشاورزان عنوان می‌کردند.
عدم پرداخت به موقع پول کشاورزان در سال گذشته از سوی دولت باعث شد که آنهابه جای سیلوهای دولتی محصول خود را به دلالان بدهند و نتیجه این شد به رغم تولید مناسب مجبور به واردات بیش از 3 میلیون تن گندم شدیم.
البته هنوز مسئولان وزارت جهاد توضیح نداده‌اند که اگر سال گذشته 14 میلیون تن گندم تولید شده بود و بیش از 3 میلیون تن هم وا رد کرده‌ایم، این گندم‌های مازاد کجاست؟ با این حال مسئولان وزارت جهاد کشاورزی همانند سال گذشته پیش‌بینی میکنند که حدود ۱۰ میلیون تن خرید تضمینی گندم در کشور انجام شود و 14 میلیون تن گندم تولید شود که احتمال تغییرات ۵ تا ۷ درصدی می‌تواند وجود داشته باشد.
اسماعیل اسفندیاری‌پور مشاور وزیر و مجری طرح گندم وزارت جهاد کشاورزی درباره آخرین وضعیت تولید گندم در کشور، گفته است، تاکنون برداشت گندم از یک میلیون و ۸۴۳ هزار هکتار از مزارع گندم آبی و دیم انجام شده و از آغاز فصل برداشت تا تاریخ سوم تیرماه سال جاری، ۳ میلیون و ۶۵۶ هزار تن گندم مازاد بر نیاز کشاورزان به صورت تضمینی خریداری شده است.
*دولت مشکلات خرید تضمینی را اصلاح کند
بنابراین تنها 30 درصد خرید تضمینی گندم انجام شده است و پروسه خرید تضمینی گندم در ابتدای راه است و باید بتوانیم حداقل 6.5 میلیون د یگر گندم در سیلوهای کشور جمع آوری کنیم تا به تامین بدون مشکل غذای کشور امیدوار باشیم. دولت باید از مشکلات سال گذشته درس بگیرد و به اصلاح آن مشکلات همت کند. در غیر این صورت همانطور که سال گذشته پیش‌گویی ها و پیش‌بینی ها اشتباه از آب در آمد امسال نیز نمی‌توان به این آمارها امیدوار بود به ویژه اینکه حلقه‌ها تحریم تنگ‌تر شده و ویروس کرونا هم شرایط جدیدی را رقم زده که بسیاری از کشورها حاضر نیستند محصولات غذایی خود را صادر کنند.
