برجام و اقتصاد ایران

این موضوع باعث شده تا دو موضوع اقتصاد و فعالیت‌های هسته‌ای به هم پیوند بخورد، به‌گونه‌ای که مذاکرات برجام برای ایران با هدف رفع تحریم‌های اقتصادی و برای غرب با هدف محدود کردن فعالیت‌های هسته‌ای ایران انجام شده است.

در خصوص رابطه اقتصاد ایران و برجام چند نکته را باید مدنظر قرار داد:

1- اگرچه ارتباط مستقیمی بین مسائل اقتصادی و برجام وجود دارد ولیکن نمی‌توان کل اقتصاد ایران را در برجام خلاصه کرد. اقتصاد ایران ظرفیت‌ها و فرصت‌های متنوعی دارد که با نبود برجام نیز می‌توان با بهره‌برداری هوشمندانه از ظرفیت‌ها و فرصت‌ها، تهدیدات اقتصادی را خنثی نمود.

به‌عنوان نمونه، ظرفیت ترانزیت کالا در مرزهای ایران حدود 100 میلیارد دلار است که درآمدی دو برابری نسبت به کل هزینه‌های دولت در وضع فعلی هست.

گسترش روابط با کشورهای همسایه، پیمان‌های پولی و مالی دوجانبه، گسترش بخش دانش‌بنیانی اقتصاد و بسیاری از موارد دیگر می‌تواند بدون برجام نیز باعث شکوفایی اقتصاد ایران شود.

2- اگرچه دولت سیزدهم اقتصاد خود را به برجام گره نزده و حل مشکلات اقتصادی را در بخش‌های دیگر اقتصادی دنبال می‌کند؛ اما این بدان معنی نیست که احیای برجام منفعت اقتصادی ندارد.

احیای برجام و رفع واقعی تحریم‌ها دسترسی ایران به میلیاردها دلار از اموال خود را میسر می‌سازد که می‌تواند علاوه بر جبران کسری بودجه، از طریق سرمایه‌گذاری در بخش‌های مولد، باعث ایجاد درآمدهای پایدار برای کشور شود؛ فروش نفت را تسهیل و میزان آن را افزایش دهد؛ هزینه‌های دور زدن تحریم مانند تخفیف به مشتریان و یا خرید مواد اولیه به قیمت بالاتر را از بین ببرد؛ با تسهیل تجارت خارجی بخش خصوصی و تولید را در کشور تقویت کند؛ برخی از انحصارات را از بین می‌برد؛ زمینه جذب سرمایه‌گذاری خارجی را فراهم کند و ...؛ بنابراین نمی‌توان به‌راحتی ادعا کرد که برجام برای اقتصاد ایران هیچ فایده‌ای ندارد!

نکته راهبردی:|

باید دقت کرد در تحلیل رابطه برجام و اقتصاد کشور، دچار افراط‌وتفریط نشد. برجام فی‌نفسه برای اقتصاد ایران مضر نیست.

احیای برجام باعث به وجود آمدن فرصت‌هایی در اقتصاد ایران می‌شود که می‌تواند سرعت رفع مشکلات اقتصادی کشور را افزایش دهد و اساساً مذاکره برای دستیابی به این منافع صورت می‌گیرد؛ اما اگر در احیای برجام همانند گذشته تحریم‌های اقتصادی به‌صورت عملی برداشته نشود و یا امکان استفاده ایران از سایر منافع برجام فراهم نشود، ایران انگیزه‌ای برای نجات برجام ندارد.

(نویسنده: علی کارگر)