فواد اوکتای در این سفر اعلام کرد، بیمارستان‌ها و بنادر ترکیه در خدمت مردم لبنان است و لبنانی‌ها می‌توانند تا هر زمان که بخواهند از امکانات دو بندر مهم ترکیه یعنی اسکندرون و مرسین ترکیه استفاده کنند.
لبنان پس از انفجار ماه گذشته به صحنه رقابت‌های جدیدی میان بازیگران منطقه‌ای و بین المللی تبدیل شده است و در این میان، شاهد افزایش تحرکات و بازیگری ترکیه در معادلات این کشور هستیم. تلاش مجدد ترکیه برای نفوذ در لبنان و تبدیل شدن به یکی از بازیگران موثر پس از انفجار مهیب لبنان آغاز شد که منجر به افزایش حساسیت‌های سایر بازیگران و از جمله فرانسه، امارات، مصر و عربستان شده است.
سفر فواد اوکتای، معاون رئیس جمهور و مولود چاوش اوغلو، وزیر امور خارجه ترکیه به بیروت در ماه گذشته، اقدامی بود که در رسانه‌های ترکیه با آب و تاب فراوان و به عنوان نمادی از دیپلماسی پویای منطقه‌ای و انسانی، ارزیابی شد.
فواد اوکتای در این سفر اعلام کرد، بیمارستان‌ها و بنادر ترکیه در خدمت مردم لبنان است و لبنانی‌ها می‌توانند تا هر زمان که بخواهند از امکانات دو بندر مهم ترکیه یعنی اسکندرون و مرسین ترکیه استفاده کنند.
یکی دیگر از ابعاد مهم و عجیب سخنان معاون رئیس جمهور و وزیر امور خارجه ترکیه در بیروت، سخنان و مواضع آن‌ها در مورد ترک‌ها و ترکمان‌ها بود.
وزیر خارجه ترکیه در این خصوص گفت: «نه تنها در لبنان بلکه در هر جای جهان، اگر کسی پیدا شود که بگوید من ترک هستم یا بگوید من ترکمان هستم و حق شهروندی ندارم و خواهان آن هستم که شهروند ترکیه شوم، ما به او حق شهروندی خواهیم داد و این دستور مستقیم رئیس جمهور برای همه ماست.»
مقابله فرانسه با سیاست‌های ترکیه در لبنان
برخی تحلیلگران برآنند که فرانسه به دنبال کاهش نفوذ سایر بازیگران خارجی در لبنان است و تلاش دارد از اعاده نفوذ ترکیه در این کشور جلوگیری کند؛ کما اینکه ماکرون در جریان سفر قبلی خود به مردمی که از او درخواست کمک داشتند، کشورهای منطقه‌ای نظیر ترکیه را به تلاش برای ارتقای منافع خودشان در لبنان به بهای این کشور متهم کرد. او گفت: اگر فرانسه نقش خودش را ایفا نکند، کشورهایی چون ترکیه در امور داخلی لبنان مداخله می‌کنند و منافع اقتصادی و ژئوپولتیکی آن‌ها احتمالا ضرری برای لبنان است.
فوآت اوکتای، معاون رئیس جمهوری ترکیه در مصاحبه با روزنامه صباح گفت: آنکارا طبق تمایلات ماکرون سیاست‌هایش را تعیین نمی‌کند. این در واقع فرانسه است که در سیاست داخلی لبنان مداخله دارد. نباید ماکرون را چندان جدی بگیریم. او همانند کودکی نازپرورده در این منطقه است.
معاون رئیس جمهوری ترکیه، فرانسه را به اجرای سیاست خارجی‌اش بر مبنای چشم‌انداز استعماری متهم کرده و افزود، ترکیه به جای آن در مکان‌هایی نظیر آفریقا برای تامین کمک انسان‌دوستانه بدون هیچ گونه ملاحظات اقتصادی فعالیت می‌کند. او گفت: اصلی‌ترین تفاوت میان دو کشور استعمارگرایی است.
به نظر می‌رسد سخنان روز گذشته رئیس جمهور فرانسه در مورد حزب الله، بخشی از تلاش وی برای مهار ترکیه قلمداد می‌شود.
مکرون که به لبنان سفر کرده، در اظهاراتی عنوان کرد: حزب‌الله جزئی از مردم و منتخب مردم لبنان است و مسئولیت‌هایی نیز بر گردن دارد. وی در دیدار با میشل عون، رئیس‌جمهور این کشور گفت: فرانسه وظایفی در قبال جوانان لبنانی دارد تا به خواسته‌ها و آرزو‌های خود برسند. لبنان نمونه همزیستی و مسامحه و کثرت‌گرایی است و حزب‌الله نماینده بخشی از مردم لبنان و منتخب آن‌هاست و میان حزب‌الله و دیگر احزاب شراکت برقرار است. او مدعی شد: اگر نمی‌خواهیم لبنان همانند برخی کشور‌ها به تروریسم دچار شود، باید حزب‌الله و دیگر احزاب را آگاه کنیم که به مسئولیت خود عمل کنند.
روز گذشته روزنامه فیگارو فرانسه در مطلبی مدعی شد: در هفته‌های گذشته، بار‌ها بین مکرون و مقام‌های حزب‌الله پیام‌هایی رد و بدل شده و مکرون به حزب‌الله گفته است با سلاح این جنبش مقاومت و چند مسئله مهم دیگر مشکلی ندارد. این در حالی است که نماینده حزب‌الله لبنان ادعای العربیه درباره گفت‌وگوهایش با مکرون را تکذیب کرد.
از طرف دیگر، برخی بازیگران عربی و از جمله امارات و مصر تلاش گسترده‌ای برای جلوگیری از نفوذ ترکیه در لبنان آغاز کرده اند، به گونه‌ای که آن‌ها برای بی اثر کردن کمک‌های ترکیه، تاکنون بیشترین کمک‌ها را روانه لبنان کرده اند.
منابع سیاسی بر این باورند که تحرکات اخیر ترکیه در لبنان به منظور پر کردن خلأ حضور عربی در این کشور در سایه بحران عمیق اقتصادی و اجتماعی این کشور است.
این منابع تاکید کردند که ترکیه حضور معنوی در لبنان دارد، اما آنکارا نمی‌داند، این بدان معنا نیست همه اهل سنت طرفدار این کشور هستند.
منابع مذکور حضور ترکیه در لبنان را در سایه وجود شمار زیادی از انجمن‌های خیریه مورد حمایت آنکارا به ویژه در طرابلس واقع در شمال بیروت بسیار مهم توصیف کردند.
در همین راستا، سایت «اساس مدیا» که «نهاد المشنوق»، وزیر کشور سابق لبنان بر آن نظارت دارد، «اشرف ریفی»، وزیر کشور دادگستری و مدیر سابق اداره امنیت را به هماهنگی با دستگاه اطلاعات ترکیه برای تسلط بر شمال لبنان متهم کرده است.
منابع سیاسی اهل سنت لبنان معتقدند که ترکیه برای نفوذ گسترده در لبنان و معرفی خود به عنوان حامی اهل سنت در این کشور سخت در تلاش است و این کار را از طریق جمعیت‌های اسلامی و اهتمام به ترمیم بنا‌های قدیمی همزمان با تمرکز بر بنا‌هایی که یادگار دوران عثمانی است، انجام می‌دهد.
منابع سیاسی مذکور افزودند که سفر معاون رئیس جمهوری ترکیه به بیروت بلافاصله پس از رفتن «امانوئل مکرون»، رئیس جمهوری فرانسه از لبنان به معنای تلاش آشکار آنکارا برای ایجاد توازن با فرانسه و نشان دادن ترکیه به عنوان حامی مسلمانان اهل سنت در مقابل حمایت فرانسه از مسیحیان است.
شواهد نشان می‌دهد، ترکیه در تداوم رقابت‌های منطقه‌ای با کشورهای عربی حوزه خلیج فارس و ایران، به دنبال نفوذ بیشتر در لبنان است.
حالا همه می‌دانند که توسعه قدرت و تعمیق نفوذ در مدیترانه، اصلی‌ترین هدف سیاست خارجی ترکیه است و در این نگرش دیپلماتیک، پرونده‌هایی همچون حمایت از معارضین سوری، قبرس، استخراج گاز، رابطه با یونان، رابطه با لیبی و تونس و تنش با مصر، همگی ذیل سرفصل مدیترانه تعریف و تبیین می‌شوند و با توجه به جایگاه و اهمیت بندر بیروت در جغرافیای مدیترانه، تقویت رابطه با لبنان و نفوذ در این ماکت کوچک خاورمیانه، برای دولت اردوغان، مهم و مهم‌تر شده است.
ترکیه در لبنان، رقبای قدرتمندی همچون ایران، عربستان سعودی، امارات و فرانسه دارد و برای ایجاد یک رابطه مستحکم، زاینده و پویا، کارت‌ها و گزینه‌های متعددی ندارد و شاید تنها بتواند روی ظرفیت‌های جغرافیایی و اقتصادی حساب باز کند.
