خلاء قانونی حقوق بین الملل در پیگیری ترور سردار سلیمانی

حمله هدفمندپهبادهای نظامی آمریکا از پایگاه عین الاسد مستقردرکشورعراق، بامدادجمعه13دی ماه سال1398برابر با 3ژانویه 2020 به سردارسپهبدحاج قاسم سلیمانی فرمانده نیروی قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و همراهان وی در نزدیکی فرودگاه بغداد که به دعوت رسمی نخست وزیر عراق، به عنوان مهمان رسمی به این کشور سفر کرده بود، نشان نقض فاحش موازین و قواعد حقوق بین الملل از سوی آمریکا است و به دنبال این حمله، وزارت دفاع آمریکا، آمر این عملیات تروریستی، مسئولیت این ترور را با این اذعان برعهده گرفت که این اقدام به دستور مستقیم دونالدترامپ (رئیس جمهورسابق) این کشورصورت گرفته و این درحالی است که از منظر حقوق بین الملل، این ترورهدفمند، اصول متعدد منشور سازمان ملل متحد را به صورت آشکار، زیر پا گذاشته و از طرفی، دولت تروریسم ضمن مداخله مستقیم در امور داخلی کشور میزبان و با ارتکاب این تجاوز، تهدید قطعی صلح و امنیت منطقه را به مخاطره انداخت و باید در نظر داشت که بر اساس نظریه حقوق بشردوستانه، درمخاصمات مسلحانه، حق هدف قراردادن از هنگام درگیری مسلحانه و ازلحظه آغاز جنگ شکل می گیرد و در ترورسردار حاج قاسم سلیمانی با برنامه از قبل طراحی شده و هدفمند بود و دولت تروریسم نمی تواند تنش های دیپلماتیک را آغازگر ترور بداند چرا که در زمان انجام این ترور، درگیری مسلحانه بین دو کشور ایران و آمریکا وجود نداشت و دولت خودکامه آمریکا با دستور خودسرانه، سردارحاج قاسم سلیمانی و کاروان همراه وی را مورد هدف مسلحانه خود قرار داده است.

استفاده از زور و یا تهدید در عرصه بین المللی و احترام به تمامیت ارضی و استقلال سیاسی حاکمیت کشورها، براساس ماده 2 منشورسازمان ملل متحد ممنوع بوده و همواره در ماده 3 اعلامیه جهانی حقوق بشر، بر"حق حیات" تاکید و طبق همین ماده، چشم پوشی مصرح نیروهای نظامی آمریکا، بدون اعمال قانون فوق و خارج از چارچوب حقوق بین الملل، حق حیات افراد را سلب و با طراحی و اجرای ترورهدفمند اقدام نموده وضمن اینکه در بند4 منشور ملل متحد، اصل "منع توسل به زور" مورد تاکید قرار گرفته است که از این رو، نیروهای نظامی آمریکا به دستور مستقیم رئیس جمهورکشورشان، با سلب حیات و کشتارفرا قانونی، موازین حقوق بین الملل را نقض کرده اند وضمن اینکه این عمل خودسرانه، به طور نامشروع شکل گرفته وخلاف اصول حقوق بشری این جنایت در ماده 6 میثاق بین المللی حقوق مدنی و سیاسی به آن اشاره شده است.

توجیه آمریکا از ترورسردارشهیدحاج قاسم سلیمانی خلاف قوانین بین المللی بوده و اقدامات آمریکا و اتخاذ تصمیم حمله نظامی بدون رضایت دولت میزبان، حاکمیت مشترک کشور ایران و عراق را نقض کرده و این عمل، نمونه بارز مداخله در امور داخلی و بین المللی کشور عراق بوده و نقض مجدد اعلامیه عدم مداخله در امور داخلی دولت ها و حمایت از استقلال و حاکمیت آنها که در مجمع عمومی سازمان ملل متحد در سال1981را محکوم کرده است و این عمل آمریکا نقض قوانین کشور عراق را با هدف قرار دادن یک مقام بلندپایه و رسمی کشور ایران مرتکب شده است، حمله آمریکا با هر عنوان مغایر با منشور سازمان ملل متحد می باشد و این عمل، یک عملیات متجاوزانه و استفاده پیشگیرانه از زور تلقی شده و بهانه های توجیهی آمریکا در این حمله مورد پذیرش قوانین بین المللی نبوده اما وجود خلاء های قانونی در نظام حقوق بین المللی، امکان پیگیری مستقیم ایران از مجامع بین المللی را نمی دهد و با توجه به اختلافات عمیق بین ایران و ایالات متحده آمریکا، امکان طرح این موضوع و پیگیری حقوقی در کنوانسیون های بین المللی را نمی دهد وفقط پیگیری این موضوع از نظر دیپلماتیک و سیاسی میسر می باشد.

استمرار حضور نیروهای نظامی آمریکا در منطقه و تحمیل سیاست سلطه جویانه این کشور در منطقه خاورمیانه از جمله عراق، که این حضور یکجانبه گرایی، برای مدت طولانی، نفوذ مستقیم آمریکا و عدم تعهد این کشور به حقوق و معاهدات بین المللی و اعمال اهداف خود در خاورمیانه بوده و به نوعی منجر به رسمیت یافتن این کشور می شود درحالیکه اقدامات ددمنشانه و متخاصم ارتش آمریکا در پایگاههای نظامی منطقه، نقض موافقتنامه امنیتی سال 2008 میان کشورعراق و ایالت متحده آمریکا بوده و برابر بند3 از ماده 3 همین توافقنامه که اشعار میدارد، حضور آمریکایی ها در عراق باید مطابق قوانین، عرف ها، سنت ها و حقوق بین الملل باشد و از طرفی در بند 3 ماده 27 به صراحت قید شده است که قلمرو عراق نباید برای حمله سایرکشورها مورد استفاده قرار گیرد در حالیکه با عمل تجاوزکارانه و نقض آشکارحاکمیت عراق، با حمله پهباد نظامی بدون سرنشین برای ترور ابومهدی المهندس اتباع عراقی و میهمان رسمی این کشور سردارسپهبد حاج قاسم سلیمانی، به نقض موافقتنامه نموده است.

استفاده نیروهای نظامی آمریکا از پرواز هواپیمای بدون سرنشین در این عملیات تروریستی و مورد هدف قرار دادن مقامات رسمی کشورایران و عراق، و از آنجائیکه پهپاد، یکی از ابزارهای غیرقانونی بوده و استفاده از این نوع ابزار در ترورهای هدفمند، به منزله کشتارخودسرانه تلقی می شود وهمواره فاقدمشروعیت قانونی است و ترورهدفمند را می توان از منظرحقوقی ارزیابی نمود که نیروهای نظامی آمریکا در یک اقدام قهری با برنامه ریزی قبلی برای تروردولتی سردارحاج قاسم سلیمانی اقدام کرده اندو این اقدام آمریکا از جنایت جنگی به شمار می رود وعاملان این ترور طبق بند 2 ماده 5 اصلاحی اساسنامه دیوان کیفری بین المللی قابل تعقیب کیفری می باشدکه در اساسنامه این دادگاه نیز آمده است که رسیدگی به جنایات کیفری را دربر می گیرد که این ترور، صلح و ثبات سیاسی و نظم بین المللی را همواره از هم گسیخته و منطقه را به مخاطره می اندازدو این دلیل کافی است که آمریکا نقض اصول منشورسازمان ملل متحد را زیرپا گذاشته است.

جایگاه جبران خسارت معنوی در حقوق بین الملل در کنوانسیون 1930 در خصوص مسئولیت دولت ها را مورد توجه قرارداده است و در این خصوص وخسارت در حقوق بین الملل که در این زمینه به صورت مستقل بحث نکرده اما در ماده یک لایحه اشعار می دارد که هر عملی که از نظر حقوق بین الملل، غیرقانونی و نامشروع تلقی شود و از کشوری سر بزند، مسؤولیت بین المللی آن کشور را مطرح می نماید از منظر خسارت معنوی که با استناد به آن می توان جریحه دارشدن عواطف و احساسات ملت ایران و مسلمانان منطقه اشاره کردو این موضوع را مبنای حقوقی قرارداد و از این حیث به مجامع بین المللی طرح دعوی نمود.

با بررسی حقوق بین الملل و وجود برخی خلاء های قانونی در این زمینه، اقدام موثر و پیگیری جمهوری اسلامی ایران درحوزه بین المللی برای احقاق حق را کم می کند واز آنجائیکه مجمع عمومی سازمان ملل متحد می توانست اقدام موثر دراین موضوع داشته باشد ولی ماهیت این نهادها سیاسی بوده و آمریکا به عنوان جنایتکار این ترور در اکثریت این نهادهای بین المللی حضور و نفوذ چشم گیری داردو آمریکا با نفوذ خود، اجازه رسیدگی در مجامع بین المللی را نمی دهد و از همه مهمتر اینکه نیروهای نظامی آمریکا در خارج از قلمرو سرزمینی مرتکب این جنایت شده اند وترور مقام و مسئول یک کشور از منظر قوانین بین المللی، فاقد وجاهت قانونی است.

ایران براساس مواد 49 و 50 در طرح مسئولیت بین المللی دولتها که همین مواد در سازمان ملل متحد تصویب شده است به ایران حق اقدام متقابل را می دهد و ایران می تواند به موجب "دفاع مشروع" که حق ذاتی و طبیعی کشورها شناخته شده است را اعمال نماید و برهمین اساس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در 18 دی ماه سال 1398، منطبق با بند 51 منشورسازمان ملل متحدبا اقدامات متناسب در دفاع از خود، دریک عملیات انتقام جویانه با شلیک 15موشک بالستیک کوتاه برد "قیام" که این موشک از کلاس جدید موشک های ایرانی است، دو پایگاه آمریکا در عراق شامل، عین الاسد و اربیل را مورد هدف نظامی خود قرار داد و بی شک این انتقام، حق مشروع جمهوری اسلامی ایران بود.