ضرورت بازتعریف فرهنگ کتاب‌خوانی/ نمادی از سواد جوامع

 یکی از بزرگترین رویدادهای فرهنگی کشور که هر ساله در اردیبهشت برگزار می‌شود نمایشگاه کتاب تهران است، نمایشگاهی که  امسال قرار است از ۲۰ تا ۳۰ اردیبهشت در مصلی امام خمینی با حضور ناشرانی از سراسر کشور همچنین ناشران خارجی مطرحی از دنیا برگزار شود.

امسال هم همچون سالهای قبل نمایشگاه مامن کتاب‌دوستان و کتاب‌خوانانی از همه کشور خواهد بود آنهایی که تنها به عشق کتاب و بوی صفحات ورق نخورده آن و غرفه‌های مختلف آن بلیط‌های رفت و برگشتی قطار و هواپیما تهیه می‌کنند. اما نمایشگاه کتاب فرصت و بهانه‌ای است که فرهنگ کتابخوانی در کشور بازتعریف شود چرا که ترویج فرهنگ کتاب و کتابخوانی تاثیر مستقیمی بر افزایش آگاهی اجتماعی و توسعه فرهنگی یک کشور دارد.

 مصون ماندن از تباهی

باید اذعان داشت که کتاب وسیله‌ای برای مصون ماندن دانش بشری  از تباهی و نیستی  و دوری جهل و بی‌خبری از افکار و اندیشه‌های جوامع مختلف است. در واقع زدودن آفت جهل و ناآگاهی و برای آنکه شبهه‌ها ذهن جوانان را فلج نکند، یکی از مهم‌ترین راهکارها، مطالعه است چرا که می‌تواند شبهه‌های ذهنی را دفع  و ایمان و اطمینان را به قلب‌ها باز آورد.

 ضرورت بازتعریف یک فرهنگ

کارشناسان، جامعه‌شناسان و آسیب شناسان اجتماعی بر این باورند که کتاب خصوصاْ کتاب خوب علاوه بر القای حال خوب در جامعه می‌تواند موجبات رشد حیات اجتماعی و توسعه فرهنگی  آن جامعه را فراهم کند. لذا ضرورت دارد حالا که عرصه رسانه‌های دیجیتال و اخبار مجازی و اینترنتی است و اقبال عموم به رسانه‌های مکتوب و کتاب‌های کاغذی کاهش یافته اما این یار مهربان کارهای بزرگ و شگرفی همچون توسعه فرهنگی و اجتماعی را سبب می‌شود فرهنگ کتابخوانی برای عموم مردم جامعه بازتعریف شود.

 میراثی از گذشتگان

میراث فرهنگی و تمدن اسلامی همیشه  از کتاب‌های بزرگانی پر بوده است که افتخار جامعه بشری بوده‌اند و همه همت اولیای دین اسلام هم بر این بوده است که بندگان خدا را به طرف روشنایی کتاب رهنمون کنند. چنانکه کلام الهی و معجزه پیامبر الهی ما محمد مصطفی(ص) هم کتابی از زبان قدرت لایزال الهی یعنی خداوند متعال است و در آغاز بعثت هم‌چنین نازل می‌شود که بخوان به نام پروردگارت که خلق کرد. در واقع روح یک جامعه در پرتو این مهم یعنی کتاب و خواندن بارور شده و به سمت تعالی گام بر می‌دارد.

 حافظ تفکر و اندیشه

کتاب، دربردارنده اندیشه‌ها و تفکرات اندیشه‌وران و نخبگان ملت‌ها و امانتدار عقلانیت و خردورزی آنها است و از دیرباز، حافظ و احیاکننده تفکر و اندیشه‌های والا و منبع عظیمی بوده است که طالبان علم، اندیشه و حقیقت را سیراب کرده است. اگر گذری تاریخی بر فرهنگ و تمدن ایران اسلامی داشته باشیم جای جای این فرهنگ و تمدن تاریخی و باستانی مملو از دانشمندان و جویندگان علمی بوده که قطعاْ بدون کتاب و بدون مطالعه آنچه از گذشته بوده، نمی‌توانستند کتاب‌های تاریخ‌سازی همچون قانون ابوعلی سینا را به جهان عرضه و پایه‌های علوم بنیادی چون پزشکی را بنا نهند.

کتاب هم حافظ اندیشه و دانش بشری از گذشته بوده و هم دید او را به جهان پیش رو و  در آینده باز خواهد کرد.در حقیقت  مطالعه، انسان را از هویت خود با خبر می‌کند و راه درست زیستن را به او می‌آموزد. کتاب همواره در تمامی دوره‌ها و زمان‌ها کمک حال بشر بوده است تا آدمی با اندیشه‌های سالم در مسیر درست زندگی گام بر دارد. اگر خوب دقت کنیم می‌توان اندیشه‌های درست را از درون یک کتاب بیرون کشید و آن را به عنوان یک الگوی درست در زندگی، قرار داد.

هر چند در عصر جدید و رسانه‌ها و کتاب‌های دیجیتال هستیم و نباید این فرصت را  برای ارتقای تکنولوژی از دست بدهیم که مبادا از دنیا عقب بمانیم اما باید از همین فرصت بهره برد و با استفاده از فضای نوین اطلاعاتی فرهنگ کتاب‌خوانی را به شکلی نوین تعریف کرده و مردم را بدان تشویق کرد.

به گفته بزرگان و ادیبان مشهور دنیا کتاب می‌تواند انسان را از سیاهی و جهل به روشنایی و بصیرت رهنمون کند و به گفته جاحِظ، یکی از ادیبان و دانشمندان مشهور جهان اسلام: کتاب، درختی است که همیشه پربار و پرمیوه و ثمر است، هم‌نشینی است که تو را خسته و ملول نمی‌سازد، دوستی است که تو را فریب نمی‌دهد و رفیقی است که به تو آزار نمی‌رساند...

 کتاب و سطح سواد عامه جامعه

اما همانطور که پیش‌تر هم اشاره شد به دلیل نفوذ و گسترش شبکه‌های اجتماعی و فضای مجازی و عصر اینترنت اقبال به کتاب کاهش یافته و درصد کتابخوانی با وجود تاثیرات شگرفی که روی فرهنگ و تمدن بشری دارد تنزل کرده است امری که خود سبب گسترش بی‌سوادی و ناآگاهی می‌شود و متاسفانه سبب سلطه افکار و اندیشه‌های کوته‌بینانه‌ای که تنها به منظور تسلط بر افکار عمومی بستر فضای مجازی را در دست دارند.

باید اذعان داشت ۸۰ درصد محتوای آنچه در فضای مجازی در قالب مطالعه افکار و اندیشه‌های بزرگان و اصول انسانی و دینی و وقایع تاریخی و واقعیات منتشر می‌شود کذب و دروغ است و با توجه به سطح پایین جوامع در سواد رسانه‌ای و عدم تشخیص اخبار و مطالب راست و دروغ از یکدیگر لازم و ضروری است فرهنگ مطالعه و کتابخوانی با معرفی کتاب‌های خوب برای جامعه‌ای خوب بیش از گذشته ترویج شود.

چرا که مطالعه و  کتابخوانی  معیاری برای شناخت فرهنگ عامه است. هر اندازه ملتی کتابخوان باشند، می‌توان نرخ سواد، رواج فرهنگ علم‌ورزی، اقتصاد دانش‌بنیان و رونق صنعت نشر و انتشارات آن جامعه را دریافت.