جدیدترین آمار منتشر شده از سوی وزارت بازرگانی و صنعت هند نشان می‌دهد، کل مبادلات تجاری این کشور با ایران در چهار ماهه نخست سال جاری میلادی به 702 میلیون دلار رسیده است.
مبادلات تجاری ایران و هند در ماه های ژانویه تا آوریل 2023 با افت 19 درصدی نسبت به مدت مشابه سال قبل مواجه شده است؛ چراکه ارزش تجارت دو کشور در چهار ماهه نخست سال 2022 بالغ بر 873 میلیون دلار اعلام شده بود.
بر اساس این گزارش، کاهش مبادلات تجاری ایران و هند در چهار ماهه نخست سال جاری میلادی ناشی از افت صادرات این کشور به ایران بوده است. صادرات هند به ایران در چهار ماهه نخست 2023 با کاهش 29 درصدی در مقایسه با مدت مشابه سال قبل مواجه شده و به 445 میلیون دلار رسیده است. این در حالی است که هند در مدت مشابه سال قبل 631 میلیون دلار کالا به ایران صادر کرده بود.
اما واردات هند از ایران در ماه‌های ژانویه تا آوریل سال جاری میلادی رشد 6 درصدی نسبت به مدت مشابه سال قبل داشته و به 257 میلیون دلار رسیده است. هند در ماه‌های ژانویه تا آوریل سال قبل 242 میلیون دلار کالا از ایران وارد کرده بود.
بر این اساس، تراز تجاری دو کشور در این دوره به میزان 188 میلیون دلار به نفع هند بوده است. ایران طی ماه‌های اخیر با گلایه از تراز منفی بالای تجاری با هند خواستار کاهش این رقم و متوازن‌تر شدن تجارت میان دو کشور شده است که کاهش 29 درصدی صادرات هند به ایران در چهار ماهه 2023 در همین راستا بوده است.
برنج، میوه و چای مهم‌ترین کالاهای صادراتی هند به ایران در چهار ماهه امسال بوده است. هند در این دوره 295 میلیون دلار برنج، 19 میلیون دلار میوه و 14 میلیون دلار چای به ایران صادر کرده است.
فرآورده‌های نفتی، مواد خام تولید رنگ و انواع میوه نیز مهم‌ترین کالاهای وارداتی هند از ایران در چهار ماهه نخست 2023 بوده‌اند. هند 95 میلیون دلار فرآورده نفتی، 63 میلیون دلار مواد خام تولید رنگ و 57 میلیون دلار میوه از ایران وارد کرده است.
در 13 خرداد امسال، وزیر خارجه هند دیدار خود با وزیر خارجه جمهوری اسلامی ایران را در نشست وزرای خارجه گروه «بریکس» مثبت ارزیابی کرد. این دیدار که در حاشیه گردهمایی وزرای خارجه «بریکس» در آفریقای جنوبی شکل گرفته بود، موجب شد «سوبرامانیام جایشانکار» وزیر خارجه هند همان روز پس از دیدار با «حسین امیرعبداللهیان» وزیر خارجه جمهوری اسلامی ایران در توئیتی بنویسد: «در حاشیه گردهمایی بریکس دیدار خوبی با امیرعبداللهیان داشتم. ما در این دیدار روابط دوجانبه را بررسی کردیم و راه‌های تقویت بیشتر آن را با تأکید ویژه بر بندر چابهار مورد بحث و بررسی قرار دادیم.»
وزیر خارجه هند پیشتر هم گفته بود: «هند از طریق بندر چابهار نه تنها به مناطق آسیای مرکزی دست خواهد یافت؛ بلکه این احتمال وجود دارد که به روسیه نیز دسترسی پیدا کند و از طریق شمال ایران به روسیه برسیم و امروزه چگونگی ایجاد راه‌های مواصلاتی، برای دیپلماسی و روابط اقتصادی بسیار مهم است.»
در هفتم خرداد ماه، پایگاه‌های خبری از شروع دوباره هند برای واردات نفت ایران خبر دادند. خبر برای کشورهای غربی شوکه‌کننده بود؛ چرا که درست چند هفته پس از آنکه هند واردات نفت از ایران را به دلیل تحریم‌های آمریکا متوقف کرد، دولت نارندرا مودی، نخست‌وزیر این کشور ابراز تمایل کرده بود که عرضه نفت از سوی ایران به هند ادامه داشته باشد و برای دور زدن تحریم‌های نفتی آمریکا نیز قصد دارد پول واردات نفت ایران را به روپیه پرداخت کند.
در آن روز منابع مطلع در دولت هند اعلام کردند، دولت نارندرا مودی که پس از برگزاری انتخابات در این کشور با قدرت بیشتری امور را در دست گرفته است، بلافاصله مذاکراتی را با ایران آغاز خواهد کرد تا قدم‌هایی را برای ادامه واردات نفت از ایران طراحی کنند.
یک مقام ارشد دولت هند که نخواسته بود نامش فاش شود، در این باره به رسانه‌های هندی گفته بود: «دولت هند از این تحریم استقبال نمی‌کند، ما مشتاقیم که واردات نفت از ایران ادامه پیدا کند.»
این اتفاق سبب شد تا مقامات هندی اعلام کنند با وجود اینکه برخی کشورها اعلام آمادگی کرده‌اند که خلأ نفت ایران را برای هند جبران کنند، تداوم واردات نفت از ایران، حتی در سطوح پایین‌تر پیام مهمی از بعد دیپلماسی برای تهران خواهد بود.
این رشد اقتصادی و اصرار کشورهای آسیایی برای برقراری روابط اقتصادی با ایران نتیجه دیپلماسی دقیق و درستی است که دولت پیشین نسبت به آن سهل‌انگاری نادرستی داشته است، به گونه‌ای که اسحاق جهانگیری، معاون اول رئیس‌جمهور در دولت یازدهم و دوازدهم که یکی از مخازن اسرار کشور در دوران تحریم است، برای نخستین بار در پرده‌برداری از اشتباهات اتاق فکر اقتصادی دولت دوازدهم در 15 فروردین امسال که در رسانه‌های داخلی سر و صدای فراوانی کرد، این چنین گفته بود: «دولت تصور می‌کرد با این کار تاب‌آوری مردم را افزایش می‌دهد و با این کار به تیم مذاکره‌کننده فرصت بیشتری می‌دهد؛ اما واقعیت مطابق میل دولتمردان پیش نرفت و شدت تحریم‌ها به حدی رسید که به گفته جهانگیری دوستانی چون چین و هند هم ایران را تنها گذاشتند.»
در پایان اینکه با ادامه فعالیت‌های اتاق بازرگانی مشترک میان ایران و هند می‌توان در انتظار افزایش حجم تجارت میان دو کشور بود که قطعاً با توجه به فشارهای تحریم و تنگنا و انزوای اقتصادی ایران، مزایا و دستاوردهای اقتصادی چشم‌گیری در انتظار ایران خواهد بود که توسعه صادرات، بازارسازی برای ایران و سرمایه‌گذاری از حداقل‌های آن خواهد بود و بدیهی است استمرار این توافق نیازمند دیپلماسی پویا، محاسبات استراتژیک صحیح از جانب دو همسایه و برگزاری نشست‌های مشورتی و تلاش در جهت همگرایی دیپلماتیک
است.
این رویکرد دولت سیزدهم نشان می‌دهد، دولت برای همکاری‌های منطقه‌ای اهمیت فراوانی قائل است؛ چراکه اشتراکات فرهنگی و روابط سیاسی ایران با کشورهای آسیایی و همچنین تعاملات گسترده با شرق به جای غرب می‌تواند مسیر هموارتری را در جهت انتقال تکنولوژی‌های نوین پیش روی کشورمان قرار دهد.
همچنین تشکیل و تقویت پیمان‌ها و ایجاد قدرت‌های منطقه‌ای جدید، می‌تواند ضمن کاهش هزینه‌ها و رونق اقتصادی، به اتصال بیش از پیش منافع کشورها کمک کرده و کاهش آسیب‌پذیری ایران از تحریم‌های ناجوانمردانه را به ارمغان بیاورد.
