افغانستان؛ تجربه‌ای که برای آمریکا درس عبرت نشد

«آمریکایی‌ها نمی‌خواهند در جنگ باشیم. ما ۲۰ سالی را پشت سر گذاشتیم که صد‌ها هزار آمریکایی را در عراق و افغانستان مستقر کرده بودیم و مردم خسته شده بودند» این اظهارات وزیر خارجه آمریکا آنتونی بلینکن در مصاحبه اخیر با نیویورک تایمز و در پاسخ به این سوال است که «چطور ناکامی در افغانستان، به اعتبار آمریکا ضربه زد».

بلینکن سپس با وجود اذعان به این که نحوه خروج و وضعیتی که آمریکا بعد از ۲۰ سال حضور، افغانستان را در آن رها کرد، «آن چیزی که ایالات متحده می‌خواست نبود» گفت که حاضر به عذرخواهی نیست.

واشنگتن پست هم اخیراً فاش کرد که مشاور امنیت ملی کاخ سفید جیک سالیوان بعد از این که خروج از افغانستان طبق برنامه پیش نرفت و بمبگذاری مرگبار نزدیک فرودگاه کابل باعث کشته شدن بیش از ۱۸۰ نفر از جمله ۱۳ نظامی آمریکایی شد، قصد خروج از دولت بایدن را داشت. 
سالیوان در مصاحبه اخیر با واشنگتن پست اذعان کرد که افغانستان باتلاقی برای آمریکا شده بود که «یا باید آنجا را ترک می‌کرد یا برای همیشه می‌ماند» و استدلال کرد که ترک کابل آمریکا را آزاد کرد تا در جنگ اوکراین مشارکت داشته باشد.

او به‌رغم افتضاح خروج از افغانستان در آغاز دولت بایدن و نسل‌کشی اسرائیل در غزه در بیش از یک سال گذشته، گفت که نمره بالایی به دولت بایدن در برخورد با بحران‌های بین‌المللی می‌دهد.

اواخر اوت ۲۰۲۱ بود که ایالات متحده آخرین نیروهایش را از افغانستان خارج کرد و به حدود ۲۰ سال حضور نظامی خود در این کشور پایان داد. این خروج بعد از آن بود که طالبان با پیش‌روی برق‌آسا و اندک مقاومت از سوی نیرو‌های افغانستانی که ایالات متحده سال‌ها آنها را آموزش داده بود، وارد کابل شدند و پایتخت با فرار رئیس‌جمهور مستقر به کنترل آنها درآمد.

طالبانی که آمریکا در سال ۲۰۰۱ با هدف از بین بردن حکومتشان، به افغانستان حمله کرده بود، بار دیگر کنترل این کشور را به دست گرفتند و فرار بسیاری از مردم این کشور، بحران پناهجویان را به وجود آورد و نگرانی استفاده تروریست‌ها از افغانستان به عنوان پناهگاه امن را بار دیگر مطرح کرد.

بازرس ویژه آمریکا در امور بازسازی افغانستان که از سال ۲۰۱۲ در این سمت بوده جان اف. سوپکو در مقاله دوم ژانویه خود در روزنامه نیویورک تایمز با عنوان «آمریکا، افغانستان و بهای خودفریبی» می‌گوید «فروپاشی دولت تحت حمایت آمریکا در افغانستان در ۱۵ اوت ۲۰۲۱، ناچیزی آنچه را نشان داد که با جان و پول آمریکایی‌ها طی ۲۰ سال خریداری شده بود و همچنین فاصله بین واقعیت و دروغی که مقام‌های آمریکایی دهه‌ها درباره نزدیک بودن موفقیت به مردم می‌گفتند را آشکار کرد».

به باور او، «دولت آینده ترامپ، کنگره و مالیات‌دهندگان آمریکایی که مدت‌هاست در رنج هستند باید بپرسند که چگونه این اتفاق افتاد تا ایالات متحده بتواند از نتایج مشابه در اوکراین، غزه، سوریه و سایر مناطق جنگی جلوگیری کند».

دستاورد‌های ناچیز و اهداف محقق نشده ۲۰ سال حضور آمریکا در افغانستان در حالی است که به گزارش بی‌بی‌سی بر اساس تحقیقات دانشگاه براون، هزینه‌های جنگ (و تعهدات آینده) در افغانستان از سال ۲۰۰۱ تا ۲۰۲۲ برای آمریکا بالغ بر ۲.۳ تریلیون دلار بوده است.

از زمان آغاز جنگ آمریکا در افغانستان همچنین بیش از ۳۵۰۰ نیروی ائتلاف کشته شدند که از این تعداد بالغ بر ۲۳۰۰ نفر آنها سربازان آمریکایی بودند.

تحقیقات دانشگاه براون در سال ۲۰۱۹ تلفات جانی در میان نیرو‌های نظامی و پلیس ملی افغانستان را بیش از ۶۴۱۰۰ نفر تخمین زده و ماموریت سازمان ملل متحد در افغانستان (یوناما) هم می‌گوید که تلفات غیرنظامیان که از سال ۲۰۰۹ به طور سیستماتیک ثبت شده، حدود ۱۱۱۰۰۰ کشته یا زخمی است.

ژنرال مارک میلی رئیس وقت ستاد مشترک ارتش آمریکا در مصاحبه سال ۲۰۲۳ خود با شبکه ای‌بی‌سی نیوز خروج از افغانستان را «شکست استراتژیک» توصیف کرد.

او در جلسه استماع کنگره درباره خروج بحث‌برانگیز دولت بایدن از افغانستان در سال ۲۰۲۱ هم اذعان کرده بود که آمریکا قادر به ملت‌سازی نیست و ایالات متحده جنگ در افغانستان را باخت.

اما استاد علوم سیاسی و مطالعات حقوقی در دانشگاه ماساچوست امهرست چارلی کارپنتر معتقد است شکستی که آمریکا در افغانستان متحمل شد، فقط خروج افتضاحش نبود، مشکل حتی شکستش در ساختن یک کشور یا پیروزی در جنگ هم نبود، بلکه این واقعیت بود که اساساً «آمریکا هرگز بازیگر مناسبی برای ایجاد صلح پایدار یا نظارت بر آن نبود».