زنان در باغ وحش انسانی

یکی از پست‌ترین شیوه‌های زیرپا گذاشتن حقوق بشر و رویکرد نژادپرستانه اروپایی‌ها و آمریکایی‌ها که به واقع می‌توان آن را نوعی تداوم نگرش آپارتایدی و برده‌داری دانست، شکل‌گیری مجموعه‌هایی با عنوان «باغ وحش انسانی» بود. عبارت «باغ‌ وحش انسانی» یا «نمایشگاه نژادشناسی» به باغ وحش‌هایی اشاره دارد که طی قرن‌های ۱۹ و ۲۰ در اروپا رواج داشت و در آنها تعدادی انسان در وضعیت به اصطلاح «طبیعی» یا «بَدوی» برای بازدید عموم به نمایش گذاشته می‌شدند. این باغ‌وحش‌ها تا سال‌ها پیش هم در قالب «نمایشگاه» در اروپا برگزار می‌شد و منبع درآمدی برای صاحبان آن بود.
بخش عمده‌ای از این نمایشگاه‌ها با محوریت زنان شکل گرفته بود. یکی از اولین نمونه‌های مدرن نمایشگاه‌های انسان، ۲۵ فوریه سال ۱۸۳۵، در آمریکا به وجود آمد؛ زمانی که «فینس تیلور بارنوم» شومَن و تاجر آمریکایی، اقدام به نمایش یک زن سیاه‌پوست به نام «جویس هث» در انظار عمومی کرد. بارنوم ادعا می‌کرد، این زن 61 ساله، پرستار کودکی «جورج واشنگتن» بود. هث نیز با تعریف داستان‌هایی از کودکی واشنگتن، آنها را سرگرم می‌کرد. وقتی مردم از این داستان‌ها خسته شدند، بارنوم ادعا کرد هث انسان نیست؛ بلکه یک روبات به شکل انسان است. با این ادعا، مردم دوباره به دیدن هث آمدند تا خودشان از نزدیک ببینند که آیا بارنوم راست می‌گوید یا نه؟ این شومَن آمریکایی، جویس هث را آخرین بار در تاریخ ۱۹ فوریه سال ۱۸۳۶ به نمایش گذاشت؛ روزی که هث از دنیا رفت. البته بارنوم بعد از مرگ هث هم به روش‌های مختلف از او برای کسب شهرت استفاده کرد.
«سارا بارتمن» نیز یکی از نمونه‌های مشهوری است که اوج بی‌فرهنگی و شهوت‌رانی اروپایی‌ها را نشان می‌دهد؛ زن سیاه‌پوستی که به دلیل ابتلا به «استیاتوپیجیا» (تجمع ماهیچه‌ها در ناحیه باسن که موجب بزرگی بیش از حد آن می‌شود)، طی قرن 19، در سیرک‌های مختلف در سراسر انگلیس و بعدها فرانسه، برای التذاذ جنسی اروپایی‌ها به نمایش گذاشته شد. وی که به عنوان برده از آفریقای جنوبی (مستعمره وقت هلند) به انگلیس برده شده بود؛ مانند بسیاری از زنان قبیله خود، یعنی «خوی‌خوی» دچار استیاتوپیجیا بود؛ اما مشهورترین موردی بود که اروپایی‌ها به دلیل این ویژگی، وی را در سیرک نمایش دادند.
بارتمن پس از آنکه به صورت تقریباً برهنه در سراسر انگلیس در معرض دید بازدیدکنندگان قرار گرفت، به یک فرانسوی فروخته شد و تا سال 1815، از طریق یک مربّی حیوانات با شرایطی دشوارتر از انگلیس، در فرانسه به نمایش درآمد. دانشمندان اروپایی که (شاید به «بهانه» مطالعات علمی) قصد کشیدن نقاشی از وی را داشتند، هیچ‌گاه موفق نشدند او را وادار کنند تا مقابل‌شان به طورکامل برهنه شود؛ حتّی پس از آنکه یکی از این دانشمندان پیشنهاد کرد تا به ازای برهنه شدن به او پول بدهد. این در حالی بود که بعد از مرگ بارتمن در سال 1815، در 25 یا 26 سالگی، همین دانشمندان آزمایش‌هایی بی‌شرمانه روی جسد وی انجام دادند.