الزامات ایران برای از سرگیری مذاکرات هسته‌ای

به نقل از روزنامه آگاه، خبرگزاری ژاپنی کیودو روز گذشته خبر داد که هیئت‌های نمایندگی ایران و اتحادیه اروپا قرار است روز جمعه در ژنو دیدار کنند تا پس از دو سال وقفه، مذاکرات هسته‌ای را از سر بگیرند و مجید تخت‌روانچی تیم ایرانی را هدایت خواهد کرد.

این رسانه در حالی خبر از آغاز مجدد مذاکرات داد که پیش از این مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور درزمان حضورش در نیویورک و در حاشیه دیدار با «امانوئل مکرون» رئیس‌جمهور فرانسه در پاسخ به سوالی درباره مذاکرات هسته‌ای و برجام اظهار کرد: قرار شده گروهی بنشینند و صحبت کنند تا راه‌حل پیدا کنند. وی در پاسخ به اینکه این گفتگو چه زمانی و در کجا آغاز می‌شود؟ گفته بود: «زمانش را وزرای خارجه تعیین می‌کنند.»

ساعاتی از این خبر نگذشته بود که اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت امورخارجه نیز از برگزاری نشست معاونان وزرای خارجه جمهوری اسلامی ایران، فرانسه، آلمان و انگلیس برای گفتگو در مورد مسائل دوجانبه، منطقه‌ای و بین‌المللی در تاریخ جمعه ۹ آذر خبر داد.

بقایی با اشاره به سیاست اصولی جمهوری اسلامی ایران مبنی بر تعامل و همکاری با دیگر کشورها بر مبنای اصول عزت، حکمت و مصلحت، گفتگوهای آتی با سه کشور اروپایی را در ادامه گفتگوهای انجام‌شده با آنها در حاشیه اجلاس سالانه مجمع عمومی سازمان ملل متحد در نیویورک توصیف کرد و گفت در این دور از گفتگوها که از همان نیویورک برنامه‌ریزی شده است، طیفی از مباحث و موضوعات منطقه‌ای و بین‌المللی ازجمله موضوع فلسطین و لبنان و نیز موضوع هسته‌ای موردبحث و تبادل نظر قرار خواهد گرفت.

عراقچی: برای مذاکرات آماده‌ایم

فقط رئیس دستگاه اجرا نبود که درباره مذاکرات موضع گیری کرد بلکه سید عباس عراقچی، وزیر امورخارجه نیز ۲۶ آبان‌ماه در گفتگوی ویژه خبری با یادآوری اینکه مذاکرات هسته‌ای ما برای احیای برجام وجود دارد و از بهار ۱۴۰۰ شروع شد، خاطرنشان کرد: وقتی که دولت آقای بایدن روی کار آمد و ابراز علاقه کرد که می‌خواهد به برجام بازگردد. دولت شهید رئیسی هم این مذاکرات را ادامه داد و به جاهایی هم رسید اما بعد اتفاقاتی پیش آمد که نشد و آن هم بحث خود را دارد.

وی تصریح کرد: در دولتِ آقای پزشکیان ما در نیویورک تلاش کردیم که این مذاکرات ادامه پیدا کند که طرف‌های اروپایی هم از این موضوع استقبال کردند. هم از این کانال و هم در چارچوب مذاکرات روند مسقط که از دوره دولت شهید رئیسی شروع شده بود که مذاکره غیرمستقیمی هست با واسطه عمان میان ایران و آمریکا وجود دارد. بنا شد که از هر دو مسیر مذاکرات دنبال شود و به تحولات در لبنان و اتفاقاتی که رخداد برخورد کرد و متوقف شد.

وزیر امورخارجه در همان مقطع ازسرگیری مذاکرات با اروپایی‌ها خبر داد و گفت: احتمالاً به‌زودی مذاکرات با طرف‌های اروپایی مجدد شروع شود اما بحث روند مذاکرات مسقط متوقف است، چراکه باید ببینیم دولت جدید آمریکا چه رویکردی را پیش خواهد گرفت و ما بر اساس آن عمل خواهیم کرد.

علی لاریجانی و شروط مذاکره ایران و آمریکا

اما پرسش قابل طرح این است که آیا باز ایران می‌تواند چتر مذاکره و رایزنی‌های خود را گسترده کند و با ایالات‌متحده در دوره دونالد ترامپ هم مجدد پای میز مذاکره بنشیند؟

علی لاریجانی، مشاور رهبر انقلاب اسلامی و عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام که هفته گذشته با سفر به سوریه و لبنان، پیامی را از سوی حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، به بشار اسد رئیس‌جمهوری سوریه و نبیه‌بری رئیس مجلس لبنان ابلاغ کرد، اول آذرماه در گفتگو با رسانه KHAMENEI.IR به تحلیل و بررسی زمینه‌ها و رخدادها و دریافت‌های میدانی وی از این سفر و آثار سیاسی، بین‌المللی و میدانی آن در شرایط ویژه منطقه، پرداخت و در بخشی از مصاحبه‌اش از آمادگی ایران برای مذاکره با آمریکایی‌ها سخن گفت و با اشاره به تحرکی که کشورهای اروپایی برای صدور قطعنامه در آژانس علیه ایران دنبال می‌کردند، گفت: درواقع دنبال یک رفتار نیشگونانه نسبت‌به ایران هستند که ما چون در آنجا مثلاً موفق نشدیم به شما ضربه بزنیم یک جای دیگر به شما ضربه می‌زنیم ولی یک اشتباهی دارند می‌کنند؛ ببینید وقتی فرض کنیم ما همان روش گذشته را ادامه می‌دهیم در قبل که شما قطعنامه صادر کردید برای ایران مزاحمت ایجاد کردید از نظر اقتصادی، ولی ایران توانست خودش را یک‌قدری باز بیابد.

وی اضافه کرد: ایران تکنولوژی‌های جدید هسته‌ای پیدا کرد و الان غنی‌سازی‌اش را برده بالای ۶۰ درصد. پس شما موفق نبودید. بله؛ یک خسارت اقتصادی به ما زدید ولی آن کاری که می‌خواستید که این نبود؛ کاری که می‌خواستید این بود که ایران را از نظر هسته‌ای جلوگیری کنید. بعد هم نتیجه‌اش این بود که بعد از یک مدتی آمدید گفتید بیایید تفاهم کنیم. تفاهم کردیم باز دوباره آمریکایی‌ها خلف وعده کردند.

مشاور مقام معظم رهبری با بیان اینکه خُب الان در موقعیت مختلفی هستیم، تصریح کرد: به‌هرحال ما غنی‌سازی را گسترش دادیم و غنی‌سازی را بردیم بالای ۶۰ درصد. شما با تجربه‌ای که برای منصرف کردن ایران دارید و دیدید که نمی‌شود، پس دو تا راه بیشتر پیش رویتان ندارید؛ یکی برگردید به همان برجامی که تصویب شده -خب ایران همیشه به شما گفته بیایید برگردید اشتباهتان را حل کنید البته خسارت‌های ما را هم باید یک جوری تأمین کنید- یک راه دیگرش هم این است که خیلی خب، قبول ندارید؟ -چون شنیدم دولت جدید ایالات‌متحده گفته «ما آن برجام را اصلاً قبول نداریم چون ایرانی‌ها سر ما را کلاه گذاشتند!»- آن وحی منزل نیست، خب بیایید سر موضوع جدید.

او درباره موضوع جدید مطلبی را بیان کرد ازسوی برخی رسانه‌ها به اشتباه تحلیل و مخابره شد؛ او گفت: شما می‌گوئید «ایران هسته‌ای را ما قبول داریم. به‌سمت بمب نرود عیب ندارد!»؛ ما غنی‌سازی در این حد داریم، خب بیایید توافق کنید -که ایران یک شروطی دارد برای این امر، با توجه به تجربه گذشته- ما به سمت بمب نمی‌رویم، شما هم شروط ما را بپذیرید. توافق بعدی بکنید؛ بنابراین ما توصیه نمی‌کنیم شما رفتار غلط قبلی‌تان را دنبال کنید ولی به‌هرحال این هم یک راه‌حل است. بیایید از این راه‌حل استفاده کنید. بعد از واکنش‌هایی که نسبت به اظهارات مشاور رهبر انقلاب در زمینه مذاکرات صورت گرفت، او در صفحه شخصی خود در فضای مجازی توضیحات بیشتر و دقیق‌تری ارائه کرد و با بیان اینکه آمریکا توافق قبلی (برجام) را بهم زد و از آن خارج شد و از این طریق به ایران خسارت وارد کرد، نوشت: ایران غنی‌سازی خود را آغاز کرد و درجهٔ خلوص را به بالای ۶۰ درصد رساند.

او در مطلب خود به این نکته هم اشاره کرد که دو طرف در موقعیت جدید قرار دارند، اگر مسئولان جدید آمریکا می‌گویند در موضوع هسته‌ای ایران صرفاً با سلاح هسته‌ای مخالف‌اند باید در ازای این امر شروط ایران را بپذیرند و امتیاز لازم من‌جمله جبران خسارات ایران و نظایر آن را قبول کنند تا توافق جدید به‌دست آید نه اینکه یک طرفه امریه صادر کنند، نظیر تصمیم آنان در آژانس!

الزامات مذاکره هسته‌ای ایران با آمریکا

حال مهم‌ترین الزام برای مذاکرات هسته‌ای در دوره جدید چه باید باشد؟

منصور حقیقت‌پور، نماینده ادوار مجلس و از نیروهای نزدیک به علی لاریجانی می‌گوید: اگر آمریکایی‌ها حرف منطقی دارند و جمهوری‌اسلامی ایران را به عنوان یک کشور مقتدر و اثرگذار در منطقه به رسمیت می‌شناسند، بیایند به‌صورت برابر مذاکره کنند. آن دورانی که آمریکایی‌ها بیایند و کودتا کنند تمام شده است، باید بدانند که امروز جمهوری اسلامی ایران کشور مقتدری است و افراد عاقل و توانمند در آن حضور دارند و این افراد، هم آمادگی دارند هم بلدند که چگونه مذاکرات را پیش ببرند به شرطی که آمریکایی‌ها هم صادق باشند.

وی تاکید کرد: ما تجربه مذاکرات مستقیم را در ایام برجام داشته‌ایم و این اتفاق چیزی از ارزش‌های ما کم نکرد، در نتیجه به عقیده بنده، ما محدودیتی در مذاکرات مستقیم نداریم، ضمن آنکه جمع‌بندی بنده هم این است که دولت دوم ترامپ با دولت نخست او فرق کرده است، ترامپ باید از نتایج اقدامات دولت نخست خود درس گرفته و رفتار خود را اصلاح کند.

آنچه مشخص است فعلاً مذاکره، با طرف اروپایی‌ها انجام می‌شود و باید منتظر ماند و دید دولت جدید آمریکا چه سیاست‌ها و راهبردها در خصوص ایران اتخاذ می‌کند اما این آمریکا. حتی اروپایی‌ها هستند که باید در مرحله نخست، تناقضات را در درون حاکمیت خود حل کنند و در مرحله بعد تضامین لازم را برای جبران خسارات قبلی بدهند؛ ازاین‌رو نخستین شرط مذاکره اعتماد به طرف مقابل است تا خروجی مذاکرات عمل به تعهدات صورت گرفته شود؛ بنابراین در این زمان بدون تردید، توپ در زمین آنهاست و باید گذشته خود را نسبت‌به جمهوری اسلامی جبران و ترمیم کنند و بعد پای میز مذاکره بنشینند.