یک روزنامه آمریکایی در گزارشی مدعی شده دولت «جو بایدن»، رئیس‌جمهور آمریکا مسیر دشواری برای بازگشت به برجام دارد و مسئله رفع تحریم‌ها موجب می‌شود بازگشت یک‌شبه به این توافق امکان‌پذیر نباشد.
روزنامه وال‌استریت‌ژورنال در این گزارش که امروز (پنجشنبه ۹ بهمن) منتشر شده می‌نویسد مسئله ایران برای بایدن، از وعده‌هایی که داده تا سیاست‌هایی که قرار است اجرایی شوند مسیری سخت و دشوار پیش روی او قرار می‌دهد.
به نوشته این روزنامه، تیم امنیت ملی بایدن پیش‌بینی می‌کنند برای محقق کردن یکی از وعده‌های عمده او در زمینه سیاست خارجی، مسیری پرسنگلاخ پیش رو دارند: آنها باید ایران را متقاعد کنند به توافق هسته‌ای برجام بازگردد و بعد دنبال یک توافق متعاقب با محدودیت‌های سخت‌گیرانه‌تر باشند.
وال‌استریت‌ژورنال نوشته دولت بایدن برنامه‌هایش در زمینه دیپلماسی را از نخستین روزهای حضورش در کاخ سفید با تمدید معاهده کنترل تسلیحاتی «استارت‌نو» با روسیه، بازگشت به توافق جوی پاریس و سازمان جهانی بهداشت کلید زده است.
طبق گزارش این روزنامه، برنامه‌های دولت آمریکا برای بازگشت به برجام چشم‌انداز پرابهام‌تری دارد و تحریم‌های آمریکا یک مانع دیپلماتیک اولیه در این زمینه ایجاد می‌کند.
دولت آمریکا طبق مفاد توافق هسته‌ای برجام متعهد شده بود در ازای برخی محدودیت‌ها در برنامه هسته‌ای ایران تحریم‌های وضع‌شده علیه تهران را کاهش دهد.
«آنتونی بلینکن»، وزیر خارجه جدید آمریکا چند بار گفته چنانچه ایران به برجام بازگردد آمریکا هم همین کار را انجام خواهد داد.
وال‌استریت‌ژورنال نوشته با این حال، دولت ترامپ در چهار سال گذشته علاوه بر بازگرداندن تحریم‌های مندرج در برجام، بسیاری از بخش‌های اقتصاد ایران را به بهانه‌های «تروریسم» هم تحریم کرده و این بخش‌ها را به برنامه موشکی و فعالیت‌های منطقه‌ای ایران گره زده است.
دولت ترامپ صنایع نفتی و مالی مهم برای اقتصاد ایران را به بهانه‌های «تروریسم» تحریم کرده و هدفش از این راهبرد دشوارتر کردن بازگشت دولت آمریکا به برجام بوده است.
در حالی که مقام‌های دولت بایدن گفته‌اند قصد دارند برخی از تحریم‌های اعمال‌شده به بهانه‌های «حقوق بشر» و «تروریسم» علیه ایران را خفظ کنند مقام‌ها در ایران گفته‌اند آمریکا باید همه تحریم‌های اعمال‌شده توسط ترامپ را لغو کند.
طبق نوشته روزنامه آمریکایی، زمان این مسئله هم اهمیت دارد. ایران گفته با توجه به اینکه آمریکا طرف ناقض برجام بوده این واشنگتن است که باید با رفع تحریم‌ها گام نخست را بردارد، اما آمریکا مصر است که ایران باید نخست به توافق پایبند شود.
«جواد ظریف»، وزیر امور خارجه ایران در یادداشتی در فارن‌افرز جمعه نوشت: «دولت بایدن هنوز می‌تواند توافق هسته‌ای را نجات دهد. دولت آمریکا باید کار را با لغو غیرمشروط همه تحریم‌های اعمال‌شده، بازاعمال‌شده و برچسب‌گذاری‌شده از زمان روی کار آمدن ترامپ آغاز کند.»
مقام‌ها و تحلیل‌گران به وال‌استریت‌ژورنال گفته‌اند حتی بدون مناقشات موجود بر سر تحریم‌ها بازگرداندن ایران به برجام و سپس توافق با این کشور بر سر محدودیت‌های شدیدتر دشوار خواهد بود.
بعد از خروج آمریکا از برجام و معطل ماندن وعده‌های کشورهای اروپایی برای جران خروج واشنگتن از این توافق، ایران اعلام کرد با توجه به مفاد موجود در توافق قصد دارد تعهداتش به آن را کاهش دهد.
ایران از آن زمان به بعد تعهداتش به محدودیت‌های مندرج در برجام در زمینه غنی‌سازی، میزان ذخائر اورانیوم و تحقیق بر روی سانتریفیوژهای پیشرفته کنار گذاشته است. تهران علاوه بر این کار بر روی یک خط مونتاژ جهت ساخت اورانیوم فلزی را هم از سر گرفته است.
وال‌استریت‌ژورنال نوشته اکثر این گام‌ها بازگشت‌پذیر هستند. مقام‌های فعلی و سابق آمریکایی مدعی شده‌اند هدف گام‌های تهران ایجاد اهرم فشار برای مذاکره است.
مسئله بزرگتری که دولت بایدن را محک خواهد زد وعده‌ای است که او نه فقط برای احیای برجام بلکه برای پیگیری یک توافق متعاقب با محدودیت‌های شدیدتر و دامنه گسترده‌تر داده است.
مقام‌های دولت بایدن گفته‌اند یکی از اهداف این توافق متعاقب، طولانی کردن محدودیت‌هایی علیه ایران هستند که با گذشت زمان به اتمام می‌رسند. این محدودیت‌ها مفادی در برجام را شامل می‌شوند که به میزان ذخائر اورانیوم مجاز ایران، میزان غنای مجاز اورانیوم و تعداد سانتریفیوژهای ایران می‌پردازند.
برخی از قانونگذاران آمریکایی و مقام‌های رژیم صهیونیستی از این مفاد برجام به عنوان «بندهای زوال‌پذیر برجام» یاد کرده و گفته‌اند این مفاد ایران را قادر می‌کند به مرور زیرساخت‌های هسته‌ای خودش را گسترش دهد.
طبق این گزارش، یکی دیگر از اهداف توافق متعاقبی که دولت بایدن به دنبال آن است پوشش دادن برنامه موشکی ایران است که در توافق هسته‌ای برجام به آن رسیدگی نشده است.
ظریف در یادداشتش در فارن‌افرز تأکید کرده که ایران بر سر مفاد برجام مجدداً مذاکره نخواهد کرد. جمهوری اسلامی ایران از مدت‌ها پیش گفته توان دفاعی خودش را به مذاکره نخواهد گذاشت.
پیش از این هم یک منبع نزدیک به بایدن گفته بود که بازگشت به برجام کف سیاست‌های بایدن در قبال ایران را تشکیل می‌دهد نه کف آن را.
این منبع که با تفکرات تیم بایدن در خصوص ایران آشنا است به شرط عدم افشای نام به خبرگزاری آسوشیتدپرس گفت: «اگر ایران به پایبندی به توافق بازگردد ما هم به آن باز می‌گردیم. این نخستین گام خواهد بود.»
وی در ادامه تصریح کرده بازگشت به توافق اولیه کف سیاست دولت بایدن در قبال ایران است نه سقف آن. منبع مورد استناد آسوشیتدپرس اضافه کرد: «[سیاست دولت بایدن در قبال ایران] به اینجا ختم نمی‌شود.»
آسوشیتدپرس به توضیحات بیشتری درباره مواضع دولت بایدن در قبال برجام اشاره نکرده، اما مشاوران بایدن قبلاً گفته‌اند دولت او قصد دارد از بازگشت به برجام به عنوان سکویی برای گفت‌وگو با شریکان برای «تقویت و طولانی‌تر کردن برجام» استفاده کند.
سیاست دولت بایدن در قبال برجام
«جیک سالیوان» که اخیراً از سوی «جو بایدن» به عنوان گزینه تصدی سمت مشاور امنیت ملی آمریکا معرفی شده، قبل از انتخابات آمریکا اظهاراتی مطرح کرده که نشان می‌دهد ظاهراً او و تیم بایدن امیدوارند از بازگشت به برجام به عنوان مبنایی برای گفت‌وگو با تهران بر سر مسائل غیرهسته‌ای مانند برنامه موشکی و مسائل منطقه‌ای استفاده کنند.
او در یادداشتی اکتبر ۲۰۱۹ در نیویورک‌تایمز نوشته بود:« «ایرانی‌ها هم باید واقع‌بینانه‌تر عمل کنند زیرا تصور رفع تحریم‌ها از سوی ایالات متحده بدون اطمینان از ورود ایران به مذاکراتی که در آن دست‌کم برنامه زمانی توافق گسترش داده می‌شود و موضاعاتی مثل راستی آزمایی و موشک‌های بالستیک بین‌قاره‌ای را شامل می‌شود، اشتباه است.»
جیک سالیوان چند هفته پیش هم در مصاحبه با سی‌‌ان‌ان هم موضع مشابهی مطرح کرد. او گفت در صورتی که ایران به تعهدات خود در برنامه هسته‌ای عمل کند، همان‌طور که بایدن گفته است آمریکا به این توافق باز خواهد گشت اما این بازگشت باید سرآغاز مذاکراتی دیگر باشد. (جزئیات بیشتر)
جمهوری اسلامی ایران تأکید کرده که بازگشت به برجام تعهد به جا مانده‌ای است که آمریکا باید آن را اجرا کند و تهران هیچ قید و شرط و مطالبات جدیدی را برای اینکه آمریکا تعهداتش در برجام را اجرا کند نخواهد پذیرفت.
مجید تخت روانچی سفیر و نماینده دائم جمهوری اسلامی ایران در سازمان ملل در نیویورک پیش از این نیز در کفت و گویی با خبرگزاری ایرنا گفته بود: «اینکه آمریکا به برجام بازنگردد و تعهداتش را انجام ندهد، ما چه خواهیم کرد، بستگی به این دارد که رویکردش چطور باشد. در این شرایط می‌گذاریم بایدن خود تصمیم بگیرد. فقط این نکته باید روشن باشد که نمی‌شود تعهدات بین‌المللی آمریکا نصف و نیمه اجرا شود. اگر آنها ادعای برگشت به برجام دارند، باید این برگشت همراه با اجرای کامل تعهدات باشد و هیج حاشیه و شک و شبهه‌ای در آن وجود نداشته باشد.»
«گری کانولی»، نماینده دموکرات کنگره آمریکا که عضو کمیته امور خارجی مجلس نمایندگان است در مصاحبه با آسوشیتدپرس گفته است: «در حالت ایده‌آل، اینکه بتوانیم توافقی جامع در آغاز کار داشته باشیم فوق‌العاده خواهد بود، ولی مذاکره اینطور انجام نمی‌شود.» او گفت به نظرش در کنگره حمایت زیادی از بازگشت به برجام وجود دارد.
