اوج‌گیری ایران در فضا با «سیمرغ»

خودکفایی در زمینه تولید پرتابگرهای داخلی یکی از موارد کلیدی در توسعه صنعت فضایی کشورهاست. فرآیند ساخت ماهواره‌بر بومی فرآیندی پیچیده و پرفراز و نشیب است که بسیاری از کشورهای دنیا با وجود سابقه طولانی حضور در فضا، هنوز به آن دست پیدا نکرده‌اند.

این درحالی است که ایرانی اسلامی علیرغم سابقه نه چندان طولانی حضور در فضا، پیشرفت‌های زیادی در ساخت ماهواره‌برهای داخلی با دقت بالا داشته که ماهواره‌بر قاصد، امید، طلوع، نوید و.... با ثبت پرتاب‌های موفق توانسته‌اند، پیشرفت‌های اخیر ایران در عرصه فضا را رقم بزنند.

یکی از این ماهواره‌برهای مهم موفق ایرانی، "سیمرغ" است که در گذشته پرتاب موفق را تجربه کرده و قرار است امسال نیز با پرتاب‌های جدیدی، مسیر ایران در فضا را هموارتر کند. سیمرغ ماهواره‌بر چندمرحله‌ای ساخت سازمان هوافضا وزارت دفاع است که در تاریخ 14 بهمن 1388 رونمایی شد و در تاریخ 31 فروردین 1395 برای نخستین‌بار از پایگاه فضایی سمنان برای یک پرواز تحقیقاتی زیرمداری پرتاب شد.

این ماهواره‌بر تاکنون 5 پرتاب داشته است که در آخرین پرتاب‌ در دی ماه سال 1400، سیمرغ سه ماهواره تحقیقاتی را به مدار تزریق کند. این ماهواره‌بر با سرعت 7350 متر بر ثانیه و از پایگاه فضایی امام خمینی (ره) پرتاب شد.

سیمرغ در دولت حسن روحانی، در تاریخ‌های 5 مرداد 1396، 29 دی 1397 و 20 بهمن 1398 نیز 3 پرتاب دیگر داشت که البته این پرتاب‌ها با موفقیت همراه نبود. با این وجود، نشانه‌هایی از پیشرفت‌های تدریجی در ضریب اعتماد و قابلیت اطمینان به سیمرغ در این پرتاب‌ها دیده می‌شود. برای مثال، یک مأموریت موفق برای تزریق ماهواره با سیمرغ، نیاز به 490 ثانیه عملکرد موفق موتورها، توربوپمپ‌ها و دیگر زیرسامانه‌ها را دارد.

لحظه پرتاب ماهواره‌بر سیمرغ

در پرتاب دوم سیمرغ، فقط 120 ثانیه از پرواز گذشته بود که نقص در مرحله دوم باعث شکست پرتاب شد اما در پرتاب سوم از 490 ثانیه عملکرد مورد نیاز، ماهواره‌بر 450 ثانیه بدون نقص عمل کرد و در پرتاب سوم این عدد حتی به 475 ثانیه هم رسید و ماهواره‌بر فقط در 15 ثانیه آخر عملکرد خود دچار اشکال شد. این ارقام به ترتیب به پرتاب‌ها ضریب موفقیت 25، 92، و 97 درصد را می‌دهد، که نشانه واضحی در بالا رفتن میزان قابلیت اطمینان به عملکرد سیمرغ است.

توسعه این ماهواره‌بر در دولت سیزدهم شتاب بیشتری گرفته و به گفته رییس سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح، ماهواره‌بر سیمرغ به عنوان یک ماهواره‌بر نسل جدید در کشور مطرح است و ساخت نسل‌های بعدی آن نیز برنامه‌ریزی شده است.

ماهواره‌بر سیمرغ اخیراً بخش عمده‌ای از مراحل تحقیقاتی‌اش را سپری کرده، داده‌های حاصل از پرتاب‌های تحقیقاتی آن احصا شده است و احتمالاً در ادامه سال، پرتاب‌های نهایی این ماهواره‌بر را خواهیم داشت.

ایران با این ماهواره‌بر توان پرتاب ماهواره‌های تا 250 کیلوگرم در فاصله 500کیلومتری را به دست خواهد آورد که می‌تواند در قالب یک ماهواره یا چندین ماهواره باشد. اگر ابعاد و اندازه ماهواره‌هایی را که با سفیر یا قاصد پرتاب می‌شد، در نظر بگیریم 10 عدد از این ماهواره‌ها را می‌توانیم با سیمرغ پرتاب کنیم.