تحول دیپلماتیک

بررسی روند «دیپلماسی اقتصادی» کشورهای موفق در جذب سرمایه خارجی و تأمین منافع کشورشان نشان می‌دهد، این کشور‌ها بیشترین تمرکز در دیپلماسی را روی دیپلماسی اقتصادی گذاشته‌اند. به سخنی دیگر، توافق و ارتباط و موضع‌گیری بر مبنای منافع اقتصادی و به تبع منافع سیاسی کشور خویش صورت می‌گیرد. در این میان، از سال 1392 تا 1400، دولت اعتدال با نگاه تک‌بعدی به دنبال احیای روابط خود با غرب به ویژه آمریکا بود و در خوش‌بینانه‌ترین حالت ممکن با کلیدواژه برجام درصدد رفع تحریم‌های غرب بود که با وجود صرف وقت ملی و هزینه کشور نه تنها این امر محقق نشد، بلکه پس از برجام در زمان ریاست‌جمهوری ترامپ شدیدترین تحریم‌ها علیه کشورمان اعمال شد و میزان فروش نفت به سبب خوش‌بینی و اعتماد به غرب به کمترین حالت ممکن رسید. خوشبختانه، این روند در زمان دولت سیزدهم تغییر کرد و با فعال‌سازی دیپلماسی اقتصادی با کشورهای گوناگون در آمریکای لاتین، آسیای میانه، جنوب شرقی آسیا و... جمهوری اسلامی ایران به درآمد‌های بیشتری رسید. دستاورد دولت در این حوزه به اندازه‌ای بود که توانست ادراک ذهنی جامعه تغییر یابد؛ در حالی که سال‌ها القا کرده بودند که امکان تجارت بین‌الملل بدون توافق با غرب وجود ندارد. طبق آمار، در زمان برجام ایران کمترین میزان فروش نفت را داشت؛ ولی در این دولت تا به امروز فروش نفت در بالاترین حد ممکن قرار دارد.
مؤسسه مشاوره انرژی SVB مستقر در واشنگتن در گزارشی تخمین می‌زند که تولید نفت خام ایران در ماه می ‌به 3/04 میلیون بشکه در روز رسیده که نسبت به 2/66 میلیون بشکه در روز در ژانویه افزایش داشته است. طبق این گزارش، صادرات نفت خام و میعانات گازی ایران در ماه می‌امسال 1/93 میلیون بشکه در روز ثبت شده است. سیاست دولت سیزدهم به دنبال کاهش تأثیر تحریم‌هاست. برای نمونه، براساس آخرین داده‌های رسمی منتشر شده رشد بخش صنعتی کشور 7/7 درصد اعلام شده است. باید توجه داشت که اعمال مجدد تحریم‌های اقتصادی آمریکا در سال 2018 و بی‌تدبیری دولت وقت با تحریم‌های اعمال شده به کاهش قابل توجه نرخ رشد تولید ناخالص داخلی ایران در دو سال متوالی منجر شد. (به ترتیب منفی 2/25 و منفی 2/65 درصد در سال‌های 2018 و 2019).
به عبارت دیگر، محرک اصلی کاهش کلی تولید ناخالص داخلی در سال‌های 2018 و 2019، کاهش تولید صنعتی بود. بخش‌های خدمات و کشاورزی به دلیل تمرکز بین‌المللی محدود، مقاومت بیشتری در برابر تحریم‌ها داشته‌اند و عمدتاً به بازار داخلی خدمت می‌کنند. بنابراین، رشد 4درصدی اقتصاد و 7/7 درصدی بخش صادرات گویای آن است که دولت توانسته است با افزایش صادرات نفتی و غیرنفتی عملکرد مثبتی داشته باشد.
یکی دیگر از بازارهای متأثر از دیپلماسی اقتصادی دولت سیزدهم، بازار ارز است. البته در دوره‌ای، از عملکرد دولت به دلیل افزایش قیمت دلار به بالای 60 هزار تومان انتقاد شد؛ اما اکنون به نظر می‌سد شاهد ثبات نسبی در بازار هستیم که احتمالاً به دلیل اخبار مثبت و سیاسی و همچنین تقویت بخش عرضه به دلیل افزایش درآمدهای ارزی کشور بوده است.