مایه زینت ما باشید

عصر امام حسن عسکری (ع) یکی از حساس‌ترین اعصار بود که ائمه اطهار (ع) آن را گذراندند. محصور کردن امام عسکری (ع)، محدود کردن شدید علما در ارتباط با امام خودشان، محروم کردن مردم از بیانات و دستورالعمل‌های امام معصوم و تدبیر برای برخورد با امامی که قرار بود به دنیا بیاید و جهان را از لوث ناکثان و شیطان صفتان پاک کند. دشمنان خیال می‌کردند محصور کردن و محدود کردن امام عسکری (ع) می‌تواند مانعی بر سر نشر افکار شیعی باشد، اما ایشان با سخنان و اوامری کوتاه، اما پر معنا اثری عمیق بر جامعه دینی می‌گذاشتند.

 آنچه در این دوره مورد تأکید امام (ع) قرار داشت، وحدت میان شیعیان و دیگرمسلمانان بود. بر اساس احادیث و آموزه‌های امام حسن عسکری (ع)، می‌توان گفت توسعه محبت میان انسان‌ها تنها عامل پیشرفت و رشد مادی و معنوی است. البته وظیفه نشر این تفکر در میان ملت‌ها و جوامع در طول تاریخ بر عهده شیعیان و محبان ائمه اطهار (ع) بوده و هست. توسعه محبت در جامعه امری مهم و اساسی است که نیازمند تلاش و اقدامات مشترک افراد جامعه است. امام (ع) توقع دارند شیعیان با رفتار دینی‌شان به نماد تبدیل شوند تا جایی‌که برای ایجاد این شرایط در خودشان و جامعه شیعی‌شان توسعه دهنده محبت باشند؛ یعنی در رفتار محبت‌آمیز با غیر شیعیان و همه انسان‌ها بهترین باشند.

برخی از نکات کلیدی که در بیانات امام حسن عسکری (ع) یافت می‌شود، این موارد است.

اول: ایجاد احساس اخوت و محبت میان افراد جامعه از اهمیت بالایی برخوردار است. احترام به یکدیگر، حمایت از یکدیگر و به اشتراک گذاشتن لحظات خوب و بد، از راه‌هایی است که می‌تواند محبت را تقویت کند.

دوم: برقراری ارتباط نزدیک و صمیمی با افراد جامعه، امکان ایجاد ارتباط‌های محبت آمیز را فراهم می‌کند. شناخت بهتر یکدیگر و حضور فعال در زندگی یکدیگر، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. تشویق به کمک و حمایت از یکدیگر نیز از راه‌هایی است که می‌تواند محبت را تقویت کند.

سوم: کمک و همدلی در مواقع نیاز و حمایت از یکدیگر، اعتماد و محبت را افزایش می‌دهد. احترام به حریم شخصی یکدیگر و ایجاد اعتماد، ارتباطات پایدار و محبت زیادی را به همراه دارد.

چهارم: وحدت و یکپارچگی میان انسان‌ها، به ویژه مسلمانان اهمیت ویژه‌ای دارد که افراد جامعه در کنار یکدیگر به برنامه‌های اخلاقی و دینی واحد و یکپارچه عمل کنند. به‌نظر می‌رسد احترام به یکدیگر، پذیرش تفاوت‌ها، ارتباط نزدیک و صمیمی، کمک به یکدیگر و حفظ اعتماد، از جمله مواردی هستند که می‌توانند به توسعه محبت در جامعه کمک کنند، مانند آنچه امام حسن عسکری (ع) به شیعیان توصیه کرده‌اند.

ضرورت همزیستی مسالمت آمیز با مخالفان شیعه و ارتباطات بیدارکننده و آموزنده با اهل سنت یک اصل و قانون اخلاقی شیعه است؛ امام حسن عسکری (ع) به شیعیان فرمان می‌دهند چهار کار را در ارتباطات با مخالفان خویش انجام دهند؛ نماز خواندن با آنان و در بین قبایل و طوایف آنان و در خانه‌ها و مساجد اهل سنت، و حضور در تشییع جنازه مخالفان و عیادت مریضان و ادای حقوق آنان. امام حسن عسکری (ع) به شیعیان فرمودند: «شما را به تقواى الهى و پارسایى در دین‌تان و تلاش براى خدا و راستگویى و امانت‌دارى درباره کسى که شما را امین دانسته ـ نیکوکار باشد یا بدکار ـ و طول سجود و حُسنِ همسایگى سفارش می‌کنم. محمّد (ص) براى همین آمده است. در میان جماعت‌هاى آنان (غیرشیعیان) نماز بخوانید و بر سر جنازه آنها حاضر شوید و مریضان‌شان را عیادت کنید و حقوق‌شان را ادا نمایید، زیرا هر یک از شما، چون در دینش پارسا و در سخنش راستگو و امانت‌دار و خوش اخلاق با مردم باشد، گفته مى‌شود: این یک شیعه است و این کارهاست که مرا خوشحال مى سازد. تقواى الهى داشته باشید، مایه زینت باشید نه زشتى، تمام دوستى خود را به‌سوى ما بکشانید و همه زشتى را از ما بگردانید، زیرا هر خوبى که درباره ما گفته شود ما اهل آنیم و هر بدى درباره ما گفته شود ما از آن به دوریم. در کتاب خدا براى ما حقّى و قرابتى از پیامبر خداست و خداوند ما را پاک شمرده، احدى جز ما مدّعى این مقام نیست، مگر آنکه دروغ مى گوید. زیاد به یاد خدا باشید و زیاد یاد مرگ کنید و زیاد قرآن را تلاوت کنید و زیاد بر پیغمبر (ص) سلام و تحیّت بفرستید؛ زیرا صلوات بر پیامبر خدا (ص) ده حسنه دارد. آنچه را به شما گفتم حفظ کنید و شما را به خدا مى سپارم و سلام بر شما.» (أعیان الشّیعة، ج ۲، ص ۴۱)
مؤمنان اگر اهل عمل باشند و حلال و حرام خدا را رعایت کنند و دستورات اهل بیت (ع) را در زندگی‌شان به منصه ظهور و بروز برسانند، می‌تواند قلب‌ها را به‌سوی دین جذب کند و مصداق این بیان امام (ع) شوند که می‌فرمایند: «إِتَّقُوا اللّهَ وَ کُونُوا زَیْنًا وَ لا تَکُونُوا شَیْنًا».