«بغزیان» درباره واردات خودروی خارجی گفت: «اصولاً هر بازاری باید از سردرگمی خارج شود؛ چرا که بلاتکلیف گذاشتن مردم و بازار و متقاضیان آن کالا بدترین کار ممکن است و به التهاب‌آفرینی بیشتر در اقتصاد کشور دامن می‌زند؛ به همین دلیل بنده معتقدم درباره موضوع مهم واردات خودرو باید تصمیمی اساسی اتخاذ شود؛ یعنی دولت تصمیم بگیرد خودرو را با نرخ تعرفه و عوارض مشخصی وارد کند بدون اینکه نگران افزایش نرخ ارز بر اثر تقاضا باشد.»
«آلبرت بغزیان» استاد دانشگاه و عضو هیئت تجدیدنظر شورای رقابت در گفت‌وگو با «صبح صادق» درباره مسائلی که حول محور قیمت‌گذاری و آنچه شورای رقابت در روزهای اخیر عنوان کرده، توضیحاتی داد و گفت: «یکی از اشتباهات دولت‌ها در خصوص قیمت‌گذاری خودرو و آنچه در این موضوع در تمام کشورها به صورت عادی انجام می‌شود، این است که متأسفانه دولت‌ها تا کنون از راه حل‌های تجربه شده که به رقابت بازار و قیمت‌گذاری درست منجر می‌شود، به درستی استفاده نکرده‌اند، بلکه همواره قیمت‌گذاری‌های دستوری، کار را برای خودروساز و در نهایت مصرف‌کننده واقعی سخت کرده است.»
وی در این باره گفت: «به نظر بنده ممنوع کردن واردات خودرو از اول اشتباه بود. دولت به جای ممنوع کردن واردت خودرو می‌توانست از ابزار تعرفه و عوارض بالا استفاده کند؛ به این معنا که مثلاً عوارض خودرو را صد برابر می‌کرد. این اقدام قیمت خودروی وارداتی را بالا می‌برد و معلوم می‌شد که آیا خودروی خارجی خریدار دارد یا خیر؟»
بغزیان افزود: «این کار مشخص می‌کرد خودروی خارجی در بازار داخلی تا چه حدی کشش دارد، آن زمان دولت نسبت به این موضوع و عکس‌العمل خریدار کالای خارجی نسبت به نرخ تعرفه و کشش قیمتی اقدامات لازم را انجام می‌داد؛ اما با ممنوع شدن واردات خودرو موجی در جامعه ایجاد و سبب شد عواقب این کار خودش را در افزایش انحصارگری در صنعت خودروسازی کشور نشان دهد.»
عضو هیئت تجدید نظر شورای رقابت در ادامه افزود: «هر چند بانک مرکزی نگران آزادسازی واردات خودرو به دلیل افزایش تقاضای ارز است؛ اما از این طرف هم دولت راهکار درستی برای مدیریت قیمت خودرو و فشار وارد نشدن به مصرف‌کننده و تولید‌کننده و خارج کردن دلالان از این بازار ندارد و عملاً بازار خودرو را رها کرده است؛ یعنی دولت یا ابزاری ندارد یا ابزارهای خود را به کار نگرفته است.»
این اقتصاددان اظهار کرد: «در حالی که مسائل مرتبط به صنعت خودروسازی موضوعی مهم است که اثرگذاری آن در اقتصاد به نوعی مسئله‌ای ملی است و نباید با آن برخورد بچه‌گانه یا سهل‌انگارانه کرد، البته این قضیه در موضوع خبرسازی‌های واردات خودرو نیز صدق می‌کند.»
بغزیان افزود: «خبرسازی‌ها و تیترسازی‌های واردات خودرو که بعضاً برخی مسئولان در رسانه‌ها مطرح می‌کنند مبنی بر اینکه فاصله‌ای تا ترخیص خودروهای خارجی نداریم، در حالی که خودرویی اصلا وارد کشور نشده که ترخیص شود، برای کشور خوب نیست و روند اعتمادزایی را دچار فرسایش‌های جدی می‌کند.»
بغزیان درباره واردات خودروی خارجی گفت: «اصولاً هر بازاری باید از سردرگمی خارج شود؛ چرا که بلاتکلیف گذاشتن مردم و بازار و متقاضیان آن کالا بدترین کار ممکن است و به التهاب‌آفرینی بیشتر در اقتصاد کشور دامن می‌زند؛ به همین دلیل بنده معتقدم درباره موضوع مهم واردات خودرو باید تصمیمی اساسی اتخاذ شود؛ یعنی دولت تصمیم بگیرد خودرو را با نرخ تعرفه و عوارض مشخصی وارد کند بدون اینکه نگران افزایش نرخ ارز بر اثر تقاضا باشد.»
وی در این باره خاطر نشان کرد: «دولت باید این موضوع را یک بار محک بزند تا نسبت به وضعیت تقاضای خودروی خارجی و تأثیراتی که بر بازار داخلی می‌گذارد، مطمئن شود و براساس آمارهای درست و واقعیت موجود بهترین تصمیم را بگیرد.»
این کارشناس اقتصادی درباره تأثیراتی که وارد نکردن خودروی خارجی روی از دست رفتن رقابت در بازار و صنعت داخلی خودروسازی کشور می‌گذارد، گفت: «وارد نکردن خودروی خارجی به کشور زمینه‌ساز از بین رفتن رقابت است؛ به همین دلیل در سال‌های گذشته شاهد افزایش روند درخواست حمایت خودروسازها از دولت بوده‌ایم؛ چرا که خودروساز داخلی معتقد است بازار رقابتی ندارد؛ بنابراین خواهان حمایت دولت است.»
وی در زمینه عمده فعالیت‌هایی که شورای رقابت در چنین فضایی باید صورت دهد، گفت: «در چنین فضایی عمدتاً شورای رقابت باید تلاش کند تا قیمت رقابتی برقرار شود؛ یعنی انحصارگر از جایگاه انحصاری خود و تسلط بازار سوءاستفاده نکند، پس این موضوع وظیفه شورای رقابت در مواردی است که احتمال انحصار داده می‌شود.»
این استاد اقتصاد خاطر نشان کرد: «در کشورهایی با اقتصادهای آزاد که تحریم نیستند و اقتصاد آنها نیز دولتی نیست، اصولاً قیمت کالاها و خدمات بر اساس میزان عرضه و تقاضا تعیین می‌شود.» وی در این باره بیشتر توضیح داد و گفت: «در اقتصادهای آزاد و غیر دولتی، بنگاهی که در فضای رقابتی فعالیت می‌کند، قیمت‌پذیر است؛ یعنی براساس قیمتی که از بازار می‌گیرد، تولید خود را تنظیم می‌کند و به تنهایی نمی‌تواند روی قیمت اثر بگذارد؛ پس شرایط بازار رقابتی در این اقتصادها حاکم است. در شرایط بازار انحصاری عرضه از سوی یک یا چند بنگاه محدود و مشخص انجام می‌شود؛ اما در بازار رقابتی عرضه‌کنندگان به حدی زیاد هستند که به تنهایی نمی‌توانند روی بازار اثر بگذارند؛ بنابراین قیمت برقرار شده قیمت رقابتی است و از نظر اقتصادی بهترین شرایط است.»
بغزیان اظهار کرد: «وقتی بازار شما یک یا دو بنگاه بیشتر نداشته باشد، این بنگاه‌ها می‌توانند روی بازار اثر بگذارند و انحصار ایجاد کنند؛ چرا که به دلیل کمبود بنگاه‌های تولید‌کننده و عرضه‌کننده تسلط بیشتری روی بازار دارند. بنابراین ممکن است مانند دو تولید‌کننده اصلی خودرو در ایران انحصارگر شوند. هر چند کنار این دو تولید‌کننده تعدادی تولید‌کننده کوچک و وارد‌کننده و... نیز داریم، اما بیشترین تمرکز روی این دو بنگاه اصلی تولید‌کننده خودروست.»
این اقتصاددان افزود: «شورای رقابت ایجاد شده است تا مانع شرایط انحصاری شود که این دو خودروساز می‌توانند ایجاد کنند؛ چرا که ممکن است این دو خودروساز به جای قیمت رقابتی، قیمتی براساس قدرت انحصاری خود ارائه دهند. در واقع، هر شرکتی به دنبال سودآوری بیشتر است؛ موضوعی که در تئوری و عمل ثابت شده است وقتی انحصارگر به دنبال سود حداکثری باشد، کالای کمتری به بازار عرضه می‌کند.»
بغزیان خاطر نشان کرد: «شورای رقابت بر این مسئله تأکید می‌کند که خودروساز انحصارگر که به بازار مسلط است و ممکن است بازیگوشی کند، باید برای قیمت‌های درست مشمول دستورالعمل شود. بنابراین شورای رقابت به دنبال قیمت‌گذاری دستوری نیست؛ بلکه تأکید می‌کند اگر بازار دست تعداد زیادی از تولید‌کننده خودرو باشد و خودروسازان به دنبال تعیین قیمت باشند و مشتری همدیگر را جذب کنند، در این صورت قیمت‌ها رقابتی می‌شود و دلیلی برای تعیین قیمت نیست؛ اما در شرایطی که دو خودروساز متولی اصلی تولید خودرو هستند، ممکن است از قدرت انحصاری خود سوءاستفاده کنند. بنابراین، به دنبال تعیین دستورالعملی برای تعیین قیمت نهایی هستند که هم تولید‌کننده زیان نکند و هم مصرف‌کننده گران‌تر از حد متعارف خودروی مورد نظر خود را خریداری نکند.»
