عالی‌ترین سطح ممکن

این روزها روابط راهبردی ایران و روسیه به ویژه در حوزه‌های تجاری و امنیتی به عالی‌ترین حد خود در دوره‌های گذشته رسیده است؛ افزایش 10‎درصدی حجم مبادلات تجاری دو کشور طی شش ماه نخست سال میلادی جاری گزاره‌ای بر این موضوع است، همچنین انجام چهار دیدار متوالی و مهم مقامات ارشد اجرایی و امنیتی دو کشور طی هفت روز (20 تا 27 شهریور) دالّ بر تحکیم روابط امنیتی تهران و مسکو است. در این گزارش کوتاه، این دیدارهای مهم و تأثیر آنها بر آینده امنیت منطقه را مرور می‎کنیم.

دیدار اول
        تابع نظر ایران هستیم
نخستین دیدار را «علی‌اکبر احمدیان» دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران در«نشست مقامات بلندپایه امنیتی کشورهای عضو بریکس»، در سن‌پترزبورگ با دبیر شورای امنیت روسیه انجام داد. در این دیدار «سرگئی شایگو»  با تأکید بر سیاست قطعی کشورش درباره دالان جعلی زنگزور، گفت: «روسیه بر توافقات پیشین با تهران در این باره پایبند است و سیاست مسکو در این زمینه هیچ‎گونه تغییری نکرده است.» این اظهارات در حالی مطرح شد که پس از اظهارات چندی پیش مقامات روسی درباره احداث کریدور جعلی زنگزور، حاشیه‌هایی در فضای رسانه‌ای ایجاد شده بود. جمهوری اسلامی ایران پیش از این، بارها و در عالی‌ترین سطوح، مخالفت خود را با راه‌اندازی کریدور جعلی زنگزور در مرزهای شمالی خود اعلام کرده بود و دلیل این مخالفت را ایجاد تغییرات ژئوپلیتیک در کنار مرزهای خود و نیز انسداد (احتمالی) مرز ایران ـ ارمنستان در صورت عملیاتی شدن این کریدور و انسداد مسیر ایران به اروپا عنوان کرده بود. همچنین شایگو در این دیدار درباره جزایر سه‌گانه ایرانی در خلیج فارس نیز اضافه کرد که روسیه از حق حاکمیت و تمامیت ارضی جمهوری اسلامی ایران حمایت می‌کند. 

دیدار دوم
        مدیون رهبر ایران!
دیدار دوم، ملاقات احمدیان با «ولادیمیر پوتین» در 22 شهریور و در اقامتگاه تابستانی پوتین و با حضور «شایگو» دبیر شورای امنیت روسیه برگزار شد. رئیس‎جمهور روسیه، روابط دوجانبه این کشور با جمهوری اسلامی ایران را راهبردی توصیف کرد و خطاب به احمدیان گفت: «خصلت روابط ایران و روسیه در آن است که ما متحدیم. همه پیشرفت‌های روسیه و ایران در مناسبات، عمدتاً با حمایت رهبر جمهوری اسلامی، آیت‌الله «خامنه‌ای» اتفاق افتاده است و از شما می‌خواهم بهترین و مهربان‌ترین آرزوهای من را به ایشان برسانید.» در ادامه این دیدار، پوتین بار دیگر تأکید کرد: «روسیه از کریدورها و مسیرهای مواصلاتی ایران و ارمنستان حمایت می‌کند.»
«از مسیر مواصلاتی ایران حمایت می‌کنیم»؛ این جمله هرچند کوتاه بود؛ اما آب پاکی بر روی تلاش‌های مذبوحانه‌ای بود که برای تیره شدن روابط و القای اتخاذ موضع ضدایرانی مسکو صورت گرفته بود. پوتین همچنین با ابراز خرسندی از اینکه همکاری با روسیه برای رئیس‎جمهور جدید ایران نیز یک اولویت است، توسعه کریدور شمال ـ جنوب را از پروژه‎های دارای اولویت دو کشور خواند. احمدیان در دیدار با پوتین با اشاره به آغاز به کار دولت جدید در کشورمان تأکید کرد، رویکرد توسعه مناسبات دوجانبه جمهوری اسلامی ایران و فدراسیون روسیه در دولت آقای مسعود پزشکیان نیز ادامه خواهد داشت.

دیدار سوم و چهارم
        امضای راهبردی
پنج روز پس از این دیدار، «شایگو» دبیر شورای امنیت روسیه با حضور در تهران، دیدارهایی جداگانه را با «پزشکیان» رئیس‌جمهور و دبیر شورای عالی امنیت ملی انجام داد. در این دیدارها طرف روس بر حمایت مجدد از سیاست جمهوری اسلامی ایران در زمینه کریدورها و مسیرهای مواصلاتی با جمهوری آذربایجان تأکید و اعلام کرد، موضع آنها برای همکاری در مسائل منطقه‌ای با ایران تغییر نکرده است. شایگو همچنین در دیدار با رئیس‌جمهور کشورمان، پیام پوتین را به وی تسلیم و گزارشی از توافقات صورت گرفته را به پزشکیان ارائه کرد. رئیس‌جمهور کشورمان نیز در این دیدار عنوان کرد: «دولت چهاردهم همکاری‌ها در مسیر ارتقای سطح روابط با روسیه را با جدیت دنبال می‌کند.»
یک روز پس از این دیدارها و در تاریخ 28 شهریور، رئیس‌جمهور روسیه پیشنهاد وزارت خارجه این کشور درباره امضای موافقت‌نامه مشارکت راهبردی جامع با ایران را پذیرفت و با امضای این موافقت‌نامه در بالاترین سطح موافقت کرد.
مسعود پزشکیان نیز هفته گذشته در جریان نشست خبری خود، در پاسخ به پرسش یکی از خبرنگاران درباره ارتباطات ایران و روسیه و فروش سلاح از سوی تهران به مسکو، گفت: «ممکن است در گذشته سلاح‌هایی میان دو کشور رد و بدل شده باشد که البته هیچ مشکلی هم نداشته؛ چرا که منع قانونی در این زمینه وجود نداشته است؛ این را بدانید که روند ارتباطات ایران و روسیه همچنان کمافی‌السابق ادامه خواهد داشت. روسیه کشوری بود که در زمان اوج تحریم‌های ظالمانه علیه ایران، ما را تنها نگذاشت و ما این را فراموش نمی‌کنیم.»
در هنگامه‌ای که دشمنان ملت‎های ایران و روسیه با طرح مطالب حاشیه‌ای و نسبت دادن آن به مسکو، سعی در فاصله‌افکنی بین دو کشور دارند، مقامات روس در دیدارهای خود با احمدیان، اطمینان‌بخشی مناسبی به افکار عمومی را در پیش گرفتند. امروز روسیه خود را برای ارتقای مناسبات با ایران به سطحی بالاتر مهیا کرده‌ و این رویکرد با پشتوانه نگاه دوراندیشانه رهبران دو کشور در حال تحقق است و ایران و روسیه، به منزله دو کشور همسایه، به دنبال طرحی نو هستند.