آمریکا توان برهم زدن ثبات در شرق آسیا را دارد؟

چند ماه پیش با شروع جنگ اوکراین و تهاجم ارتش روسیه به بهانه بازپس‌گیری سرزمین‌های اصالتا روسی که امروزه در خاک اوکراین قرار دارند، سؤالی در پس اخبار پر سر و صدای جنگ مطرح می‌شد و آن، اینکه جنگ اوکراین چه تأثیری بر سرنوشت تایوان دارد؟ ابتدا رسانه‌های غربی به شکلی شتابزده می‌پنداشتند که تهاجم روسیه و تعلل و سردرگمی کشورهای غربی در دفاع از اوکراین، این شجاعت را به چینی‌ها می‌دهد تا به مقصود چندین ساله خود، یعنی الحاق تایوان به چین بزرگ و واحد دست یابند؛ اما اوضاع جنگ در اوکراین به شکل متفاوتی پیش رفت، مسکو همزمان خود را درگیر هزینه‌های سرسام‌آور جنگ و همچنین تحریم‌های اقتصادی دید و از طرفی با مقابله سخت ارتش و مردم اوکراین روبه‌رو شد. 
چین کاملاً به شباهت اوکراین و تایوان آگاه است و می‌داند که هر دو، دامی از جانب آمریکا هستند تا جلوی پیشرفت رقبای خود را بگیرد، روسیه در این دام افتاد؛ اما بررسی واکنش‌های چین نسبت به تحریکات طرف غربی حاکی از آن است که چینی‌ها با پاسخ‌هایی آرام‌تر از حد انتظار آمریکا به دنبال مسامحه در مسئله تایوان هستند، حداقل در این زمان به خصوص؛ هرچند در صورت یک اقدام نظامی، چین واکنش سختی از خود نشان خواهد داد، اما این سناریو هم غیر محتمل به نظر می‌رسد؛ زیرا آمریکا هرگز یارای مقابله با چین را به شکل مستقیم ندارد. 
به جز خود چین که به آغاز جنگی با سرنوشتی نامعلوم تمایلی ندارد، باقی کشورهای دنیا نیز به خوبی می‌دانند که شروع جنگ تایوان و تحریم‌های احتمالی آمریکا نسبت به چین به منزله کارخانه کره زمین، می‌تواند به بحران‌های گسترده اقتصادی نه در شرق آسیا، بلکه در سطح بین‌الملل بینجامد، کما اینکه در مسئله اوکراین، جهان درگیر بحران‌هایی نظیر سوخت و غلات شد؛ به همین دلیل هم پس از سفر تحریک‌آمیز «نانسی پلوسی» رئیس مجلس نمایندگان آمریکا به تایوان، صحنه بین‌الملل پر از ابراز بیم نسبت به سرنوشت این قبیل اقدامات آمریکا شد، از اتحادیه عرب گرفته که حمایت خود را از دولت پکن اعلام کرد تا سازمان ملل که با اشاره به قطعنامه 2785 مجمع عمومی مصوب 1971 بار دیگر لزوم پایبندی به اصل چین واحد را یادآور شد.
ظرف روزهای اخیر، آمریکا، کره جنوبی و ژاپن رزمایش دفاع موشکی بالستیک و تمرینات نظامی ترکیبی مشترکی را در ایالت هاوایی برگزار کردند، آن هم درست در میان تنش‌ها با چین. خبرگزاری «رویترز» هم از سفر یک هیئت پارلمانی از جانب آمریکا به تایوان خبر داده است، درست مانند مسئله اوکراین، آمریکا در تلاش است تا اعتماد مقامات طرف تایوانی را جلب کرده و با اظهارات بی‌پایه‌ای، مانند دفاع از جزیره تایوان در صورت حمله چین، این جزیره کوچک و بی‌دفاع را در برابر یکی از بزرگ‌ترین ارتش‌های دنیا قرار دهد؛ اما از طرفی دیگر بسیاری از کارشناسان و مقامات آمریکایی معتقد هستند، جنگ نیابتی در اوکراین به اندازه کافی هزینه برای آمریکا در بر داشته است و جنگ نیابتی دیگر تنها سبب افزایش نارضایتی‌های داخلی و افزایش شکاف‌های سیاسی در داخل آمریکا می‌شود. 
ده‌ها سال از زمان به رسمیت شناختن جمهوری خلق چین از سوی آمریکا و قطع روابط دیپلماتیک با تایوان می‌گذرد، تقریبا همان زمان بود که آمریکا اصل چین واحد را پذیرفت و جمهوری خلق را تنها نماینده مشروع مردم و سرزمین پهناور چین قلمداد کرد؛ اما حالا آمریکا با آنکه هنوز هم می‌خواهد خود را معتقد به چین واحد نشان دهد، در عمل حمایت از یک تایوان مستقل از چین را در دستور کار خود قرار داده است. آنها چین را به برهم زدن صلح و ثبات جهانی متهم می‌کنند، در عوض چینی‌ها هم آمریکا را گانگستر و دارای منطق قلدرمآبانه می‌دانند که سعی در دفاع از اقداماتی دارند که غیر قابل دفاع است.
هرچند چین در به دست آوردن تایوان ثابت قدم است؛ اما تمایل دارد این کار را همچون الحاق ماکائو و هنگ‌کنگ به صورت صلح‌آمیز انجام دهد و از پیش آمدن خسارات جلوگیری کند. بعید است به این زودی‌ها اوضاع در شرق آسیا تغییری کند، به احتمال زیاد دو طرف به انجام رزمایش‌های نظامی بیشتر و مصاحبه‌های مطبوعاتی ادامه می‌دهند، اما می‌توان گفت، سرنوشت کشور کوچک تایوان به میزان بی‌پروایی آمریکایی‌ها و خویشتن‌داری چینی‌ها گره خورده است.
 رضا صارمی