بهترین دعا‌ها در شب نیمه شعبان به روایت امام صادق (ع)

شب نیمه شعبان یکی از پر فضیلت ترین شب‌های سال در کنار شب‌هایی مثل شب قدر محسوب می شود. اهمیت آن به قدری است که گاهی در احادیث آن را هم‌تراز و یا بهتر است بگوییم تکمیل‌کنندۀ آنچه در شب قدر رخ می دهد، قرار می‌دهند. رسول الله صلی الله علیه و آله آمده است «... أَمَّا خِیَارُهُ مِنَ اللَّیَالِی فَلَیَالِی الْجُمَعِ، وَ لَیْلَةُ النِّصْفِ مِنْ شَعْبَانَ‏، وَ لَیْلَةُ الْقَدْرِ، وَ لَیْلَتَا الْعِیدِ»؛ یعنی شبهای برگزیدۀ سال جمعه، شب نیمۀ شعبان، لیلة القدر و دو شب عید (فطر و قربان) است. (التفسیر المنسوب إلى الإمام الحسن العسکری علیه السلام، ص: 662)

به این جهت این شب مبارک، شب مناجات به درگاه خداوند و توسل به اهل بیت وحی علیهم السلام است؛ از جملۀ ادعیۀ مفید در این شب مبارک، همان است که شیخ کفعمی در مصباح از ابویحیى دربارۀ فضیلت شب نیمه شعبان روایت کرده است. او می‌گوید از مولاى خودم امام صادق علیه السلام پرسیدم که بهترین دعا‌ها در این شب چیست؟ فرمود: پس از آن که نماز عشا را بجا آوردى، دو رکعت نماز اقامه کن که در رکعت اول حمد و سُوره قُلْ یا اَیُّهَا الْکافِروُنَ و در رکعت دوم حمد و سورۀ توحید خوانده شود. پس از سلام، تسبیحات حضرت زهرا سلام الله علیها گفته شود. و بعد فرمود پس از آن این دعا خوانده شود که در ادامه قسمت‌هایی از آن را می‌خوانیم.

پس اى خدایى که معبودى جز تو نیست، مرا در این شب از کسانى قرار بده که به سویش نگریسته و مورد رحم خویش قرارش داده و دعایش شنیده و اجابت کرده و پشیمانی‌اش را دانسته، پس او را پذیرفته‌اى و از خطاهاى گذشته‌اش و گناه بزرگش در گذشته‌اى

اگر به همین فراز از دعای امام صادق علیه السلام در شب نیمۀ شعبان توجه کنیم، چه بسا تمام روزی این شب نصیب انسان مؤمن شود. گاهی افراد وقتی با تعدد ادعیه مواجه می‌شوند، ممکن است چیزی را به زبان آورند که در قلبشان نیست و یا معرفت آن دعا را ندارند، اما گاهی یک فراز از یک دعا که با معرفت و از ته دل خوانده شود، مسیرهای خوبی را بر روی انسان باز می کند.

• امام در این بخش از دعا چند درخواست را برای شب نیمۀ شعبان مطرح می‌کنند: خدایا
  1. مرا این شب از کسانى قرار بده که به سویش نگریسته و مورد رحم خویش قرارش دادی؛ «مِمَّنْ نَظَرْتَ اِلَیْهِ فَرَحِمْتَهُ».
  2. و دعایش شنیده و اجابت کردی «وَ سَمِعْتَ دُعاَّئَهُ فَاَجَبْتَهُ».
  3. و پشیمانی‌اش را دانسته، پس او را پذیرفته‌اى «وَ عَلِمْتَ اسْتِقالَتَهُ فَاَقَلْتَهُ».
  4. و از خطاهاى گذشته‌اش و گناه بزرگش گذشته‌اى «وَ تَجاوَزْتَ عَنْ سالِفِ خَطیئَتِهِ وَ عَظیمِ جَریرَتِهِ»

در فراز اول از خداوند می‌خواهیم در شب اول نیمۀ شعبان با نظر رحمت به ما نگاه کند و رحمت از ریشۀ «رَحم» است که دو شاخۀ رحیمیت و رحمانیت دارد و برای زمانی است که انسان استحقاق موهبتی از جانب خدا را ندارد، اما خداوند به او خیراتش را عنایت می‌کند. این صفت خداوند همیشگی است و بلکه همه عوالم را پر کرده است، همچنان که در آیۀ156 سورۀ اعراف می فرماید «... وَ رَحْمَتی‏ وَسِعَتْ كُلَّ شَیْ‏ء»؛ یعنی رحمتم تمام اشیاء را در بر گرفته است. یا در دعای کمیل از زبان امیرالمؤمنین علیه السلام می خوانیم «اللّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُكَ بِرَحْمَتِكَ الَّتِی وَسِعَتْ كُلَّ شَیْءٍ»؛ یعنی خدایا از تو به واسطۀ رحمت که همه چیز را در بر گرفته درخواست دارم. حال از خداوند می‌خواهیم از باب رحمتش در این شب برخورد کند.

در فراز بعد از خداوند می‌خواهیم دعای ما را بشنود و اجابت کند. البته به این معنا نیست که خداوند نیاز به گوشی دارد که بشنود بلکه تعبیری است برای سالکان الهی که خداوند آنها را منظور بدارد و از آنجا که سمیع است، دعای بنده‌اش را به اجابت برساند که همان امر خداوند آیۀ60 سورۀ غافر است که فرمود «وَ قالَ رَبُّكُمُ ادْعُونی‏ أَسْتَجِبْ لَكُمْ ...»؛ یعنی پروردگار شما می‌گوید مرا صدا کنید، اجابتتان کنم.

فَقَدِ اسْتَجَرْتُ بِکَ مِنْ ذُنُوبى وَ لَجَاْتُ اِلَیْکَ فى سَتْرِ عُیُوبى اَللّهُمَّ فَجُدْ عَلَىَّ بِکَرَمِکَ وَ فَضْلِکَ وَ احْطُطْ خَطایاىَ بِحِلْمِکَ وَ عَفْوِکَ وَ تَغَمَّدْنى فى هذِهِ اللَّیْلَةِ بِسابِغِ کَرامَتِکَ.
پس من از گناهانم به تو پناهنده شده و به تو ملتجى گشته‌ام در این که عیوبم را بپوشانى؛ خدایا پس بر من به کرم و فضلت  جود کن و خطاهاى مرا به بردبارى و گذشت خویش بریز و مرا در این شب به فراوانی کرمت فراگیر.