چرا قطب نمای انرژی خلیج‌فارس از آسیا منحرف نمی‌شود؟

 چین 40 درصد نفت مورد نیاز خود را از کشورهای حوزه خلیج فارس وارد می کند. کل واردات نفت کشورهای آسیایی 27.6 میلیون بشکه در روز برآورد شده و برخلاف اروپا، بازار آسیا برای کشورهای عربی نفت خیز حوزه خلیج فارس پر سود است.
سؤالی که در ابتدا مطرح می شود، اینکه میزان مصرف انرژی آسیا چقدر است؟ چین 40 درصد نفت مورد نیاز خود را از کشورهای حوزه خلیج فارس وارد می کند و پکن نخستین واردکننده نفت عربستان است. همچنین هفت کشور خاورمیانه ازجمله عراق، کویت، امارات، عمان، عربستان سعودی، قطر و بحرین در صدر فهرست صادرکنندگان نفت به کشورهای آسیایی هستند.
واردات چین به تنهایی در مارس به 49.26 میلیون تن، معادل 11.56 میلیون بشکه در روز افزایش یافت که بالاترین میزان در چهار ماه گذشته است
در این میان صادرات هفت تولیدکننده برتر نفت در سه ماهه نخست سال 2023 با 0.6 درصد افزایش به 17 میلیون بشکه در روز رسید. طبق داده های «رفینیتیو» (مؤسسه ردیابی حمل‌ونقل دریایی)، کل واردات نفت آسیا در ماه مارس به حدود 116.73 میلیون تن، معادل 27.6 میلیون بشکه در روز رسیده است. این ارقام چهار درصد بیشتر از کل واردات نفت آسیا در فوریه است که به 112.32 میلیون تن رسید.
حال باید پرسید  چه کشورهابی بیشتر مصرف می کنند؟ طبعاً تقاضای واردات نفت در چین، به عنوان بزرگترین واردکننده نفت خام جهان از ابتدای سال 2023 پس از کاهش چشمگیر اقدامات پیشگیرانه در برابر ویروس کرونا که به ازسرگیری قوی‌تر فعالیت‌های اقتصادی و صنعتی منجر شد، افزایش یافت.
واردات چین به تنهایی در مارس به 49.26 میلیون تن، معادل 11.56 میلیون بشکه در روز افزایش یافت که بالاترین میزان در چهار ماه گذشته است. واردات پکن در فوریه حدود 10.66 میلیون بشکه در روز، یعنی حدود 1 میلیون بشکه کمتر از میانگین مارس بود.
عربستان سعودی با 8.08 میلیون تن بزرگترین صادرکننده نفت به چین در ماه مارس است. این مقدار معادل 16.4 درصد از کل واردات چین در همان ماه به شمار می رود که از مسکو که 7.95 میلیون تن یا معادل 16.1 درصد صادرات داشته، پیشی گرفته است.
درباره هند، واردات نفت خام این کشور در ماه مارس به 21.23 میلیون تن، معادل 5.02 میلیون بشکه در روز افزایش یافت که بالاترین میزان در 11 ماه گذشته است. واردات ژاپن، سومین خریدار بزرگ نفت در آسیا در مارس تنها 10.67 میلیون تن بود که معادل 2.52 میلیون بشکه در روز است. واردات کره جنوبی به رکورد 3.33 میلیون بشکه در روز رسید. سنگاپور نیز واردات زیادی ثبت کرد، اما رقم دقیقی برای ماه مارس مشخص نشد.
این ارقام زیاد عرضه که در بالا مطرح شد، با وجود برنامه های متنوع گروه کشورهای تولیدکننده نفت «اوپک پلاس» به رهبری عربستان سعودی و روسیه برای کاهش تولید نفت است. در 10 آوریل گزارش رویترز فاش کرد، شرکت آرامکوی عربستان قصد دارد تمام مقادیر قرارداد نفتی خود را به خریداران شمال آسیا عرضه کند؛ آن هم در حالی که وعده داده بود تولید خود را به میزان 500 هزار بشکه در روز کاهش دهد.
صبر کنید، فقط موضوع نفت نیست. در زمینه گاز نیز بزرگترین صادرکنندگان گاز به جهان روند گرایش به بازار آسیایی را دنبال و از انتقال ذخایر انرژی به اروپا خودداری کردند. در نوامبر 2022 وزیر انرژی قطر در بیانیه‌ای اعلام کرد، دوحه محموله‌های گازی را که پیش تر با خریداران آسیایی قرارداد بسته‌اند، به اروپا منتقل نخواهد کرد.
در 10 آوریل گزارش رویترز فاش کرد، شرکت آرامکوی عربستان قصد دارد تمام مقادیر قرارداد نفتی خود را به خریداران شمال آسیا عرضه کند
وی افزود: قطر کاملاً به قراردادهایش متعهد است، وقتی با خریداری آسیایی یا اروپایی توافق می کنیم، به توافق پایبند هستیم.
گرایش قطر به سمت افزایش صادرات LNG به کشورهای آسیایی با تولید آینده دوحه از میدان شمالی که در حال توسعه است، ارتباط دارد.
در اوایل ژوئن رئیس هیئت مدیره پتروبنگلا (شرکت میادین گازی بنگلادش) گفت، شرکت گاز وابسته به دولت بنگلادش قراردادی 15 ساله با شرکت ملی انرژی قطر برای خرید سالانه 2 میلیون تن گاز طبیعی مایع امضا کرد. طبق توافق جدید با قطر، LNG  از ژانویه 2026 تأمین خواهد شد.
این توافق یکی از چندین قراردادی است که در سال جاری میان قطر و واردکنندگان گاز امضا شد. شرکت ملی انرژی قطر همچنین قراردادهای بلندمدتی برای تأمین گاز تعدادی از کشورهای آسیایی ازجمله چین، ژاپن، کره جنوبی و پاکستان امضا کرده است.
در 21 نوامبر 2022 شرکت ملی انرژی قطر قرارداد خرید و فروش با شرکت نفت و شیمی چین (سینوپک) امضا کرد تا سالانه 4 میلیون تن گاز طبیعی مایع به چین برای مدت 27 سال عرضه کند. در فوریه 2021 نیز قرارداد بلندمدتی با ویتول برای تأمین 1.25 میلیون تن LNG  در سال به مشتریان این شرکت در بنگلادش امضا کرد.
شرکت ملی انرژی قطر در همان ماه قرارداد بلندمدتی با شرکت نفت دولتی پاکستان برای تأمین سالانه حداکثر 3 میلیون تن گاز طبیعی مایع به پاکستان برای مدت 10 سال امضا کرد. این شرکت قطری قراردادی برای تحویل 1.8 میلیون تن LNG  در سال به مدت 10 سال با سنگاپور منعقد کرد.
سؤالی که ذهن را به خود مشغود می کند، اینکه چرا این همه علاقه میان واردکنندگان آسیایی نسبت به انرژی حوزه خلیج فارس وجود دارد؟ منیر سیف الدین، اقتصاددان می گوید، بازار آسیایی برای کشورهای عربی نفتی خلیج فارس از چندین جنبه ازجمله مصرف، موقعیت جغرافیایی و شیب توسعه بازار پر سودی به شمار می رود.
وی افزود: آسیا دارای کشورهای غول پیکر اقتصادی مانند چین، هند، سنگاپور، ژاپن، مالزی، تایوان و ... است و به همین دلیل حجم مصرف انرژی در آنجا بسیار زیاد و این همان چیزی است که کشورهای حوزه خلیج فارس را مشتاق می کند با وجود نیاز سایر نقاط جهان به نفت، بازار آسیایی را رها نکنند.
بازار آسیایی برای کشورهای عربی نفتی خلیج فارس از چندین جنبه ازجمله مصرف، موقعیت جغرافیایی و شیب توسعه بازار پر سودی به شمار می رود
این اقتصاددان عنوان کرد: جنبه دوم معادله به نزدیکی بازار آسیا به کشورهای حوزه خلیج فارس، سهولت حمل و نقل نفت و به طور کلی مبادلات تجاری برخلاف اروپا و آمریکا مربوط می شود. اقتصاد آسیا به طور مستمر در حال رشد است و صنایع نیز به سرعت در حال توسعه هستند. این به دلیل ارزان بودن و در دسترس بودن نیروی انسانی، علاوه بر در دسترس بودن منابع است.
سیف الدین تأکید کرد: توسعه در کشورهایی مانند چین، هند، ژاپن و سنگاپور به معنای افزایش مستمر مصرف انرژی است، برخلاف آنچه در اروپا اتفاق می افتد و سعی در صرفه جویی در مصرف انرژی دارند. با نگاهی ساده متوجه می‌شویم بازار آسیا برای کشورهای صادرکننده نفت بادوام‌ترین بازار است و متوجه می‌شویم روسیه پس از اعمال تحریم‌های غرب، رقابت قوی در این بازار را نیز آغاز کرده است. بنابراین کشورهای حوزه خلیج فارس به راحتی نمی توانند این بازار پرسود را رها کنند.

منبع: راهبرد معاصر