استقلال بانک مرکزی ضروری است

 در حال حاضر یکی از موضوعات مهم در خصوص اصلاح نظام بانکی استقلال بانک مرکزی است، به این دلیل که یک سری فعالیت های تکلیفی در بودجه به بانکها تحمیل می شود  که به مصلحت نظام بانکی نیست که مثلا می تواند موجب افزایش نقدینگی شود، در حالی که بانک مرکزی علاقمند به ورود به این حوزه نیست اما توان مقابله با  درخواست ها و تحمیل های دولت  را ندارد.
 
به گزارش بصیرت، سالهاست اقتصاددانان وحتی خود مسوولین خواستار استقلال نظام بانکی هستند و معتقدند بانک های مرکزی دنیا بخصوص کشورهای توسعه یافته زیر نظر دولت نیست و از دولت دستور نمی گیرد، لذا همین استقلال است که از بروز تورم های بزرگ در اقتصاد کشورهای توسعه یافته جلوگیری می کند. مراد راهداری اقتصاددان و عضو هیئت علمی دانشگاه پیام نور در گفت وگو با بصیرت چرایی اهمیت این موضوع یعنی اصلاح نظام بانکی و رابطه آن با استقلال بانک مرکزی وتاثیراتی که در اقتصاد کلان می گذارد را توضیح داده است.
 
دکتر مراد راهداری اقتصاددان وعضو هیئت علمی دانشگاه پیام نور در گفت و گو با بصیرت درخصوص اهمیت اصلاح نظام بانکی و چرایی مهم بودن این موضوع گفت: اصلاح نظام بانکی یکی از موضوعات مهمی است که از همان ابتدای پیروزی انقلاب اسلامی مورد توجه قرار گرفت لذا از آن زمان تاکنون برای اصلاح نظام بانکی کاربردهای مختلفی درنظر گرفته شده که یکی از مهمترین آن نظام بانکداری مبتنی بر بانکداری اسلامی است. به این معنا که نظام بانکداری ایران اسلامی شود، ضمن اینکه در حال حاضر بسیاری معتقدند این موضوع به لحاظ تئوری و نظری انجام شده، اینکه تا چه حد اجرا می شود و درست اجرا می شود بحث دیگری است.
 وی در این باره توضیح داد: با توجه به تغییرات و به روز شدن هایی که در نظام بانکی دنیا اتفاق می افتد قطعا ما نیز در نظام بانکداری اسلامی باید ابزارهای جدید را شناسایی کنیم، چرا که مقوله ای نیست که عنوان شود در این نقطه تمام می شود و به ابزارهای جدیدی نیاز ندارد. بنابراین فقها و افرادی که مطالعات اقتصادی دارند باید ابزارهای جدید را مورد تجزیه و تحلیل قرار دهند که به چه صورتی می توان مبتنی بر ارزش های دینی از ابزار بانکی استفاده به عمل آورد.
راهداری درباره اینکه اصلاحات نظام بانکی در بانکداری نوین چیست گفت: در حال حاضر یکی از موضوعات مهم در خصوص اصلاح نظام بانکی استقلال بانک مرکزی است، به این دلیل که یک سری فعالیت های تکلیفی در بودجه  به بانکها تحمیل می شود که به مصلحت نظام بانکی نیست که مثلا می تواند موجب افزایش نقدینگی شود، در حالی که بانک مرکزی علاقمند به ورود به این حوزه نیست اما توان مقابله با درخواست ها و تحمیل های دولت  را ندارد از این جهت است که می گویند اگر بانک مرکزی مستقل باشد دولت نمی تواند به بانک مرکزی دستور بدهد که در حوزه های مختلف این راکم کن آن را زیاد کن، این را بردار و بگذار! مثلا اینکه انتشار اوراق قرضه، مشارکت به چه اندازه ای باشد این موارد مسائل تحمیلی و تکلیفی است که از خارج از بانک مرکزی به بانک مرکزی تحمیل می شود لذا بانک ناچار به انجام  آن است.

مراد راهداری استاد اقتصاد خاطر نشان کرد: استقلال بانک مرکزی به این معنا نیست که بیرون از ضرورت ها و نیازهای اقتصاد ایران تصمیمی برای بانک مرکزی یا اقتصاد کشور گرفته شود، بلکه باید در درون اقتصاد ایران تصمیمات لازم اتخاذ شود. منتهی بحث تعارض منافع مطرح می شود. هنگامی که دولت از منظر بودجه به بانک مرکزی فشار می آورد بانک مرکزی به این دلیل مقاومت می کند چرا که می داند با چاپ پول برای تامین کسری بودجه دولت زمینه های افزایش نقدینگی را فراهم می کند. با توجه به اینکه افزایش نقدینگی متناسب با رشد ارزش افزوده و تولید صورت نگرفته، قطعا تورم زا می شود و با توجه به اینکه مسوولیت کنترل تورم هم بر عهده بانک مرکزی است لذا بانک مرکزی سبب افزایش تورم می شود، خود بانک مرکزی هم باید پاسخگوی افزایش تورم به مردم باشد در حالی که عامل افزایش تورم فشار دولت بوده است.
عضو هیئت علمی دانشگاه پیام نور و استاد اقتصاد توضیح داد: از این جهت است که می گویند بانک مرکزی باید دچار اصلاحات اساسی شود. مثلا اگر مدیری از بازار سرمایه رئیس و مسوول بانک مرکزی شود اگر تعلق خاطری به بازار سرمایه داشته باشد نمی تواند بانک مرکزی را به درستی مدیریت کند. البته ممکن است فردی از بازاری به بازار دیگر منتقل شود درعین حال تعارض منافع هم پیش نیاید این ها ساز و کار خود را دارد. یعنی باید سیستم های نظارتی و از طرف دیگر خود هر دستگاهی مثلا بانک مرکزی زیر مجموعه هایی داشته باشد که شفاف در آن حاکم باشد وقتی شفافیت حاکم شود، بسیاری از مسائلی که با عنوان فساد می شناسیم اتفاق نمی افتد و چون خبرگزاری ها بلافاصله فسا صورت گرفته را  در جامعه منعکس می کنند، خود به خود از این طریق قابل مهار است.
استاد اقتصاد خاطر نشان کرد: بحث اصلاح نظام بانکی، استقلال از دیگر بازارها و حتی از خود دولت، اگر دولت را  به عنوان یک دستگاه درنظر بگیریم بسیار مهم است. مثلا وزارت اقتصاد و دارایی متصدی سیاست های مالی است. بانک مرکزی متصدی سیاست های پولی است، سیاست های پولی نمی تواند تابع سیاست های مالی باشد و بالعکس، اما باید با هم هماهنگ باشند نمی توانند ناهماهنگ باشند یعنی نمی توان در یکی مثلا سیاست انقباضی و در یکی سیاست انبساطی اعمال کرد به این دلیل که همدیگر را خنثی می کنند، بنابراین باید با هم هماهنگ شوند، اما هماهنگی به غیر از تابع بودن یکی از دیگری است.
راهداری خاطر نشان کرد: مثلا سازمان برنامه و بودجه متصدی سیاست های بودجه ای وبرنامه ریزی استراتژیک است. منافع ومصارف را می بیند مثل وزارت اقتصاد دارایی نیست که بیشتر متوجه درآمد و هزینه هاست. سازمان برنامه هم دستگاهی  دولتی است که می تواند با بانک مرکزی تعارض منافع پیدا کند لذا استقلال بانک مرکزی موضوع بسیار مهمی است. از این جهات مهم  است که همواره شاهد صحبت از اصلاح نظام بانکی هستیم.
وی در این باره در آخر خاطر نشان کرد: اصلاحات نظام بانکی خود به خود به بانکهای تجاری تعمیم داده می شود. یعنی وقتی بانک مرکزی مستقل از دولت و اعمال سیاست گذاری های دولت شد می تواند برای بانکهای تجاری دستورالعمل ها، آیین نامه ها و سیاست گذاری هایی را اعمال کند که متناسب با شناخت و تشخیص خود است، لذا وقتی بانک مرکزی مستقل شد   بانکهای تجاری نیز باید تکالیف خود را انجام دهند .