حتی کسانی که در زندگی بهترین تصمیمات را گرفته‌اند هم ممکن است در دام سوگیری لنگر (Anchoring Bias) بیفتند. این سوگیری شناختی می‌تواند مذاکرات و تصمیمات مهم زندگی را تحت تأثیر قرار دهد و به تصمیماتی پرهزینه تبدیل کند. بنابراین، باید این خطای شناختی را بهتر بشناسیم و راه‌های مقابله با آن را بدانیم تا در شرایط گوناگون بتوانیم تصمیمات بهتری بگیریم. سوگیری لنگر به قضاوت یا تصمیم‌گیری بر اساس اولین اطلاعات دریافتی می‌گویند. داده‌های اولیه و قبلی که درباره یک موضوع داریم، در نظر دادن ما درباره یک موضوع تأثیر می‌گذارد یا سبب می‌شود تصمیمی جانبدارانه بگیریم. به هر حال، تمام تفاسیر جدید ما از یک موقعیت به لنگر ذهنی که داریم، مربوط می‌شوند. برای نمونه، هنگام مذاکره با کارفرما درباره حقوق خود، اولین پیشنهاد شما پیشنهاد متقابل او را تعیین می‌کند. اگر شما خواستار ۱۰ درصد افزایش حقوق باشید، احتمالاً او در پاسخ ۷ درصد را پیشنهاد بدهد؛ اما در صورتی که ۱۵ درصد افزایش حقوق بخواهید، ممکن است پیشنهاد او ۱۰ درصد باشد. آیا سوگیری لنگر داریم؟ در ادامه برخی از نشانه‌های این سوگیری را می‌خوانیم.
بر اطلاعات خاصی تمرکز می‌کنید
بیشتر تصمیم‌های ما سیاه یا سفید نیستند. اگر احساس می‌کنید درگیر اطلاعات خاصی شده‌اید، یعنی به جزئیات موقعیت توجه ندارید. برای تصمیم‌گیری بهتر سعی کنید تا به برخی اطلاعات بیش از اندازه اهمیت ندهید. برای نمونه، اگر در حال تعیین بودجه برای خرید خانه هستید، فقط قیمت ملک را در نظر نگیرید. در این صورت، بسیاری از هزینه‌های مهم دیگر، مانند مالیات بر دارایی، هزینه‌های آب و برق و هزینه تعمیرات را حساب نکرده‌اید. در نتیجه، بودجه را کمتر از میزان مورد نیاز تعیین می‌کنید.
بسیار سریع تصمیم می‌گیرید
اگر بسیار سریع تصمیم می‌گیرید، ممکن است تحت تأثیر سوگیری لنگر باشید. همچنین، احتمالاً همواره سؤالات اشتباهی بپرسید؛ چون به خود فرصت تفکر انتقادی را نداده‌اید. برای نمونه، از شما می‌پرسند که ۱ تن پر سنگین‌تر است یا ۱ تن آجر؟ اگر درگیر سوگیری لنگر باشید، احتمالاً بلافاصله جواب می‌دهید آجر، چون پر ماده سبک‌تری است؛ حتی اگر وزن هر دو ۱ تن باشد. تصور کنید که به دنبال خرید آپارتمانی با آشپزخانه بزرگ‌تر هستید و به شما دو آپارتمان با آشپزخانه‌های ۱۰ در ۱۱ مترمربع و ۹ در ۱۳ متر مربع پیشنهاد می‌شود. سوگیری لنگر می‌تواند شما را به این اشتباه بیندازد که آشپزخانه اول بزرگ‌تر است؛ چراکه متراژ آن با عدد بزرگ‌تر شروع می‌شود.
اطلاعات متناقض را نادیده می‌گیرید
از آنجایی که سوگیری لنگر سبب می‌شود به داده‌های قبلی اعتماد کنیم، در پذیرش اطلاعات جدید بیشتر تردید داریم. در عوض، به دنبال اطلاعاتی هستیم که سوگیری ما را تأیید کنند. فرض کنید کارفرمایی هستید که با کارجو قرار مصاحبه گذاشته‌اید. او بدون اطلاع قبلی حدود ۱۵ دقیقه دیرتر به جلسه مصاحبه می‌رسد. او به‌شدت عذرخواهی می‌کند؛ اما تأخیری که داشته اوقات شما را تلخ می‌کند. بعد از آن، متوجه می‌شوید که خودروی او تصادف کرده و دیگران به شما یادآوری می‌کنند که او انسان منظمی است و تأخیرش دلیل موجهی دارد. با این‌حال، شما نمی‌توانید اولین برداشت بد خود از او را فراموش کنید و او را در مصاحبه رد می‌کنید.
به دنبال راهکار
آگاهی از یک مشکل اولین گام برای حل آن است. اگر نشانه‌های سوگیری لنگر را در خود دیده‌اید، اصلاً نگران نباشید. این آگاهی اولین گام برای حل مشکل شماست. پس از آن باید چهار گام دیگر بردارید.
اطلاعات‌تان را بیشتر کنید
هرچه درباره موضوعی خاص اطلاعات بیشتری داشته باشید، کمتر تحت تأثیر اطلاعات ناقص یا گمراه‌کننده قرار خواهید گرفت. بنابراین، پیش از یک تصمیم‌گیری مهم به جزئیات آن توجه کنید. برای نمونه، اگر قصد مذاکره با کارفرما برای افزایش حقوق را دارید، پیش از هر کاری درباره استانداردهای حقوق کارکنان در حرفه خود تحقیق کنید و هزینه‌های زندگی خود را هم محاسبه کنید.
لنگر ذهنی را نابود کنید
لنگرهای ذهنی و تعصبات بیجا همیشه دست و پای شما را می‌بندند. با زیر سؤال بردن لنگرهای ذهنی آنها را نابود کنید. به این فکر کنید که چگونه تصور شما می‌تواند برای توجیه یک تصمیم، اشتباه یا ناکافی باشد. این کار به شما کمک می‌کند تا همیشه بهترین تصمیمات را بگیرید.
موضوع را جایی یادداشت کنید
ما سریع‌تر از آنچه می‌نویسیم، فکر می‌کنیم. بنابراین، یادداشت خاطرات و وقایع روزانه به ما کمک می‌کند تا تفکر سریع‌تر و تصمیمات آگاهانه‌تری داشته باشیم. افزون بر این، نوشتن وقایع و اطلاعاتی که در طول روز به دست می‌آوریم، سبب می‌شود تا آنها را یک مرتبه دیگر مرور کنیم. مرور اتفاقات روی کاغذ می‌تواند تشخیص اطلاعات نادرست و ناقص را ساده‌تر کند.
به دنبال مشاوره باشید
اگر بخواهید به‌تنهایی تصمیم بگیرید، احتمال اینکه دچار کوته‌فکری شوید، بسیار بالا می‌رود. بنابراین، سراغ افرادی بروید که درباره موضوع مورد نظر اطلاعات عینی بیشتری دارند و آن را بهتر درک می‌کنند. از آنها راهنمایی و مشورت بخواهید تا بتوانید بر اساس اطلاعاتی عینی و واقعی تصمیم بگیرید نه بر مبنای تصورات و تعصبات اشتباه.
نتیجه‌گیری
برای رهایی از این سوگیری می‌توانید کارهایی، مانند بیشتر کردن اطلاعات درباره موضوع، نابود کردن لنگرهای ذهنی، یادداشت کردن اتفاقات، مشاوره و... انجام دهید. حتی اگر نمی‌توانید تمایل ذهن خود برای سوگیری لنگر را مدیریت کنید هم می‌توانید تأثیرات آن را به حداقل برسانید. شناسایی مدت زمانی که ذهن شما درگیر برخی اطلاعات می‌شود، اولین گام مهم است. پس از اینکه به تفکر انتقادی عادت کردید، باورهای رایجی را که هیچ‌گاه آنها را به‌طور عمیق ارزیابی نکرده‌اید، بررسی کنید. سوگیری لنگر همیشه می‌تواند درک شما از جهان هستی را تحت تأثیر خود قرار دهد. آزاد کردن ذهن از اطلاعات نادرست و تعصبات ناآگاهانه به شما این فرصت را می‌دهد که بهتر فکر کنید و بهتر تصمیم بگیرید. به نظر شما این‌طور نیست؟
