برداشت اشتباه کویت از توافق ایران و عربستان

مقامات کویتی از هفته گذشته حملات لفظی شدیدی را علیه جمهوری اسلامی ایران به راه انداخته‌اند. رسانه‌های این کشور نیز همسو با سیاست‌های دولت، به بهانه اعلام آمادگی ایران برای آغاز حفاری در میدان نفتی آرش، کشورمان را آماج حملات رسانه‌ای قرار داده‌اند.

نقطه آغاز این جریان‌سازی بیانیه وزارت خارجه کویت در ارتباط با میدان نفتی آرش بود که ضمن دعوت به مذاکره در خصوص تعیین مرزهای دریایی میان دو کشور، تصریح می‌کند که کویت و عربستان به تنهایی دارای حق انحصاری ثروت‌های طبیعی میدان الدره(آرش) هستند. در این میان عربستان هم بعد از یک روز بدون مد نظر قرار دادن فضای جدید در روابط دوجانبه، طی بیانیه‌ای موضع کویتی‌ها را تکرار و اعلام کرد: «مالکیت این میدان نفتی مخصوص به کویت و عربستان است.»

در این میان برخی چهره‌های رسانه‌ای نیز حملاتی را علیه کشورمان مطرح کردند که کما فی السابق رسانه بدنام الجریده (که در زمان صدام مورد حمایت حزب بعث بود) از این فرصت استفاده کرده تا از اختلاف فنی و حقوقی موجود میان دو کشور برای نفرت‌پراکنی قومی علیه ایران بهره‌برداری نماید.

تهران و کویت از دهه 50 شمسی (از زمان تأسیس این کشور در 1961) در زمینه تعیین مرزهای دریایی و حدود فلات قاره اختلاف داشته‌اند و مذاکرات دو کشور در زمان پهلوی به نتیجه منتهی نشد. روابط دو کشور بار دیگر در سال 79 شمسی، بعد از اقدام ایران برای لرزه‌نگاری (جهت آغاز عملیات حفاری) ملتهب شد که در آن برهه جمهوری اسلامی تلاش کرد از طریق مذاکرات فنی و حقوقی اختلاف درباره تعیین فلات قاره و تحدید مرزها را حل نماید؛ ولی در تمام این سال‌ها کویت در آخرین لحظه از امضای توافق سرباز زده است.

حتی در سال 1380 ایران در راستای کنترل تنش در روابط با همسایه جنوبی‌اش حفاری در میدان آرش را متوقف کرد تا با نشان دادن حسن نیت، زمینه به نتیجه رساندن مذاکرات فنی و حقوقی میان دو کشور را فراهم نماید تا به استخوان لای زخم در روابط دو کشور تبدیل نشود. حتی این پرونده، سال گذشته در آخرین مذاکرات دو کشور مطرح شد ولی مثل همیشه کویتی‌ها موضع سابق خود را تکرار کردند.

این در حالی است که عربستان و کویت از ماه مارس 2022، توافقی دوجانبه (بدون در نظر گرفتن جمهوری اسلامی ایران) درباره میدان نفتی آرش به امضا رساندند تا به تنهایی از آن بهره‌برداری کنند. بررسی‌ها حاکی از آن است که میدان نفتی آرش که کویت به آن الدره می‌گوید بین 200 تا 220 میلیارد مترمکعب گاز طبیعی و 310 میلیون بشکه نفت خام قابل اکتشاف دارد و اولین اکتشاف از این میدان را شرکتی ژاپنی از طرف ایران انجام داده است.

براساس خط مبدأ اعلامی کشورمان درباره فلات قاره در سال 1352 که به تصویب مجلس هم رسید، 40 درصد این میدان متعلق به ایران است؛ اما کویتی‌ها این خط اعلامی را قبول ندارند و مدعی هستند که باید مرزهای دریایی جدید میان دو کشور تعیین شود. این درحالی است که همین خط اساس مرز دریایی ایران و عربستان و دیگر کشورهای حاشیه خلیج فارس محسوب می‌شود. 

با وجود آنکه توافق 10 مارس میان ایران و عربستان و عادی‌سازی روابط دو کشور فضای مثبتی میان ایران و همسایه های جنوبی اش ایجاد شده بود و چندی قبل وزیر خارجه عربستان بعد از 8 سال قطع رابطه دیداری رسمی در تهران برگزار کرد و وزیر خارجه کشورمان نیز برای ارائه ابتکاری منطقه ای به 4 پایتخت جنوب خلیج فارس از جمله کویت سفر کرد، دولت کویت بار دیگر مسأله‌ای جدید در روابط ایران با همسایه‌های خلیج فارس را احیا کرد.

 به نظر می‌رسد کویت و البته سعودی دچار این برداشت اشتباه شده‌اند که همزمان با توافق پکن و به دلیل فضای جدید در منطقه، جمهوری اسلامی احتمالا با سکوت و مماشات در قبال میدان نفتی آرش و یا حدود فلات قاره‌اش تعامل خواهد کرد.

برکسی پوشیده نیست که جمهوری اسلامی ایران در تاریخ خود، هرگز درباره منافع ملی و آب و خاک ایران مماشات نکرده و جنگ 8 ساله مهم‌ترین آزمون این امر بود. کویت هم بهتر است به جای راه انداختن جنجال رسانه‌ای، با مدنظر داشتن تجربیات تاریخی و بلوغ سیاسی مذاکرات فنی-حقوقی با ایران را در راستای رسیدن به توافقی مرضی‌الطرفین همچون توافق درباره میدان الخفاجی آغاز نماید که تأمین کننده منافع هر دو کشور باشد.

منبع: تسنیم