سردار فاتح سپاه ایران

به مناسبت اعطای «نشان فتح» به «سردار حاجی‌زاده» فرمانده نیروی هوافضای سپاه از سوی فرمانده کل قوا درپی عملیات درخشان «وعده صادق ۲»، در این یادداشت اهمیت و چیستی این نشان و سوابق تاریخی طراحی و اهدای آن به فرماندهان نظامی در مقاطع گوناگون تشریح شده است. نشان فتح را می‌توان یکی از معتبرترین و برجسته‌ترین نشان‌های نظامی جمهوری اسلامی ایران دانست که نمادی از قدردانی و تجلیل از فرماندهان و رزمندگان نیرو‌های مسلح است و به‌دلیل مشارکت در عملیات‌های موفق و پیروزمندانه به افراد اعطا می‌شود.

 تاریخچه و چرایی اعطای نشان فتح
پس از آغاز زعامت حضرت آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای به رهبری انقلاب و فرماندهی کل قوا، ایشان بنا به مناسبت‌های گوناگون این نشان را به فرماندهان عالی‌رتبه و رزمندگان جان‌برکف نیرو‌های مسلح اعطا کرده‌اند. نشان فتح برای نخستین بار در تاریخ ۵ مهر ۱۳۶۸، به مناسبت اولین سالگرد پایان جنگ تحمیلی ایران و عراق، به ۵۴ نفر از فرماندهان برجسته سپاه پاسداران، ارتش جمهوری اسلامی و جهاد سازندگی اعطا شد. این مراسم با حضور رهبر معظم انقلاب اسلامی و فرمانده کل قوا، به مناسبت سالروز شکست حصر آبادان برگزار شد. در این مراسم، به شخصیت‌های برجسته‌ای، همچون «آقای محسن رضایی» و «شهید علی صیاد شیرازی» نماد فتح اهدا شد. از آن زمان تاکنون، نشان فتح به منزله نماد افتخار و تجلیل از نقش‌آفرینی رزمندگان و فرماندهان در تاریخ جنگ و دفاع مقدس جمهوری اسلامی ایران شناخته می‌شود.

چرایی دریافت نشان فتح از سوی فرماندهان را در سه بعد می‌توان بررسی کرد:
اول- نقش کلیدی در عملیات‌های مهم: این فرماندهان در عملیات‌های سرنوشت‌ساز جنگ تحمیلی، نقش کلیدی و تعیین‌کننده‌ای داشتند و با تدبیر و شجاعت خود، پیروزی را برای نیرو‌های خود تضمین کردند.
دوم- ابتکار عمل و خلاقیت: این فرماندهان با استفاده از تاکتیک‌های نوین و ابتکاری، توانستند دشمن را غافلگیر و پیروزی‌های بزرگی را کسب کنند.
سوم- ایثارگری و فداکاری: این فرماندهان در طول جنگ، با جانفشانی و ایثارگری خود، الگویی برای سایر رزمندگان بودند.

طراحی نشان فتح
طراحی نشان فتح، نماد و دربردارنده مفاهیم عمیقی است: سه برگ درخت نخل نماد «پیروزی»، «استقامت» و «پایداری» رزمندگان اسلام است. گنبد مسجد جامع خرمشهر نماد مقاومت و ایستادگی مردم ایران در برابر تجاوز دشمن و پرچم جمهوری اسلامی ایران، نماد افتخار و عزت ملت ایران و پاسداری از ارزش‌های انقلاب اسلامی است.

رده‌های نشان فتح
نشان فتح در سه رده طلایی (فتح ۱)، نقره‌ای (فتح ۲) و برنزی (فتح ۳) اعطا می‌شود که هریک، نشان‌دهنده میزان اهمیت و نقش فرد در عملیات مربوط است.

اهمیت نشان فتح در جامعه
همان‌طور که گفته شد، نشان فتح، فراتر از یک نشان نظامی، به منزله یک نماد ملی و فرهنگی در جامعه ایران نقش ایفا می‌کند و اثرات قابل توجهی بر آن گذاشته است. برخی از مهم‌ترین این تأثیرات عبارتند از:
۱- تقویت روحیه ملی و همبستگی
- ایجاد حس غرور ملی: نشان فتح، نمادی از پیروزی‌ها و افتخارات ملت ایران است و به تقویت حس غرور ملی و خودباوری در میان مردم کمک می‌کند.
- تقویت همبستگی ملی: این نشان، یادآور رشادت‌ها و فداکاری‌های رزمندگان است و باعث می‌شود مردم به هم نزدیک‌تر شوند و احساس همبستگی بیشتری نسبت به یکدیگر داشته باشند.

۲- الگوسازی برای نسل‌های آینده:
- ایجاد الگو‌های قهرمان: فرماندهان و رزمندگانی که نشان فتح دریافت کرده‌اند، به‌عنوان الگو‌های قهرمان برای نسل‌های آینده مطرح می‌شوند و جوانان را به سمت ارزش‌هایی، مانند شجاعت، ایثارگری و وطن‌دوستی سوق می‌دهند.
- تقویت روحیه مقاومت و پایداری: نشان فتح نمادی از مقاومت و پایداری در برابر سختی‌هاست و به نسل جوان می‌آموزد که در برابر مشکلات و چالش‌ها، استوار و مقاوم باشند.

۳- تقویت جایگاه نظامیان در جامعه:
- ارتقای منزلت اجتماعی: دریافت‌کنندگان نشان فتح، از جایگاه اجتماعی بالایی برخوردار هستند و این امر باعث می‌شود که سایر نظامیان نیز به شغل خود افتخار کنند.
- تشویق به خدمت در نیرو‌های مسلح: نشان فتح انگیزه‌ای برای جوانان است تا در نیرو‌های مسلح خدمت کرده و از کشور خود دفاع کنند.

۴- ترویج ارزش‌های دفاع مقدس:
- حفظ یاد و خاطره شهدا: نشان فتح یادآور شهدای دفاع مقدس است و به حفظ یاد و خاطره آنها کمک می‌کند.
- ترویج ارزش‌های اسلامی و انقلابی: این نشان نمادی از ارزش‌های اسلامی و انقلابی است و به ترویج این ارزش‌ها در جامعه کمک می‌کند.
- توجه به ارزش‌های دفاع مقدس در سیاست: نشان فتح به‌منزله یک نماد مهم، در سیاست‌گذاری‌ها و تصمیم‌گیری‌های کشور نیز تأثیرگذار است و سبب می‌شود ارزش‌های دفاع مقدس در اولویت قرار گیرد.

به‌طور خلاصه، نشان فتح فراتر از یک نشان نظامی، به منزله یک نماد ملی و فرهنگی، نقش مهمی در تقویت روحیه ملی، الگوسازی برای نسل‌های آینده، ارتقای جایگاه نظامیان و ترویج ارزش‌های دفاع مقدس ایفا می‌کند. این نشان به‌مثابه میراثی ارزشمند از جنگ تحمیلی، برای همیشه در تاریخ و فرهنگ ایران باقی خواهد ماند.

 رکوردداران دریافت نشان فتح
آقای محسن رضایی، فرمانده کل پیشین سپاه پاسداران در جنگ تحمیلی ایران و عراق، با کسب ۳ نشان طلایی فتح، رکورددار دریافت بیشترین نشان فتح ۱ است. پس از او، سردار سید یحیی رحیم‌صفوی با ۲ نشان طلایی و ۱ نقره‌ای، آقای حسین حسنی سعدی با ۲ طلایی و ۱ نقره‌ای، شهید علی صیاد شیرازی با ۲ نشان طلایی، آقای علی شمخانی با ۱ نشان طلایی و ۲ نقره‌ای، شهید سردار قاسم سلیمانی با ۱ طلایی و ۱ نقره‌ای و سردار امیرعلی حاجی‌زاده با ۱ نشان طلایی بیشترین تعداد نشان فتح را دریافت کرده‌اند. در میان غیرنظامیان، آقای اکبر هاشمی رفسنجانی با ۱ مدال طلایی و آقای حسن روحانی با ۱ مدال نقره‌ای از جمله معدود دریافت‌کنندگان این نشان به شمار می‌آیند.

 پیام‌های نهفته در نشان فتح
- تأکید بر اهمیت پیروزی: نشان فتح به صراحت بر اهمیت پیروزی در جنگ تحمیلی و نقش رزمندگان در این پیروزی تأکید می‌کند.
- تجلیل از ایثارگری و فداکاری: این نشان نمادی از ایثارگری و فداکاری رزمندگانی است که جان خود را فدای دفاع از کشور کردند.
- تأکید بر اهمیت مقاومت: نشان فتح یادآور مقاومت و پایداری مردم ایران در برابر تجاوز دشمن است.
- ارتباط با ارزش‌های انقلاب اسلامی: این نشان ارتباط تنگاتنگی با ارزش‌های انقلاب اسلامی، مانند استقلال، آزادی و عدالت دارد.
گفتنی است، «سردار ابراهیم جباری» مشاور فرمانده کل سپاه در حاشیه همایش حقوق بشر آمریکایی از دیدگاه رهبر معظم انقلاب در جمع خبرنگاران گفت: «سردار قاآنی فرمانده سپاه قدس انقلاب اسلامی در سلامت کامل هستند و ان‌شاءالله در روز‌های آینده از حضرت آقا نشان فتح دریافت می‌کنند.»