اقتصاد ایران در حال مقاوم شدن در برابر تحریم‌هاست

به گزارش پایگاه خبری تحلیلی بصیرت، سیاست مهار ایران موضوعی است که سالهاست آمریکا مطرح کرده است و در این میان نیز عده ای از کشورهای به خصوص برخی از دولت های منطقه به آن دلخوش شدند. نکته جالب توجه آن است که برخی دولتهای منطقه و حتی اروپایی طبق ادعای آمریکا نیز برنامه ریزی کردند. 

براساس برخی شنیده ها ترامپ در روزهای نخست ریاست جمهوری و سرمست از پیروزی در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا و براساس اطلاعات ناصحیح صهیونیست ها، به برخی از مقامات اروپایی گفته بود که کار ایران شش ماه دیگر تمام است. بر اساس همین گزاره ها جان بولتون در نشست تروریست های منافقین در پاریس اعلام کرده بود که جشن کریسمس را در تهران خواهیم گرفت. 

با گذشت زمان  و با درایت و هوشمندی مقام معظم رهبری در مقابل توطئه های دشمن، درخت انقلاب روز به روز تنومند شده است و آمریکا همچنان از مهار ایران صحبت می کند. سیاست فشار حداکثری شکست خورده است و آمریکا و صهیونیست ها بازنده اصلی میدان در جنگ اراده ای شدند. 

بررسی علل روند دشمنی آمریکا شان می دهد که آنها از حربه آخرین سلاح خود مقابل ایران تحت عنوان تحریم استفاده کردند و عبور ایران از این شرایط حساس و تاثیرگذار، روند خوشحالی آمریکا را متوقف خواهد کرد.

سیاست دولت سیزدهم در دوری جستن از گره زدن اقتصاد به برجام و در نتیجه دوری جستن از شرطی کردن اقتصاد، باعث شده است که روند رشد اقتصاد سرعت بیشتری به خود بگیرد.  

روزنامه سعودی «عرب‌نیوز» در تحلیلی روز پنجشنبه با اشاره به کاهش تدریجی آثار تحریم‌های آمریکا علیه ایران نوشته تهران در حال ایجاد کردن یک اقتصاد ضدتحریم است.
نسخه انگلیسی عرب‌نیوز در این تحلیل می‌نویسد: «زمانی، تحریم‌ها علیه رژیم ایران به شدت اثرگذار بود، اما تحولات اخیر نشان می‌دهند که تحریم‌های واشنگتن موفقیت کمتری در مهار رژیم کسب کرده‌اند.»
در ادامه این تحلیل آمده است: «قبل از سال ۲۰۱۵ که توافق هسته‌ای حاصل شد تحریم‌ها علیه جمهوری اسلامی به چند دلیل موفقیت‌آمیز بودند. اول از همه، آمریکا توانست روسیه و چین را برای اعمال فشار علیه تهران متقاعد کند.»
نگارنده تأکید می‌کند: «این مسئله به ایجاد اجماع در میان پنج عضو دائم شورای امنیت شد و به آنها اجازه داد چندین قطعنامه تحریمی علیه ایران به تصویب برسانند.»
وی اضافه کرده است: «اما اکنون به نظر می‌رسد در میان قدرت‌های جهانی شکاف عظیمی وجود دارد که باعث شده آمریکا، انگلیس و فرانسه در یک سمت و روسیه و چین در سوی دیگر قرار بگیرند.»
تحلیلگر عرب‌نیوز به تلاش ناکام پیش دولت «دونالد ترامپ»، رئیس‌جمهور سابق آمریکا برای جلوگیری از انقضای ممنوعیت‌های تسلیحاتی علیه ایران به عنوان نمونه‌ای از شکاف‌های موجود در جامعه جهانی علیه ایران اشاره کرده است. 
در ادامه متن آمده است: «برای درک این مسئله که این انشقاق جهانی چطور به ایران برای ایجاد یک اقتصاد ضدتحریم کمک می‌کند مهم است به بررسی این بپردازیم که بخش مهمی از درآمدهای ایران از کجا می‌آیند.»
مطابق این تحلیل، جمهوری اسلامی ایران در حال حاضر دارنده دومین بزرگ منابع گازی و چهارمین منابع نفتی در دنیا است و فروش نفت نزدیک به ۶۰ درصد از کل درآمدهای دولت و بیش از ۸۰ درصد از منابع صادراتش را تشکیل می‌دهد.»
عرب‌نیوز نوشته ایران برای مغتنم شمردن فرصت انشقاق‌های فعلی در میان قدرت‌های جهانی در حال انعقاد قراردادهای طولانی مدت با مشتری‌های نفت خود است.
چنین قراردادهایی-طبق این تحلیل- به ایران اجازه خواهد داد آسان‌تر تحریم‌های آمریکا را دور بزنند، به وجوه خود دسترسی پیدا کند و سیاست‌هایش را در منطقه پیش ببرد.
عرب‌نیوز در پایان تحلیل خود نوشته است: «به طور خلاصه، با گذشت زمان تحریم‌های آمریکا علیه ایران اثربخشی کمتری داشته‌اند به این دلیل که رهبران ایران با تقویت ارتباطاتشان با کشورهایی نظیر چین و ونزوئلا و اطمینان از فروش نفتشان در حال ایجاد یک اقتصاد مقاوم در برابر تحریم هستند.»
پیش از این هم بسیاری از کارشناسان چه در کشورهای غربی و چه در داخل به آغاز کاهش اثرات تحریم‌های آمریکا بر اقتصاد ایران اشاره کرده‌اند. بخش مهمی از کاهش اثربخشی تحریم‌ها بعد از دوران ریاست‌جمهوری ترامپ اتفاق افتاده است. 
«دونالد ترامپ» بعد از به قدرت رسیدن در سال ۲۰۱۶ از تحریم‌ها به نحوی که آشکارا با دولت‌های قبل‌تر از او تفاوت داشت استفاده کرد. موسسه حقوقی «گیبسون دان» که در لس‌آنجلس مستقر است سال ۲۰۲۱ گزارش داد که طبق داده‌های گردآوری‌شده توسط این موسسه، دولت ترامپ در دوران ۴ ساله خود در کاخ سفید بیش از ۳۹۰۰ اقدام تحریمی مجزا علیه طرف‌های مختلف انجام داده است.
مطابق این گزارش، مقایسه تعداد اشخاص و نهادهایی که به طور میانگین در هر سال در دوره‌های «جورج بوش»، «باراک اوباما» و «دونالد ترامپ» به فهرست تحریم‌ها اضافه شده‌اند نشان می‌دهد که ترامپ رکورد جدیدی در دفعات استفاده از تحریم‌ ثبت کرده است. به طور مشخص، بوش و اوباما به طور میانگین در هر سال به ترتیب اسامی ۴۳۵ و ۵۳۳ شخص یا نهاد را به فهرست تحریم‌ها اضافه کرده‌اند، حال آنکه این رقم برای ترامپ ۱۰۲۷.۵ بوده است.
اما در خصوص ایران، فقط زیاده‌روی در تعداد موارد استفاده از تحریم‌ها نبود که رویکرد متفاوت ترامپ را رقم می‌زد، بلکه دولت او با نادیده گرفتن هشدارهای خیل زیادی از کارشناسان و متخصصان، در شدت تحریم‌ها هم  طریق افراط در پیش گرفت و ظرف فاصله‌ای کوتاه حداکثر توان تحریمی آمریکا را علیه ایران بسیج کرد و به میدان آورد.
در ماه‌های پایانی آن دولت، «رابرت او برایان»، مشاور امنیت ملی وقت آمریکا اعتراف کرد که دیگر عملاً «هیچ تحریمی» علیه ایران باقی نمانده است که بتوان آن را اعمال نمود و این یکی از مشکلاتی است که آمریکا در سیاست‌گذاری در قبال ایران با آن مواجه شده است.
این اعتراف او براین در ماه اکتبر ۲۰۲۰ مطرح شد، چند ماه بعد از آنکه اولین نشانه‌ها از آغاز سیر نزولی اثرگذاری تحریم‌های آمریکا علیه فروش نفت ایران مورد توجه رسانه‌ها قرار گرفته بود. روزنامه وال‌استریت‌ژورنال اندکی بعدتر در ماه دسامبر گزارش داد که ایران طی چند ماه قبل‌تر توانسته با دور زدن تحریم‌ها صادرات نفت خودش را به دو برابر ماه‌های آغازین آن سال میلادی افزایش دهد.
در همان زمان « TankerTrackers.com» -وب‌سایتی که از طریق تصاویر ماهواره‌ای حرکت نفت‌کش‌ها را رصد می‌کند- گزارش داده بود که فروش نفت ایران از ۴۸۱ هزار بشکه در روز در ماه فوریه به حدود ۱.۲ میلیون بشکه در فصل پاییز رسیده است. ایران نه تنها، تحریم‌ها را دور زده بود، بلکه آن‌طور که فارن‌پالیسی در ماه مه درباره ارسال نفت‌کش ایران به ونزوئلا نوشت، ایستادگی در برابر آن را به دیگران هم آموزش می‌داد.
بی‌جان شدن تحریم‌ها اثرش را فقط در فروش نفت ایران نمایان نمی‌کرد بلکه انعکاسی بسیار وسیع‌تر در سطح نظام مالی دنیا داشت، به طوری که نشریه اکونومیست در تحلیل مفصلی به تاریخ ۱۸ ژانویه ۲۰۲۰ نوشته بود که بسیاری از متحدان آمریکا از جمله بریتانیا و فرانسه نگرانند که ترامپ با استفاده بی‌جا از تحریم‌ها جایگاه آمریکا به عنوان ضامن نظم فعلی تجارت جهانی را به خطر انداخته و این «ممکن است در نهایت به افول هژمونی مالی آمریکا منجر شود».
شاید تنها اشاره به تسریع روند دلارزدایی از اقتصاد روسیه از سال ۲۰۱۸ به این سو مثال خوبی باشد برای توضیح درباره نقشی که دولت ترامپ  در تضعیف جایگاه نظام مالی آمریکا داشته؛ گزارش اکونومیست در ژانویه ۲۰۲۰ حاکی است بانک مرکزی روسیه از سال ۲۰۱۸ دارایی‌های خودش از اوراق قرضه خزانه‌‌داری آمریکا را از نزدیک به ۱۰۰ میلیارد دلار به زیر ۱۰ میلیارد دلار رساند (نقل از اکونومیست، ژانویه ۲۰۲۰). این روند از آن زمان به بعد هم با همین سرعت ادامه پیدا کرد، به گونه‌ای که اول بهمن‌ماه همین امسال گزارش شد روسیه سهم خود را از سرمایه‌گذاری در بدهی‌های آمریکا در ماه نوامبر به میزان ۱.۳ میلیارد دلار کاهش داده و و به ۲.۴ میلیارد دلار رسانده است.
تمامی این تحولات حاکی از این واقعیت بودند که قمار ترامپ شکست خورده و او به صورت ناخواسته روندی را آغاز کرده بود که می‌توانست به بی‌اثرسازی کارت تحریم‌های آمریکا در بلندمدت منجر شود. 
بایدن با علم به واقعیت‌های جدیدی که پیرامون تحریم‌ها شکل گرفته بود آغاز به کار کرد و به همین جهت، به خزانه‌داری آمریکا دستور انجام بررسی‌هایی درباره وضعیت تحریم‌ها را صادر کرد. نتیجه این بررسی که خلاصه آن اکتبر ۲۰۲۱ منتشر شد مشخص کرد استفاده از تحریم‌ها از سال ۲۰۰۰ به این سو ۹۳۳ درصد افزایش پیدا کرده و به خصوص در دوران ترامپ موجب کاهش استفاده از دلار، حتی از سوی متحدان آمریکا شده است. 
در بخشی از گزارش خزانه‌داری آمریکا آمده است: «دشمنان آمریکا-و برخی از متحدانمان- همین حالا در حال کاهش دادن استفاده از دلار و تماس خودشان با نظام مالی آمریکا در تراکنش‌های برون‌مرزی هستند. با آنکه چنین تغییراتی دلایل متعددی فراتر از تحریم‌های مالی آمریکا دارند، بایستی نسبت به اینکه چنین روندهایی ممکن است اثربخشی تحریم‌های ما را از بین ببرند هوشیار باشیم.»