دکتر سید امیرحسین فقهی؛ رئیس پژوهشگاه علوم و فنون هستهای ایران در نشست خبری تشریح دستاوردهای پژوهشی صنعت هستهای اظهار کرد: همانطور که میدانید راهکارهای کسب فناوری از چند مسیر است که اولی خرید صرف است که در همسایگان کشور ما مشاهده میکنید دومی خرید و بومیسازی است و در نهایت تولید صنعتیسازی است. در پژوهشگاه علوم و فنون هستهای ایران در عرصههایی که امکان خرید نیست مجبور هستیم به دانشمندان خود اتکا کنیم.
رئیس پژوهشگاه علوم و فنون هستهای ایران گفت: ما 1200 عضو در 5 استان تهران، کرج، بناب آذربایجان شرقی، اصفهان و یزد است. 70 پرسنل دکتری و فوق لیسانس و از شایستهترین فارغالتحصیلان برتر کشور در موضوعات فیزیک، شیمی، داروسازی و ... جذب و به کارگیری شدند و همچنین 40 درصد آنها کمتر از 12 سال سابقه کار دارند.
فقهی با بیان اینکه 7 پژوهشکده در کشور داریم، تصریح کرد: پژوهشکده راکتور، پژوهشکده کاربرد پرتوها، پژوهشکده فیزیک شتابگرها که متولی علوم هستهای است، پژوهشکده فتونیک و فناوری کوانتومی که علم روز دنیا است و بخشی از فناوری آینده است، پژوهشکده پلاسما و گداخت هستهای که اخباری از آن به گوش میرسد که این دانش به سمت صنعتی شدن حرکت کرده است و پژوهشکده کشاورزی که متولی پژوهشهای کشاورزی در حوزه مرتبط با هستهای است.
وی تأکید کرد: ما 3 مرکز داریم که نخستین مرکز، مرکز رشد نوآوری است که متولی تجاریسازی است. مرکز دوم مرکز مهندسی مواد است که وظیفه مهمی را در صنعت هستهای و نیروگاهی دارد و متولی تصمیمگیری در مورد مواد هستهای است و مرکز سوم آزمایشگاه مرکزی است که توان آنالیز در حوزه ایزوتوپی و مولکولی را دارد. لازم به ذکر است در سال گذشته 120 پروژه جاری در حال اجرا یا اجرا شده است که و 80 پروژه برونپژوهشگاهی نیز وجود دارد.
رئیس پژوهشگاه علوم و فنون هستهای ایران گفت: عناصر هویتساز شامل مواردی است که خدمت شما عرض خواهم کرد. نخستین آن سند راهبردی پژوهشگاه علوم و فنون هستهای ایران است که برای نخستین بار تدوین شده و هماکنون در حال بازبینی است و نکته بسیار مهم این است که کشور در حوزه هستهای برنامه 20 ساله و برنامه 50 ساله دارد. اساسنامه پژوهشگاه علوم و فنون هستهای ایران و سند توسعه پژوهشگاه از دیگر عناصر هویتساز است. موضوع آییننامه و شیوهنامهها از دیگر اسناد است که یکی از آنها آییننامه ارتقا است.
فقهی با اشاره به سیاستهای پژوهشگاه علوم و فنون هستهای ایران در دولت سیزدهم گفت: نخستین سیاست، پژوهش در راستای صنعت هستهای، است که مهمترین سیاست ما در پژوهشگاه از منظر داخلی است. دومین سیاست، استقرار نظام جامع اثربخشی برنامهای است که در یکسال گذشته پیاده شده است که شامل نرمافزار و سیاستگذاری است.
وی ادامه داد: تربیت نیروی انسانی و ارتباط گسترده با دانشگاهها موضوع بعدی است که باید مورد توجه قرار بگیرد تا بتوانیم نیازهای صنعت را دریافت کنیم و پایاننامهها را به سمت نیازهای کشور پیش ببریم. از دیگر دستاوردها در این دولت، دستاوردهای فناوری هستهای و سرریز آنها است. یک نکته بسیار مهم این است که تمام صنایعی که با فناوری هستهای کار میکنند قطعاً استانداردشان ارتقا پیدا خواهد کرد.
رئیس پژوهشگاه علوم و فنون هستهای ایران گفت: ما آزمایشگاه مرجع دقیق ایزوتوپی و مولکولی را داریم که خدمات آن را به دانشگاهها ارائه خواهیم کرد. در حوزه بینالملل توسعه و روابط بینالملل و همکاری با کشورهای منطقه و آژانس در دستور کار قرار دارد و قطعاً آنچه که در حوزه هستهای مفید بوده است به همسایگان خود منتقل خواهیم کرد.
فقهی با اشاره به دستاوردهای این پژوهشگاه در سال جاری گفت: پژوهشگاه یکی از اعضای برتر حاضر در نمایشگاه فن بازار نمایشگاه بینالمللی است. 4 تفاهمنامه به ارزش 12 میلیارد تومان در حوزه لیزر، کشاورزی و ... نیز امضا شده است. امسال ما موفق به طراحی و ساخت شتابدهنده صنعتی شدیم که این تجهیز، مستخرج از پایاننامه دکترا است و علاوه بر اینکه میتوانند در صنعت کاربرد داشته باشند در پژوهشهای کاربردی نیز موثر خواهند بود.
وی ادامه داد: از دیگر دستاوردها، ساخت شتابدهندههای الکترواستاتیک است که این تجهیز از جمله تجهیزاتی است که برای پژوهشهای کاربردی به کار میرود که به دانشگاه شهید بهشتی ارائه شده است و برای دانشگاه یزد نیز در حال اقدام است.
رئیس پژوهشگاه علوم و فنون هستهای ایران تصریح کرد: از دیگر دستاوردها پروژهای است که در حوزه آفات و باغات کشاورزی است و ما نامههای زیادی از سمت جهاد کشاورزی و دارندگان باغات کشاورزی داشتیم و در قالب این پروژه 150 هکتار تحت پوشش قرار گرفته است و تفاهمنامهای نیز در 1000 هکتار بسته شده است.
وی گفت: امسال رادیوداروهای مختلفی را تولید کردیم که یکی از پیشرفتهترین آنها "گالیوم آرنتو" است که فاز بالینی آن در حال اجرا است که رونمایی میشود و با دانشگاه علوم پزشکی تهران در حال عقد تفاهمنامه برای اجرای فاز بالینی آن هستیم و در صورت موفقیت میتواند برای بیمارانی که از بیماری سرطان رنج میبرند میتواند بسیار امیدآفرین باشد.
رئیس پژوهشگاه علوم و فنون هستهای ایران تصریح کرد: سیاستهای آتی پژوهشگاه علوم و فنون هستهای ایران مواردی است که به تعدادی از آنها اشاره میکنم. نخستین آن توسعه روابط بینالمللی و همکاری گسترده با آژانس است. ما برای نخستین بار در تاریخ پژوهشگاه علوم و فنون هستهای، مأموریت ایجاد راکتور تحقیقاتی را در کشور آغاز کردیم که این نشان میدهد ما از پژوهش صرف عبور کرده و وارد فاز ساخت و صنعتی شدهایم. ما در حال گسترش روابط علمی و فنی با دانشگاههای کشور هستیم و یکی از موضوعات مهم دراین رابطه هدفمندکردن پایاننامههای کارشناسی ارشد و دکتری است.
فقهی با اشاره به برگزاری تورهای علمی گفت: یکی از مهمترین رویدادهایی که میتوانستیم طراحی کنیم، برگزاری تورهای بازدید علمی و پژوهشی برای منتخبان دانشجویانی است که به ما معرفی میشوند که با روایتگری پژوهشگران و فناوران صنعت هستهای یک فرایند جهاد تبیین را در حوزه علم و فناوری هستهای خواهیم داشت. همچنین برای برگزاری کرسیهای آزاداندیشی برای حمایت از رویدادهای فناورانه و پژوهشمحور ملی در حوزه صنعت هستهای برنامهریزی میکنیم.
وی بیان کرد: نکته آخر این قسمت این است که مردم ما باید بدانند که بینظیرترین محققان جوان کشور در مراکز تحقیقاتی کشور مشغول به کار و فعالیت هستند ودر پژوهشگاه علوم و فنون هستهای نیز از توان و سرمایه انسانی برخوردار هستیم. ابعاد پیشرفت کشور در حوزه هستهای بسیار از حوزه کشاورزی تا حوزه صنعت برق و ... بسیار گسترده است و آنقدر این پروژهها زیاد است که نمیشود در یک هفته جلسه حتی به عناوین آنها اشاره کرد! دانشمندان بینالمللی میدانند صنعت هستهای چقدر میتواند کاربردهای گسترده داشته باشد اما ممکن است سیاستمداران آنها صرفاً شنیده باشند.
رئیس پژوهشگاه علوم و فنون هستهای ایران گفت: اینکه ایران قصد ساخت سلاح هستهای دارد یک دروغ بسیار بزرگ است و هیچ علامتی در حوزه علمی و فنی برای این اتهام وجود ندارد و همه اقدامات ما چه در پژوهشگاه علوم و فنون هستهای و چه در سازمان انرژی اتمی طبق پروتکلهای پذیرفتهشده بینالمللی است و در اینباره گزارشات بازرسیهای آژانس از پژوهشگاه علوم و فنون که یک مرکز پژوهشی است، بسیار خواندنی است و انواع و اقسام سوالات علمی و فنی و اجرایی را میپرسند و متخصصان ما طبق پروتکلهای پادمانی به آنها پاسخ میدهند. اگر این گزارشات به کتاب تبدیل شده و در دنیا پخش شود همه مردم متوجه میشوند که چگونه جمهوری اسلامی در حوزه دانش و فناوری بومی پاسخ بازرسان آژانس را میدهد. آژانس بارها تأکید کرده است که هیچ انحرافی در برنامههای هستهای ایران وجود ندارد.
وی تأکید کرد: ما از این مرحله که یک عامل خارجی با بهانههای مختلف مارا متوقف کند گذشتهایم. دانش و فناوری هستهای بسیار اقتدارآفرین است و ایران با اتکا به توان خود به این نقطه رسیده است و متخصصان با غیرت و متعصب ایرانی با حقوقهای بسیارکمتر از عرف بینالمللی، این فناوری را برای مصرف داخلی بومیکردند و امروز شاهد هستیم اختیار کلید تجهیزات در اختیار خودمان است.
فقهی عنوان کرد: تاریخ نشان داده است که ما علم خود را در اختیار دیگران قرار دادهایم و هیچگاه از دانش برای سلطه بر کشورهای دیگر استفاده نکردیم چراکه کشورما ایران سرزمین 4 فصل است، زمینهای کشاورزی حاصلخیز دارد، فرهنگ و ادبیات و آموزههای تاریخی داریم و کشور ما ایران تاریخ 7 هزار ساله دارد و آزادهترین انسانهای تاریخ در سرزمین ما زندگی کردند.
رئیس پژوهشگاه علوم و فنون هستهای ایران خاطرنشان کرد: فناوری ساخت نیروگاه هستهای بسیار بالا است و در اختیار تعداد انگشتشمار کشورها است و در گذشته آلمانیها برجستهترین تولیدکننده آن بود که در شرایط جنگ تحمیلی 8 ساله این ارتباط قطع شد و آلمانیها به تعهد خود عمل نکردند و از آنطرف نیز عراق به 2 نیروگاه ما با حمله هوایی آسیب وارد کرد و متعاقباً از روسها کمک خواستیم که یک نیروگاه بسازند اما زمانبر بودن و تجربیات تلخ، این نهیب را داد که هیچ کشور دارنده فناوری هستهای به راحتی و بدون اینکه شمارا تحت فشار قرار دهد، فناوری ساخت نیروگاه هستهای را به شما نخواهد داد.
وی اظهار کرد: ما ناچار هستیم برای تأمین نیاز خود به برق هستهای، نیروگاه هستهای بسازیم و اگر دیگران در 60 سال گذشته این نیروگاهها را ساختند پس ما هم میتوانیم آنها را بسازیم فقط کافی است که الزامات آن را فراهم کنیم. ما از راکتورهای تحقیقاتی آغاز کردیم و ممکن است این انتقاد مطرح باشد که نیروگاه ساخت اول اقتصادی نباشد اما اصلاً مهم نیست و باید در این حوزه پایداری داشته باشیم و به کمک سایر صنایع ما هم نیروگاه بسازیم.